"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2002/74 E., 2004/203 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ...; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 110 ada 58 parsel sayılı taşınmazın kendisine ait olduğunu, aynı yerde bulunan dava konusu 120 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 70 dönümlük kısmının da kendisine ait olduğunu ancak taşınmazın kadastro çalışmaları sonucunda Hazine adına hatalı olarak tescil edildiğini, taşınmazda 40 yıla yakın süredir zilyetliğinin bulunduğunu ileri sürerek adına tesciline karar verilmesini istemiş; davacı ... yargılama sırasında vefat etmiş ve mirasçıları davaya devam etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine, davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu 120 ada 1 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişi raporunda (B) harfi ile gösterilen kısmında davacı lehine zilyetlikle kazanım şartlarının oluştuğu belirlenerek davanın kısmen kabulüne, dava konusu 120 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 09.06.2004 tarihli fen bilirkişi raporunda (B) harfi ile gösterilen 20.671,99 metrekarelik kısmının tapu kaydının iptali ile ... oğulları ... ve ... adına payları oranında tarla vasfıyla tapuya kayıt ve tesciline, aynı raporda (A) harfi ile gösterilen 13.855,69 metrekarelik kısım Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Köyünde bulunan 529 parsel sayılı taşınmaz içerisinde kaldığından ve davacıların bu yere ilişkin talepleri bulunmadığından, davacıların bu kısma ilişkin davalarının reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz başvuru dilekçesinde; Mahkemece davacıların dava konusu taşınmaza malik olup olmadıkları, hukuki açıdan hak ve menfaatlerinin bulunup bulunmadığı, davanın zamanaşımı ve hak düşürücü süre içerisinde açılıp açılmadığının usulüne uygun olarak incelenmediğini, zilyetlikle kazanım şartlarının davacılar yararına gerçekleşmediğini, keşfin yetersiz olduğunu, eksik inceleme neticesinde karar verildiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü ve 17 inci maddeleri
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1 nci maddesi,
3. Değerlendirme
Kadastro sonucu; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde (15 Temmuz) bulunan 120 ada 1 parsel sayılı 503.596,50 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz hali arazi vasfıyla Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma, inceleme ve uygulama karar vermek için yeterli bulunmamaktadır. Bir taşınmazın önceki ve şimdiki niteliği ile kullanım şeklini ve süresini en iyi belirleme yöntemi hava fotoğraflarının incelenmesi olduğu halde somut olayda hava fotoğraflarından hiç yararlanılmamış, dava konusu taşınmaza komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanakları getirilerek yöntemince mahalline uygulanmamıştır. Hükme esas alınan ziraat bilirkişi raporunda taşınmazın imar-ihya edilip edilmediği, imar-ihya edilmiş ise imar-ihyaya hangi tarihte başlandığı ve hangi tarihte tamamlandığı, taşınmaz üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğü hususları açılanmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak hüküm kurulamaz.
Hal böyle olunca; sağlıklı sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle, dava konusu taşınmazın nizalı bölümüne ait eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin harita sorgulama sayfasına girilerek taşınmazın bulunduğu köyü/ mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya arasına alınmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre taşımazın kadastro tespit tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ilişkin farklı dönemlerde çekilmiş stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğü'nden getirtilerek dosya arasına konulmalı ve komşu parsellere ait tespit tutanakları ve dayanak belgeleri celp edilmelidir.
Dosya ikmal edildikten sonra mahallinde, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile üç kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, fen bilirkişi ve jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Yapılacak keşifte dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan dava konusu taşınmazın nizalı bölümünün geçmişte ne durumda bulunduğu, ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlandığı, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, imar-ihyaya konu edilip edilmediği, edilmiş ise imar-ihyanın ne zaman başlayıp ne zaman tamamlandığı, üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğü hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, yerel bilirkişiler ve tanıkların beyanları arasında doğabilecek çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılarak giderilmeye çalışılmalı; komşu taşınmazların varsa dayanağı kayıtlarının dava konusu taşınmaz yönünü ne okuduğu belirlenmelidir.
Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan önceki tarihli ziraat bilirkişi raporu da irdelenmek suretiyle nizalı taşınmaz bölümünün toprak yapısını, niteliğini, eğimini, bitki deseni ve kullanım durumunun ne olduğunu belirten, üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü komşu taşınmazlarla ve taşınmazın geriye kalan bölümü ile karşılaştırmalı şekilde açıklayan, taşınmazın nizalı bölümünün her yönünden çekilmiş, sınırlarının kabaca işaretlendiği renkli fotoğraflarını içerir, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiye dosya arasına aldırılan hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle inceleme yaptırılarak nizalı taşınmaz bölümünün sınırlarını ve niteliğini, üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini, taşınmaz imar-ihya faaliyetine konu olmuşsa ihyanın bitirildiği tarihi belirtir şekilde rapor alınmalıdır.
Fen bilirkişisinden keşfi izlemeye elverişli, krokili rapor aldırılmalı ve bundan sonra iddia ve savunma çerçevesinde toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece değinilen hususlar göz ardı edilerek eksik incelemeyle hüküm kurulması isabetsizdir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,04.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.