"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/588 E., 2023/329 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasında görülen kadastro harici bırakılan yerin tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili, davalı ... Belediye Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde; Van ili, Merkez ... köyünde ikamet ettiğini, ... köyünde bulunan sınırlarını belirttiği çekişmeli taşınmaz bölümünün 20 yıldır zilyet ve tasarrufunda bulunduğunu, kadastro çalışmaları esnasında anılan gayrimenkulun tespit dışı bırakıldığını belirterek çekişmeli taşınmaz bölümünün adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar; davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 14.10.2014 tarihli ve 2011/107 Esas, 2014/371 Karar sayılı kararıyla; bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 7.300,47m²'lik alan üzerinde davacı lehine zamanaşımı yoluyla kazanma koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen bölümün davacı adına tesciline, (B) harfi ile gösterilen 540 parsel içerisinde kalan 3.154,22 m²lik kısım ve (C) harfi ile gösterdikleri 743 nolu parsel içerisinde kalan 219,79 m²lik kısımlara ilişkin talebin ise feragat nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 16.10.2017 tarihli ve 2015/8413 Esas, 2017/6599 Karar sayılı kararıyla özetle; davada Van Büyükşehir Belediye Başkanlığının da yasal hasım olduğu belirtilerek öncelikle Van Büyükşehir Belediye Başkanlığının davaya dahil edilerek taraf teşkilinin sağlanması; bundan sonra taraflardan delil ve savunmaları sorularak toplanmış ve toplanacak tüm deliller değerlendirilmek suretiyle bir hüküm kurulması gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda; Mahkemenin 15.01.2019 tarihli ve 2018/78 Esas, 2019/16 Karar sayılı kararıyla; bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümünde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının gerçekleştiği gerekçei ile davanın kısmen kabulüne, bu bölümün davacı adına tesciline, bilirişi raporunda (B) ve (C) harfleri ile gösterilen taşınmaz bölümleri yönünden davanın feragat nedeniyle reddine karar verilmiş, karar davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dairenin 06.10.2021 tarihli ve 2021/2707 Esas, 2021/5235 Karar sayılı kararıyla; eksik inceleme ile karar verildiği belirtilerek davacı açısından senetsiz araştırması yapılması, ortofoto ve uydu fotoğraflarından da yararlanılmak suretiyle taşınmazla ilgili zilyetlik araştırması yapılması, ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazın niteliğini, kullanım durumunu, imar-ihyaya muhtaç yerlerden olup olmadığı, böyle yerlerden ise imar-ihya edilip edilmediği hususlarında taşınmazın tarımsal niteliğini açıklayan, çekişmeli taşınmaz ile komşusu parselleri karşılaştıracak biçimde toprak yapısını, eğimini, bitki desenini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetlik var ise zilyetliğin şeklini ve süresini bildiren ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınması; jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiden yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik üç adet hava fotoğrafı ile dosya arasında bulunan hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle incelenmesi yaptırılarak taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmazda imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile taşınmaz üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınması; fen bilirkişisine keşfi ve uygulamayı denetlemeye elverişli, ayrıntılı rapor ve harita düzenlettirilmesi ve taşınmaz üzerinde 3402 sayılı Yasa'nın 14 üncü ve 17 nci maddelerinde öngörülen koşulların davacı taraf yararına gerçekleşmiş olup olmadığı hususunun değerlendirilmesi gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının babasının zilyetliğiyle birlikte düşünüldüğünde 20 yıldan fazla süredir, fen bilirkişilerinin raporlarında (A) harfi ile gösterilen 7.300,47m²'lik kısımda aralıksız ve nizasız olarak zilyet olduğu, bu yerin Devletin hüküm ve tasarrufunda olan yerlerden olmadığı gibi orman veya mera ile bir ilgisinin de bulunmadığı, 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi gereğince dava konusu yer ile birlikte iktisaba konu yerin yüz ölçümünün yasal sınırın altında olduğu, dava konusu 7.300,47m²'lik taşınmazın jeolojik yönden zilyetlik ile mülk edinilmeye aykırı bir durum bulunmadığı, ziraat bilirkişi heyet raporuna göre (A) alanının 1977 yılı hava fotoğraflarında güneyinde bulunan parselle bir bütün olarak kullanıldığı, ham toprak görünümünde olmadığı, komşu tarım arazileri ile benzer özelliklerde olduğu, 1988 yılı hava fotoğraflarında komşu tarım arazileri ile benzer özellikte olduğu, güney sınırının tarımsal açıdan kullanıma bağlı belirgin olduğu, imar-ihyasının 1977 yılından önceki yıllarda tamamlandığı, bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 7.300,47m²'lik tescil harici yerde davacının 20 yıldan fazla süredir imar-ihya çalışmalarını tamamlayarak zilyet ettiği, davacı bakımından TMK’nın 713/1 inci ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddelerine dayalı zilyetlikle kazanım şartlarının oluştuğu gerekçesi ile (A) harfi ile gösterilen 7.300,47 m² alanın Van ili, İpekyolu ilçesi, ... Mahallesindeki son parselden sonra yeni bir parsel numarası verilmek suretiyle davacı adına tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili, davalı Hazine vekili ile davalı ... Belediye Başkanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davanın yasal süresi içerisinde açılmadığını, davacı lehine zilyeltikle edinim koşullarının oluşmadığını, davacı açısından senetsiz araştırması yapılması gerektiğini, davalı Hazine lehine feragat nedeniyle reddine karar verilen taşınmaz bölümü yönünden nisbi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, taşınmazla ilgili mera tahsis kararı bulunup bulunmadığının araştırılmadığını, yapılan araştıramanın eksik olduğunu, davacı açısından senetsiz araştırması yapılmadığını, Mahkemece usule aykırı olarak yapılan keşif neticesinde sunulan bilirkşi raporlarının dikkate alındığını, davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının gerçekleşmediğini, kendileri tarafndan yapılan yargılama giderlerinin de davacıdan tahsil edilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro sırasında tescil harici bırakılan yerin tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Türk Medeni Kanunu’nun 713 üncü maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Davacı; Van ili, Merkez ilçesi, ... köyünde bulunan çekişmeli taşınmaz bölümü kadastro sırasında tespit harici bırakılmıştır.
