"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/188 E., 2021/209 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasında görülen tescil (ihdasen tescil nedeniyle iptal - tescil ) davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; ... ili, Viranşehir ilçesi, Yüceler köyü sınırları içerisinde bulunan, dava dilekçesine ekli krokide gösterilen 50.000 m2 büyüklüğündeki taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında taşlık olarak tescil harici bırakıldığını, taşınmazı masraf ve emek sarf ederek imar ihya edip yaklaşık 28 yıldır tarım arazisi olarak kullandığını ileri sürerek taşınmazın adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine temsilcisi, davacı lehine kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile iktisap koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması gerektiğini, dava konusu taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğunu belirterek davanın reddini savunmuş, taşınmazın Hazine adına tescilini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Viranşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.03.2014 tarihli ve 2011/388 E., 2014/381 K. sayılı kararıyla; fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 50.000 metrekare yüz ölçümündeki bölümün davacı adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine temsilcisi temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 19.12.2017 tarihli ve 2017/5399 E., 2017/9150 K. sayılı kararıyla: “...İlçe Belediye Başkanlığı ile ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının davaya dahil edilmesi suretiyle taraf koşulu sağlanmalı, bundan sonra dava tarihi olan 2011 yılından geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı tarihte çekilmiş hava fotoğrafları ile temin edilebilen en eski ve en son tarihli uydu fotoğrafları getirtilip dosya ikmal edildikten sonra dosyanın jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisine tevdii ile hava fotoğrafları üzerinde uygulama yaptırılarak taşınmazın niteliği, taşınmaz üzerinde imar-ihya işlemlerine başlandığı ve tamamlandığı tarih ve tarımsal amaçlı zilyetliğin başlangıç tarihi ayrı ayrı saptanmalı, komşu taşınmazlara ait kadastro tutanakları ile dayanakları getirtilerek dava konusu taşınmaz yönünü ne okudukları belirlenmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek davacı yararına kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile iktisap koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği saptanmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir...” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
3. Taşınmaz aşamada 89 no.lu parsel olarak ihdasen Hazine adına tescil edilmiştir.
B. Mahkemece Bozma Kararına Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 04.04.2013 tarihli fen bilirkişi raporuna ekli krokide A harfi ile gösterilen 50.000.00 m2'lik kısmın Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile bu kısmın 89 parsel sayılı taşınmazdan ifrazı ile son parsel numarası verilmek suretiyle davacı adına tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine temsilcisi temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine temsilcisi, verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, Mahkemece eksik araştırma sonucunda karar verildiğini, hava fotoğraflarının ve memleket haritasının getirtilip tarafsız ve uzman bilirkişilerce inceleme yapılmadığını, imar-ihya koşullarının davacı lehine oluşmadığını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro çalışmaları sırasında tespit harici bırakılıp yargılama sırasında ihdasen Hazine adına tescil edilen taşınmazın tapu kaydının iptali ve tapuya tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı ... Medeni Kanunu’nun 713/1 inci maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. 1971 yılında ... ili, Viranşehir ilçesi, Yüceler köyünde yapılan kadastro çalışmaları sırasında dava konusu taşınmazın taşlık olarak tespit harici bırakıldığı, yargılama sırasında 28.08.2014 tarihinde çekişmeli taşınmaz bölümünü de kapsayan 89 parsel sayılı taşınmazın ham toprak vasfıyla Hazine adına ihdasen tapuya tescil edildiği anlaşılmaktadır.
2. Hemen belirtilmelidirki, Mahkemece zilyetlikle iktisap koşullarının davacı yararına oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmak için yeterli olmadığı gibi, bozma ilamına uyulduğu halde bozma gerekleri de tam olarak yerine getirilmemiştir. Somut olayda; bozma kararında dava tarihinden geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı tarihte çekilmiş hava fotoğrafları getirtilip dosyanın jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisine hava fotoğrafları üzerinde uygulama yaptırılarak taşınmazın imar-ihya işlemlerine başlandığı ve tamamlandığı tarih ile tarımsal amaçlı zilyetliğin başlangıç tarihinin saptanması gerektiği vurgulanmış olmasına rağmen, bozma sonrası alınan jeodezi bilirkişi raporunda hava fotoğrafları yıllarına göre ayrı ayrı değerlendirilmediği gibi, kök raporda taşınmazın imar ihya işlemlerine 1984 yılında başlanıp 1992 yılında tamamlandığı bildirildiği halde davacının itirazı üzerine aldırılan ek raporda ise hiçbir somut gerekçe içermeden imar ihya işlemlerine 1984 yılında başlanıp aynı yıl tamamlandığının belirtilmiş olması karşısında raporlar arasında çelişki oluştuğu, Mahkemece bu çelişki giderilmeden yetersiz ve soyut bilirkişi raporuyla yetinilerek karar verildiği anlaşılmaktadır.
3. Hal böyle olunca; Mahkemece, mahallinde yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile daha önceki bilirkişilerden farklı seçilecek üç jeodezi-fotogrametri mühendisi kurulu, üç ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve fen bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı ve yapılacak bu keşifte dinlenecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmaz bölümünün öncesi itibariyle kime ait olduğu, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildiği, çekişmeli taşınmaz öncesinin imar-ihyaya muhtaç yerlerden olduğu anlaşıldığından ne şekilde imar-ihya edildiği ve bu çalışmaların hangi tarihte tamamlandığı hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanlar arasında çelişki doğduğu takdirde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle oluşan çelişkilerin giderilmesine çalışılmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanaklarıyla denetlenmelidir.
4. Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan, taşınmaz bölümünün evveliyatını, toprak yapısını, niteliğini ve zilyetlikle mülk edinilebilecek yerlerden olup olmadığını, imar-ihya gerektiren yerlerden olması nedeniyle imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığını ve üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı şekilde açıklayan ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, taşınmaz bölümleri ile çevresinin yakın plan ve panaromik fotoğrafları çektirilip üzerine taşınmaz bölümlerinin sınırlarının işaretlenilmesi istenilmeli;
5. Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulundan, çekişmeli taşınmaz bölümünün kadastro paftasındaki konumunun bilgisayar programı aracılığıyla hava fotoğraflarına aktarılması suretiyle hava fotoğraflarının ait oldukları yıllara göre taşınmaz bölümünün niteliğini, imar-ihyaya konu olup olmadığını, olmuş ise imar-ihyaya en erken ne zaman başlanıldığını ve imar-ihyanın hangi tarihte tamamlandığını, taşınmazın ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle zilyetliğine ne zaman başlanıldığını ve zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü belirten, hava fotoğraflarının yıl yıl değerlendirilmesi suretiyle ayrıntılı ve gerekçeli rapor düzenlemesi istenilmeli;
6. Fen bilirkişisinden, keşfi takibe ve denetlemeye elverişli, dava konusu taşınmaz bölümünü komşularıyla birlikte gösterir krokili rapor alınmalı;
7. Mahalli bilirkişi ve tanık beyanları bilimsel esaslara göre hazırlanmış bilirkişi raporlarıyla denetlenmeli ve bundan sonra iddia ve savunma çerçevesinde toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan nedenlerle;
Davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK'nın geçici 3 üncü maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428 inci maddesi gereğince BOZULMASINA,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
03.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.