"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/75 E., 2021/340 K.
HÜKÜM : Kısmen Kabul-Kısmen Ret
Taraflar arasında görülen kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili, davalı Hazine vekili ile Asli Müdahil Vakıflar Bölge Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, ... Mevkiinde bulanan 129 ada 118 parsel ve 4.844.95 m2 yüzölçümlü taşınmazın yörede yapılan kadastro çalışmaları sırasında davalı Hazine adına tespit ve tescil edildiğini, davacının taşınmaza uzun yıllardan beri zilyet ve tasarruf ettiğini, dedesinden babasına, babasından kendisine kaldığını, bu taşınmazın Hazine adına tespit ve tescil edildiğini İscehisar Mal Müdürlüğünün 07.09.2006 tarihli ecrimisil ihbarnamesi ile öğrendiğini, bu nedenle taşınmazın davacı adına tapuya kayıt ve tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine, davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece, taşınmazların ... İdaresinde bulunan mazbut vakıf niteleğinde olan ... Vakfının senedinde belirtilen alan içerisinde kaldığı, zilyetlik yoluyla vakıf arazisinin iktisap edilemeyeceği gerekçesiyle,
1.Davacı ...'in davasının esastan reddine,
2.Asli Müdahil Vakıflar Genel Müdürlüğüne izafeten ... talebinin kabulü ile;
Dava konusu edilen Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, ... Mahallesi, ... mevkiinde bulunan 129 ada 118 parsel numaralı taşınmaza Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, ... Mahallesi, ... mevkiinde bulunan 129 ada 112 parsel numaralı taşınmaza ait tapu kayıtlarının iptali ile asli müdahil Vakıflar Genel Müdürlüğü idaresinde bulunan, mazbut vakıf niteliğinde olan ... Vakfı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili ile davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 05.03.2015 tarihli ve 2014/8746 Esas 2015/1714 Karar sayılı kararıyla; "Mahkemece, katılan davacı idarenin 129 ada 118 parsel sayılı taşınmaz hakkında davası bulunmadığı halde çekişmeli taşınmazın Vakıf adına tapuya tesciline karar verilmesi isabetsiz olduğu gibi 27.10.2008 tarihli duruşmada katılan davacı Vakıf İdaresi vekili duruşma gününden haberdar olduğu halde davayı takip etmediğinden HUMK'un 409 uncu maddesine göre dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmiş, bu tarihten sonra süresi içerisinde katılan davacı Vakıf İdaresi tarafından dosyanın yenilenmesi talep edilmemiştir. Bu durumda HUMK'un 409 uncu maddesi gereği Mahkemece katılan davacı ... İdaresi yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken, davaya devam edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsiz olduğu" gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda taşınmazın vakıf kapsamında kalmadığı gerekçesiyle, 1- Müdahil Vakıflar Genel Müdürlüğüne izafeten ... yönünden HUMK'un 409 uncu maddesi gereğince davanın açılmamış sayılmasına, -Davacı ...'in davasının kabulü ile, dava konusu Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, ... Mahallesi, ... mevkiinde bulunan 129 ada, 112 parsel numaralı taşınmaz ile; Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, ... Mahallesi, ... mevkiinde bulunan 129 ada, 118 parsel numaralı taşınmaza ait tapu kayıtlarının iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiş; karara karşı davacı ... İdaresi vekili ile davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 21.11.2018 tarihli, 2016/227 Esas 2018/6903 Karar sayılı kararı ile; "Vakıflar İdaresinin bozma ilamı sonrasında müdahale talebinde bulunduğu ve müdahale harcı yatırmak üzere süre talep ettiği hususları göz önünde bulundurularak bu konuda Vakıflar İdaresine süre verilmeli, müdahale talebinde bulunan idarece gerekli harç yatırıldığı takdirde dayandığı vakfiye ve varsa tesisinden itibaren tapu kayıtları, ayrıca dava konusu taşınmazların tespit tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait stereoskopik hava fotoğraflarının tarihleri açıkça yazılmak suretiyle en az üç tanesi Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalı, dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra, mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, jeodezi ve fotogrametri mühendisi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve teknik bilirkişi katılımı ile yeniden keşif yapılmalıdır. Keşifte Vakıflar İdaresinin dayanağı vakfiye ile varsa tapu kayıtları yöntemince uygulanmalı, kapsamları belirlenmeli, taşınmazlar vakıf tapularının kapsamında kalmıyor ise yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmaz bölümlerinin geçmişte ne durumda bulunduğu, ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlanıldığı, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, taşınmazların imar-ihyaya konu edilip edilmediği, imar-ihyaya konu edilmiş ise ihyanın ne zaman başlayıp bitirildiği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı; komşu taşınmazların varsa dayanak kayıtlarının dava konusu taşınmazların yönünü ne okuduğu belirlenmeli; bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli; dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalı." gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taşınmazda bulunan tek katlı ev ile garajın yaklaşık 45 yıllık, iki katlı evin ise 30 yıllık olduğu; (B) harfi ile gösterilen alanda ise herhangi bir imar-ihyanın olmadığının belirlendiği, mahalli bilirkişilerin de taşınmazın sınırını tam olarak gösteremedikleri ancak iki taşınmazı birlikte davacının atalarından kalma miras yeri olarak kullandıklarını belirttikleri, Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Mahallesi 129 ada 118 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisi ... ile Beyazıt Duman'ın hazırlamış olduğu 30.10.2020 tarihli raporda (A) harfi ile gösterilen 1627.97 m2'lik kısmının davacının davasız ve aralıksız olarak malik sıfatıyla zilyetliğinde bulundurarak imar-ihyaya konu ettiği ve üzerindeki yapılardan 20 yılı aşkın süredir de zilyetliğini sürdürdüğü, (B) harfi ile gösterilen 3216.98 m2'lik kısmı yönünden ise raporlarda bu kısmın imar-ihyaya konu edilmediğinin belirtilmesi karşısında TMK'nın 713 üncü maddesine göre kazanım koşulları oluşmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile;
