"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1054 E., 2022/1759 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yusufeli Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/27 E., 2021/344 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı, Artvin ili, ... ilçesi, ... Köyünde bulunan 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın davalı Hazine adına tespit ve tescil edildiğini, ancak dava konusu taşınmaz bölümünün kendisine ait olduğunu, Hazine adına yapılan tescilin haksız olduğunu, taşınmazı imar ve ihya ettiğini ileri sürerek, çekişmeli taşınmazın tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince verilen ilk kararda, davacının davasında haklı olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı adına tesciline, fen bilirkişisi raporuna ekli krokide A harfi ile gösterilen 236,72 m²'lik kısım yönünden ise usulüne uygun açılmış bir dava bulunmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Kaldırma Kararı
Bölge Adliye Mahkemesince verilen ilk kararda, soyut nitelikteki beyanlar ile yetersiz bilirkişi raporlarının hükme esas alınarak eksik araştırma ile karar verildiği, davanın esasına etkili deliller toplanıp değerlendirilmeden karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, 6100 sayılı HMK'nın 353/1-a-6 ncı maddesi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. İlk Derece Mahkemesince Kaldırma Kararı Sonrasında Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davacı lehine kazanım şartlarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile tescil ile davacı adına karar verilmiştir.
D. Kaldırma Kararı Sonrası İlk Derece Mahkemesi Kararına Karşı İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
E. İstinaf Sebepleri
Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın kazanılmasının mümkün olmadığını, davacının aranan koşullara sahip olmadığını bildirerek ve önceki beyanlarını tekrarla İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
F. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davacının Kadastro Mahkemesindeki davasını HUMK'un 185 inci maddesi (HMK 123) uyarınca takipten sarfınazar ettiğinden mahkemece verilen ret kararının kesin hüküm niteliğinde bulunmadığı, İlk Derece Mahkemesince delillerin takdirinde usul ve yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b-1 inci maddesi uyarınca, davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki itiraz nedenlerini yineleyip, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, zilyetlikle iktisap şartlarının davacı yararına oluşmadığını bildirerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 114/1-i bendi ve 303 üncü maddesi,
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Dosya içeriği ve toplanan delillerden; Artvin ili, ... ilçesi, ... Köyünde bulunan dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı, 931,21 metrekare yüzölçümlü, tarla vasıflı taşınmazın davalı Hazine adına hükmen tescil edildiği anlaşılmaktadır.
2. Bilindiği üzere; dava şartları, mahkemenin davanın esası hakkında yargılama yapabilmesi için gerekli olan unsurlardır. Diğer bir anlatımla, dava şartları dava açılabilmesi için değil, mahkemenin davanın esasına girebilmesi için aranan kamu düzeni ile ilgili zorunlu koşullardır. Mahkeme, hem davanın açıldığı tarihte hem de yargılamanın her aşamasında dava şartlarının bulunup bulunmadığını kendiliğinden araştırıp inceler ve bu konuda tarafların istem ve beyanları ile bağlı değildir. Dava şartlarının davanın açıldığı tarih itibariyle bulunmaması ya da bu şartlardan birinin yargılama aşamasında ortadan kalktığının öğrenilmesi durumunda, mahkemece mesmu (dinlenebilir) olmadığı gerekçesiyle davanın reddedilmesi gerekir.
3. 6100 sayılı Kanun'un 114 üncü maddesinde dava şartları düzenlenmiş olup bu maddenin birinci fıkrasının (i) bendinde "Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması." dava şartları arasında sayılmıştır.
4. Somut olaya gelince; kadastro çalışmaları sonucu, Artvin ili, ... ilçesi, ... Köyünde bulunan dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın hibe ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle bahçe vasıflı olarak ... (eldeki davanın davacısı) adına tespit edildiği, bilahare mahallinde yapılan inceleme sonucu taşınmazın dere yatağında ve vasfının tarla olması nedeni ile yapılan tespitin hatalı olduğu kanaati ile incelenmek üzere resen komisyon incelemesine alındığından bahisle 23.12.2004 tarihli kadastro komisyon tutanağı düzenlenerek, parselin Devletçe dere ile (dava dışı) taşınmazlar arasında çekilen set ile dere kenarında olduğu, dere ile arasında fazla bir yükseklik farkı olmayıp derenin biraz kabarması durumunda taşınmazın su altında kaldığı, dere ile diğer taşınmazlar arasında set olup, bu taşınmaz ile dere arasında herhangi bir set olmadığının anlaşıldığı, tahdit ve tespitin hatalı yapıldığı gerekçesi ile parselin ilk tespitinin iptali ile Maliye Hazinesi adına tahdit ve tespitine, vasfının tarla olarak düzeltilmesine karar verilmiştir. ... (eldeki davanın davacısı) tarafından 03.02.2005 tarihinde Yusufeli Kadastro Mahkemesi'nin 2005/40 Esas sayılı dava dosyasında görülen kadastro tespitine itiraz davasının açıldığı, yapılan yargılama neticesinde, davacının duruşma sırasında davasını atiye bıraktığını, davasından vazgeçtiğini bildirdiği, davalı Hazine vekilinin ise davadan vazgeçmeyi kabul ettiklerini
beyan ettiği, bunun üzerine Yusufeli Kadastro Mahkemesi'nin 19.09.2005 tarihli ve 2005/40 Esas, 2005/46 Karar sayılı kararı ile vazgeçme nedeniyle davanın reddine, dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın tespit gibi tapuya tesciline karar verildiği, verilen kararın temyiz edilmemesi üzerine 02.12.2005 tarihinde kesinleştiği, böylece taşınmazın kadastro tespitinin hükmen kesinleşmesi nedeniyle 19.12.2005 tarihinde tarla vasfı ile Hazine adına hükmen tescil edildiği anlaşılmaktadır. Dava konusu 107 ada 1 parsel sayılı taşınmazın hükmen tesciline esas Yusufeli Kadastro Mahkemesinin 19.09.2005 tarihli ve 2005/40 Esas, 2005/46 Karar sayılı dava dosyasının taraflarının, dava konusunun ve dava sebebinin eldeki dava dosyası ile aynı olduğu, bu hâlde anılan hükmün, eldeki dava yönünden kesin hüküm teşkil edeceği kuşkusuzdur.
5. Hal böyle olunca; 6100 sayılı HMK’nın 114/1-i maddesi uyarınca dava şartları arasında bulunan ve mahkemece yargılamanın her safhasında re'sen gözetilmesi gereken kesin hüküm nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmektedir.
6. Öte yandan, davacı lehine kazanım şartlarının oluştuğu gerekçesiyle yazılı şekilde karar verilmiş ise de, 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü ve 17 nci maddeleri uyarınca dava konusu taşınmazın zilyetlikle iktisap edilebilmesi için tespit tarihi olan 2005 yılından 20 yıl önce en geç 1985 tarihinde imar-ihyasının tamamlanmış olması ve imar-ihya tamamlandıktan sonra çekişmesiz ve aralıksız malik sıfatıyla zilyetliğin sürdürülmesi gerekmekte olup, davacı tarafça zilyetlikle iktisap koşullarının gerçekleştiğinin kanıtlanamadığı da anlaşılmaktadır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Yusufeli Asliye Hukuk Mahkemesine kararın bir örneğinin Erzurum Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 27.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.