"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 1992/192 E., 2021/72 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasında görülen kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili istekli davada, Mahkemece bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... vekili; tapulamaca 554 parsel numarası altında mera olarak sınırlandırılan çekişmeli taşınmazın mazbut Eyyüp Nebi vakfına ait tapu kaydı kapsamında kaldığını, toprak tevzi sırasında kamulaştırma dışında tutulduğunu ve dağıtıma tabi olmadığını belirterek tapu iptali ve tescil talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine; kadastro sırasında taşınmaza revizyon gören tapu kaydına tutunarak davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Viranşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin 04.10.1991 tarih, 1984/190 Esas -1991/113 Karar sayılı kararıyla; iddianın ispat edilemediği gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 20.04.1992 tarih, 1992/1570 Esas- 1992/5165 sayılı kararıyla: "Davanın taşınmazın aynına ilişkin olduğu ve dava konusu hakkın para ile değerlendirilmesi mümkün olduğu halde nispi harcın tamamlanmadığı; öte yandan vakfa ait vakfiye ile davacının dayanağı tapu kaydının getirtilmesi, tespite esas tapu kaydının da oluşum sebebi üzerinde durularak kamulaştırma söz konusu ise buna ilişkin kayıt ve belgelerin temin edilmesi, ardından kayıtların mahalline uygulanması, ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan davacı ... Müdürlüğüne ait tapunun oluşumundan öncesine ait niteliğini belirleyecek biçimde rapor alınması ve sonucuna göre karar verilmesi'’ gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Viranşehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen temyiz incelemesine esas kararı ile; vakıf mallarının zilyetlik yoluyla kazanılamayacağı, çekişmeli taşınmazın kamulaştırıldığına dair bir kaydın bulunmadığı, davacı dayanağı tapunun çekişmeli taşınmazı kapsadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile çekişmeli taşınmazın tapu kaydının iptali ve davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde, yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğunu, alınan bilirkişi raporları ile dinlenen yerel bilirkişi ve tanık anlatımlarının uyuşmazlığın çözümüne elverişli olmadığını, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 16 ncı ve 20 nci maddeleri,
4721 sayılı Medeni Kanun'un 719 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1.Kadastro sonucu; Viranşehir ilçesi, Elbeğendi köyü çalışma alanında bulunan 554 parsel sayılı taşınmaz, Haziran 1952 tarih, 227 sıra numaralı tapu kaydı esas alınarak mera olarak sınırlandırılmıştır.
2. Davacı ... İdaresi dava dilekçesinde Ekim 1945 tarih,16 sıra numaralı tapu kaydına dayanarak çekişmeli taşınmaz hakkında tapu iptali ve tescili isteğinde bulunmuş olup kök Ekim 1945 tarih ve 16 sıra numaralı tesis tapu kaydının miktarının (mesaha) 1.700.0000 metrekare olduğu, 1951 yılında yörede 4753 ve 5618 sayılı Yasalara göre yapılan toprak tevzii çalışmaları sonucu tapu kaydının bir kısmının kamulaştırılarak Haziran 1952 tarih 83 ila 163 ve Haziran 1952 tarih 224 ve 229 sıra sayılı tapulara gittiği, geriye kalan Vakıflar İdaresi uhdesindeki kısmın ise Mayıs 1972 tarih, 10 sıra numarası ile 774.000 metrekare yüz ölçümü ile yeniden tapuya kayıt edildiği, daha sonra Viranşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.6.1973 tarih 1972/161 Esas ve 1973/105 Karar sayılı ilamına dayanılarak Nisan 1974 tarih, 8 sıra numarası ile kaydın miktarının tashihen tescil edilmiş olduğu görülmektedir.
3. Ne var ki Mahkemece, davacı ... İdaresinin dayandığı tapu kaydının kamulaştırılmasına ilişkin tüm kayıtlar ile mesaha artırımına ilişkin Viranşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin 1972/161 Esas, 1973/105 sayılı dosyası getirtilip incelenmeden ve usulüne uygun kayıt uygulaması yapılmadan sonuca gidilmiş, hükmüne uyulan bozma ilamında açıkça belirtilmiş olmasına karşın, çekişmeli taşınmazın davacı dayanağı tapu kaydının kamulaştırılan bölümü kapsamında kalıp kalmadığı araştırılmadan eksik inceleme ile hüküm kurulmuştur.
4. O halde, doğru sonuca varılabilmesi için davacı ... İdaresinin dava dilekçesinde belirtildiği Ekim 1945 tarih, 16 sıra numaralı tapu kaydı tesisinden itibaren tüm tedavülleri, harita ve krokisi ile birlikte getirtilmeli, yine 9 numaralı Toprak Tevzi Komisyonu tarafından hazırlanarak 10.11.1951 tarih, 104 karar numarası ile onaylanan kamulaştırma kararı, eki kroki ve haritalar ile yukarıda bahsedilen Asliye Hukuk Mahkemesinin ilamına ait dava dosyası da celp edilerek davalı Hazinenin mesaha artırımına ilişkin davada taraf olup olmadığı araştırılmalıdır.
5. Dosya tekemmül ettirildikten sonra davacı ... İdaresinin dayandığı Ekim 1945 tarih, 16 sıra sayılı tapu kaydı ve tedavüllerinin harita ve krokisi bulunduğuna göre 3402 sayılı Kadastro Yasası'nın 20'nci ve 4721 sayılı Medeni Kanun'un 719'uncu maddeleri gereği harita ve krokisi bulunan kayıt ve belgelerin kapsamının harita ve krokiye göre belirlenmesi gerektiği göz önüne alınarak çekişmeli taşınmaza komşu parsellerin onaylı kadastro tespit tutanak örnekleri ile varsa dayanak kayıt ve belgeleri tesisinden itibaren tüm tedavülleri ile birlikte temin edilmeli, komşu parsellerin kadastro tespit tutanaklarının kesinleşip kesinleşmedikleri de araştırılıp kesinleşmiş ise tescil kayıtları, hükmen tescil edilmiş iseler tescile esas alınan ilamlar getirtilmeli, bundan sonra mahallinde davanın sonucunda yararı bulunmayan, elverdiğince yaşlı, tarafsız, komşu köylerden seçilecek yerel bilirkişiler ve tarafların gösterdiği aynı yöntemle seçilen tanıklar marifetiyle refakate harita ve fen bilirkişiler de alınarak yeniden keşif yapılıp davacı ... İdaresinin dayandığı tapu kaydının tesis sınırları ile kamulaştırma sonucu geri kalan tapunun kapsadığı kısımlar ve davalı Hazinenin dayandığı tespite esas alınan tapu kayıtlarının kapsam ve sınırları tapu kayıtlarının harita ve krokileri de uygulanarak kesin olarak saptanmalı, harita ve fen bilirkişilerine keşfi izleme olanağı veren rapor ve kroki düzenlettirilmeli, taraf tapularının aynı yerleri kapsaması halinde doğru temele dayanan eski tarihli tapu kaydına değer verilmesi gerektiği kuralı da göz önüne alınarak toplanmış ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre hüküm kurulmalıdır. Eksik inceleme sonucunda karar verilmesi isabetsiz olup, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde görülmüştür.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428 inci maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,21.03.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.