1-Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Mahallesi 129 ada 112 parsel sayılı taşınmazın tamamının ve Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Mahallesi 129 ada 118 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisi ... ile Beyazıt Duman'ın hazırlamış olduğu 30.10.2020 tarihli raporda (A) harfi ile gösterilen 1627.97 m2'lik kısmının tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya tesciline,
2-Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Mahallesi 129 ada 118 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisi ... ile Beyazıt Duman'ın hazırlamış olduğu 30.10.2020 tarihli raporda (B) harfi ile gösterilen 3216.98 m2'lik kısmı yönünden açılan davanın reddine,
3-Asli Müdahil Vakıflar Genel Müdürlüğüne izafeten ... talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asli müdahil Vakıflar Bölge Müdürlüğü vekili, davacı vekili ile davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; taşınmazın ... ... Vakfına ait bulunan 7 Muharrem 1335 tarihli ilamıyla vakıf kapsamında olduğunu, Mahkemece eksik araştırma yapıldığını öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; (B) harfi ile gösterilen bölümün uzun yıllardır davacının kullanımın olduğunu, gübre koymak için kullandığını, bir kısmının da sürülü olduğunu öne sürerek (B) harfi ile gösterilen bölüm yönünde kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; yargılama giderinin zemin değerine göre hesaplanması gerektiğini, Hazine lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, Kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil talebine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 23 üncü maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü ve 17 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Kadastro sonucu Afyonkarahisar ili, İscehisar ilçesi, ... Kasabası, 129 ada 112 parsel sayılı taşınmaz tarla vasfıyla ve 129 ada 118 parsel sayılı taşınmaz ise ham toprak vasfıyla Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
2.Mahkemece, bozmaya uyularak dava konusu taşınmazın vakıf sınırları içerisinde kalmadığı, davacı lehine zilyetlikle kazanım koşulları oluştuğu kabul edilerek karar verilmiş ise de, bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmediği ve yapılan araştırma, inceleme ve uygulama hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Asli Müdahil Vakıflar Bölge Müdürlüğünün dayandığı 7 Muharrem 1335 tarihli vakıf ilamı mahallinde uygulanarak kapsamı belirlenmemiş, dava konusu taşınmazların vakfiye kapsamında bulunup bulunmadığı araştırılmamış, vakıf ilamı üzerinde inceleme yaptırılıp vakfın cinsi ve niteliğinin ne olduğu saptanmamıştır.
3.Hal böyle olunca; doğru sonuca ulaşılabilmesi için Mahkemece öncelikle; varsa dava konusu edilen yer ile çevresinde görülen taşınmazın ... ... Vakfına ait olduğu tespit edilen emsal mahkeme dosyalarının ve asli müdahil Vakıflar Bölge Müdürlüğünün delil olarak dayandığı İscehisar Kadastro Mahkemesinin 2013/42 E. ve 2015/46 K. sayılı dosyası dosya arasına alınmalı, Vakıf İdaresinin dayandığı vakıfname ve vakfa ilişkin tüm evrak da dosya arasına alındıktan sonra yöreyi iyi bilen, elverdiğince yaşlı ve yansız yerel bilirkişi kurulu, teknik bilirkişi, ziraat bilirkişisi ve tarafların göstereceği tanıklar hazır olduğu halde taşınmazlar başında yeniden keşif yapılmalı bu keşif sırasında, vakfiyenin mevkii ve sınırları açıkça okunup kayıtta yazılı hudutlar yerel bilirkişilere zeminde göstertilmeli, yerel bilirkişilerin zeminde gösterdiği hudutlar teknik bilirkişiye harita üzerinde işaretlettirilmeli, yerel bilirkişiler tarafından zeminde gösterilemeyen hudutların tespiti için taraflara tanık dinletme imkanı sağlanmalıdır. Yine, keşif sırasında dinlenecek yerel bilirkişi ve taraf tanıklarından taşınmazların öncesinde kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ne şekilde kullanıldıkları hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmeli, böylece tapu kayıtları ile ... ... vakfının vakıf arazilerinin sınırları kesin olarak tespit edilerek dava konusu taşınmazların hangi vakıf sınırları içerisinde kaldığı memleket haritası üzerinde gösterilmek suretiyle belirlenmeli, bu husus tespit edilirken de vakfiyenin dava konusu taşınmazlarla ilgili olup olmadığı araştırılmalı, vakfiyenin kapsamı ve niteliği kesin olarak saptanmalı, taşınmazların vakfiye kapsamında olduğunun saptanması halinde bu kez vakfın türü ve niteliğinin ne olduğu konusunda 3 kişilik bu konuda uzman bilirkişi heyetinden ayrıntılı rapor alınmalı, vakfın belirlenen türüne göre taşınmazların zilyetlikle mülk edinilmeye elverişli yerlerden olup olmadığı hususu tartışılıp değerlendirilmeli, sahih vakıflardan zilyetlikle kazanım mümkün olmadığı da göz önünde bulundurulmalı, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
4.Mahkemece açıklanan hususlar göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA,
Peşin yatırılan harcın yatıranlara iadesine,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
1086 sayılı HUMK'un 440/III-2 inci maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
22.04.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.