"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1760 E., 2022/2206 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 17. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/110 E., 2021/181 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; ... mahallesi, 1266 ada 26 parsel sayılı ...'ndan "odası olan ahşap dükkan" vasfındaki taşınmazın 8/15 payı ile yine aynı yerde bulunan 1266 ada 27 parsel sayılı ... Vakfından "Bahçeli ahşap dükkan" vasfındaki taşınmazın 1/2 payının maliklerinin gaipliğine ve söz konusu payların ... adına tesciline karar verildiğini, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 17 inci maddesi gereğince vakıf taşınmazların, mutasarrıflarının mirasçısız ölmeleri veya gaipliği halinde taşınmazın vakfına intikal edeceğini ileri sürerek dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile Vakfı adına tesciline karar verilmesi istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili; taşınmazın şerh ve beyanlar hanesinde bir belirleme veya vakıf şerhinin mevcut olmadığını, herhangi bir taşınmazın evveliyat itibariyle vakıfla ilişkili olabildiği ancak sonraki dönemlerde kullanıcılar, işgalciler veya malikler tarafından üzerine yapı yapılabildiğini, daha sonra koruma kurullarınca bu yapıların kültür varlığı olduğuna dair karar alınmasının bu kültür varlığının ilgili mazbut vakıf tarafından vücuda getirildiğini göstermeyeceğini belirtip hukuki dayanağı bulunmayan davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEME KARARI
İstanbul 17. Asliye Hukuk Mahkemesinin 01.07.2021 tarihli ve 2019/110 E., 2021/181 K. sayılı kararı ile; Vakıflar Kanunu'nun 17 inci maddesindeki şartların oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İstanbul 17. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; vakfın sahih vakıf olup olmadığının tespit edilmesi ve vakfiyesinin incelenmesi gerektiğini, eksik araştırma ile karar verildiğini belirterek kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 30.12.2022 tarihli ve 2021/1760E., 2022/2206K. sayılı kararıyla; bilirkişi raporu ile vakfın sahih, icareteynli veya mukataalı taşınmazlardan olduğunun tespit edildiği, Vakıflar Kanunu'nun 17 inci maddesi şartlarının oluştuğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun(HMK) 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz talebinde bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davalı vekili temyiz dilekçelerinde; dava konusu taşınmazın vakfiyesi bulunup bulunmadığı, vakıf kaydının ne şekilde eklendiği, yasal dayanağının bulunup bulunmadığı, vakfın sahih vakıf olup olmadığı ve vakfiyenin halen geçerli olup olmadığı hususları incelenmeden verilen kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, Vakıflar Kanunu'nun 17 inci maddesine dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
5737 sayılı Vakıflar Kanunu 17 inci maddesi
3. Değerlendirme
1.Dava konusu 1266 ada 26 parsel sayılı 28m2 odası olan ahşap dükkan nitelikli taşınmazın 8/15 payının davalı ... adına 15.01.2014 ve aynı yer 27 parsel sayılı 112m2 bahçeli ahşap dükkan nitelikli taşınmazın 1/2 payının davalı ... adına 16.12.2015 tarihinde tescil edildiği, 27 parsel sayılı taşınmazda “ ... ve ...vakfından icareli” şerhinin bulunduğu, taşınmazların kütük sayfasının dosya arasına alındığı, kısmen okunaksız olmakla birlikte nevi hanesinde aynı vakıf şerhinin bulunduğu, taşınmazların tedavül kayıtlarının Tapu Müdürlüğünden getirilmediği, dava dilekçesi ekindeki fotokobi belgelerin okunmasının güç olduğu, İstanbul 18. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.10.2012 tarih 2012/6 Esas, 2012/477 K. sayılı karar ile Hazine tarafından kayyım aleyhine Türk Medeni Kanunu'nun 588 inci maddesi gereğince açılan gaiplik, tapu iptal ve tescil davasının yapılan yargılaması sonucunda davanın kabulü ile 1266 ada 26 parsel sayılı taşınmazda ...,...,...’nın gaipliğine, paylarının iptali ile davalı Hazine adına tesciline karar verildiği, yine İstanbul 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 27.12.2012 tarih ve 2012/29 E., 2012/489K. sayılı ilamıyla Hazine tarafından kayyım aleyhine TMK'nın 588 inci maddesi gereğince açılan gaiplik, tapu iptal ve tescil davasının yapılan yargılaması sonucunda davanın kabulü ile 1266 ada 27 parsel sayılı taşınmazın ...,...,...’nın gaipliklerine, gaip paylarının davalı Hazine adına tesciline karar verildiği anlaşılmaktadır.
2.Bilindiği üzere, 5737 sayılı Yasa'nın 17 inci maddesinde “Tasarruf edenlerin veya maliklerin mirasçı bırakmadan ölümleri, kaybolmaları, terk veya mübadil gibi durumlara düşmeleri halinde icareteynli ve mukataalı taşınmaz malların mülkiyeti vakfı adına tescil edilir.” hükmüne yer verilmiş olup anılan yasal düzenleme uyarınca taşınmazın vakfı adına tesciline karar verilebilmesi için kayıt maliklerinin gaip olup olmadıkları, mirasçılarının bulunup bulunmadığının saptanması gerekmektedir.
3.Ne var ki, Mahkemece hükme yeterli bir araştırma yapıldığını söyleyebilmek mümkün değildir.
4.Hâl böyle olunca, öncelikle çekişme konusu 1266 ada 26 ve 27 parsel sayılı taşınmazların ilk tesisinden itibaren dayanak tüm belgelerin okunaklı suretlerinin eksiksiz temini, 26 parsel sayılı taşınmazda vakıf şerhinin neden terkin edildiğinin tespit edilmesi, ayrıca kayıt maliki ya da mirasçılarının kimliğinin tespitine ilişkin başkaca bilgi ve belge bulunup bulunmadığının sorulması, davalı adına tescile ilişkin dosyaların ve kayyım tayinine ilişkin dosyasının dosya arasına alınması, getirtilecek belgelerdeki verilerden yararlanmak suretiyle kayıt malikinin nüfus kaydının ve mirasçıları bulunup bulunmadığının Nüfus Müdürlüğünden araştırılması, 5737 sayılı Yasa'nın 17 inci maddesindeki koşulların oluşup oluşmadığı değerlendirilerek hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yetinilerek yazılı şekilde karar verilmiş olması isabetsizdir.
5.Kabule göre, İlk Derece Mahkemesince taraflar harçtan muaf olduğundan bu hususta hüküm kurulmasına yer olmadığına karar verilmiş ise de, davanın kabulü halinde davalı Hazine’nin harçtan muaf olduğu ancak davanın reddi halinde davacı ...’nün harçtan muafiyetinin söz konusu olmayacağının gözetilmemesi doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.