2. Mahkemece kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği için aranan şartların bulunduğu gerekçesiyle kısmen kabule karar verilmişse de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Bozmaya uyulduğu halde bozma gerekleri yerine getirilmemiştir. Şöyle ki; davacı açısından usulünce senetsiz araştırması yapılmamış, adına tescil edilen taşınmazların tespit tutanakları dosya arasına alınmamış, komşu Gedelova köyünde bulunanlar da dahil olmak üzere çekişmeli taşınmaz bölümüne komşu parsel tutanakları ve dayanakları eksiksiz olarak getirtilmemiş, eski bilirkişi raporu ile yeni bilirkişi raporunda komşu parseller farklı numaralarla gösterildiği halde bu farklılığın neden kaynaklandığı açıklanmamış, hava fotoğraflarından usulünce yararlanılmamış, çekişmeli taşınmazın imar planı kapsamında kalıp kalmadığı tespit edilmemiş, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede 3402 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi uyarınca kadastro çalışmaları yapıldığı halde bu çalışmalar sırasında çekişmeli taşınmazla ilgili işlem yapılıp yapılmadığı üzerinde durulmamış, dosya kapsamından yere ilanların yapılıp yapılmadığı anlaşılamamıştır.
3. O halde Mahkemece, öncelikle, çekişmeli taşınmaza komşu taşınmazların kadastro tespit turanakları ile dayanak kayıtları, oluşmuş ise tapu kayıtları, davalı iseler dava dosyaları dosya arasına alınmalı, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda 3402 sayılı Kanun‘un 22 nci maddesi uyarınca yapılan işlemlere ilişkin evrak getirtilmeli, bu işlemler sırasında çekişmeli taşınmazla ilgili işlem yapılıp yapılmadığı belirlenmeli, çekişmeli taşınmazın imar planı kapsamında kalıp kalmadığının Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile ilgili İlçe Belediye Başkanlığından sorularak imar planının onay tarihi belirlenmeye çalışılmalı, Harita Genel Müdürlüğü WEB sitesinin harita sorgulama sayfasına girilerek taşınmazın bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya arasına alınmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre dava tarihinden (imar planı içerisinde ise bu tarihten) 15-20-25 yıl öncesine ilişkin farklı dönemlerde çekilmiş stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden, bu fotoğraflardan yararlanılarak üretilmiş memleket haritaları ile en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları ise ilgili kurumlardan getirtilmeli, komşu taşınmazlara ait kadastro tutanakları, hükmen oluşmuş iseler mahkeme dosyaları celp edilmeli;
4. Bundan sonra mahallinde, elverdiğince yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik mahalli bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, 1 kişilik jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi kurulu ve fen bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı, bu keşif sırasında, dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazın öncesi itibariyle kime ait olduğu, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildiği, taşınmazın imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle oluşan çelişkilerin giderilmesine çalışılmalı; bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanaklarıyla denetlenmeli;
5. Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın içerisindeki ağaç yaşları imar tarihine göre belirlenmeli, komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı, taşınmazın ne zaman imar-ihya edildiği ve tamamlandığı hususlarını açıklayan, önceki tarihli ziraatçi bilirkişi raporunu da irdeler şekilde ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, taşınmaz ile çevresinin yakın plan ve panaromik fotoğrafları çektirilip üzerine taşınmazın sınırlarının işaretlenilmesi istenilmeli; Mahkeme hâkimin taşınmazın konumuna, niteliğine ve çevre parsellerle karşılaştırılmalı olarak fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemi keşif tutanağına aynen yansıtılmalı;
6. Jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişinden taşınmazın kadastro paftasındaki konumunun bilgisayar programı aracılığıyla uydu ve hava fotoğraflarına aktarılması suretiyle hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle ve temin edilebilecek en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları üzerinde de inceleme yaptırılarak taşınmazın önceki ve şimdiki niteliği, taşınmazın taşlık-çalılık gibi imar-ihyaya muhtaç olan yerlerden mi yoksa boş (hali) nitelikte mi bulunduğu, imar-ihyaya muhtaç yerlerden olması halinde imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı, ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığı ve kullanımın hangi tarihten itibaren başladığı, taşınmazın içerisinde ağaç bulunup bulunmadığı hususlarında ayrıntılı rapor düzenlemesi istenilmeli;
7. Fen bilirkişisine keşfi takibe, bilirkişi ve tanık sözlerini denetlemeye imkan verir krokili rapor düzenlettirilmeli;
8. 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların bayileri adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tespit ya da tescil edilip edilmediği Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ile Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden sorulmalı, yapılmadı ise TMK’nın 713 üncü maddesi gereğince yapılması gereken ilanlar yapılmalı bundan sonra toplanan deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin ve davalı ... Belediye Başkanlığı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428 inci maddesi gereğince BOZULMASINA,
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun değişik 13 üncü maddesinin “j” bendi gereğince Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
İstek halinde davacı ve davalı ... Belediye Başkanlığı tarafından yatırılan peşin harcın iadesine,
1086 sayılı HUMK'un 4401/III - 1 inci maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
21.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.