"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/6 E., 2023/327 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kiğı Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/86 E., 2021/159 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesi ile özetle; davacı ...'ın babas..... ve davacı ...'nin babası..... adlarına kayıtlı olan Bingöl ili, .... ilçesi, .... ..., Kozlu köyü, 20.05.1971 tarihli, yevmiye no: 151, cilt no:2, sahife no:8, sıra no:26 olan 2 hektar 7000 metrekare olan taşınmazın, 2011-2012 yıllarında yapılan kadastro tespiti çalışmalarında 1 hektar 562 metrekaresinin 1/2'sinin davacı..., 1/2'sinin davacı ... adına tespit gördüğünü, taşınmazın kalanından 2500 metrekaresinin davalı ... adına tespit ve tescil edildiğini ileri sürerek 13939 metrekaresinin de Hazine adına orman vasfıyla tespit edildiğini ileri sürerek 113 ada 1, 111 ada 3 ve 102 ada 1 parsel sayılı taşınmazların tespitin iptali ile davacılar adına 1/2 oranında eşit şekilde müştereken tespit ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili davanın pasif husumetten ve esastan reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı taraf her ne kadar Bingöl ili, .... ilçesi, ...lu köyü, 113 ada 1 parsel, 111 ada 3 parsel ve 102 ada 1 parsel nolu taşınmazlara yönelik açtığı davada husumeti davalılara yönelmiş ise de dava konusu taşınmazların....,...,... ve Kozlu Köyü Tüzel Kişiliği adına tesis kadastrosu ile tescil edilmiş olması nedeni ile davalıların davada husumeti bulunmadığı, ayrıca kadastro tutanağının kesinleştiği tarihten davanın açıldığı tarih olan 19.08.2021 tarihine kadar Kadastro Kanunu'nun 12/3. maddesinde öngörülen 10 yıllık hak düşürücü sürenin geçtiği, hak düşürücü süre olumsuz dava şartı olduğundan, bu yönü ile de dava şartı yokluğundan davanın reddinin gerektiği, ancak husumetin HMK'nın 114/1-d bendinde düzenlenmesi nedeni ile öncelikli olduğu sonuç ve kanaatine varıldığı gerekçesiyle davanın HMK'nın 114/1-d maddesi uyarınca dava şartı yokluğundan (pasif husumet yokluğundan) davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu taşınmazın dava dışı üçüncü kişiler adına tescilli olduğu, tapu iptali ve tescil davalarının kayıt malikine karşı açılması gerektiği, davalıların davada pasif husumeti bulunmadığı, çekişmeli taşınmazların kadastro tutanağının kesinleştiği 22.06.2007 tarihi ile davanın açıldığı 19.08.2021 tarihi arasında 3402 sayılı Kanun'un 12/3. maddesinde belirlenen hak düşürücü sürenin de geçtiği, bu nedenlerle İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu anlaşıldığından, davacılar vekilinin yerinde olmayan istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; kararının usul ve esas açısından hukuka aykırı olduğunu, davada dayandıkları 20.05.1971 tarihli, yevmiye no:151, cilt no:2, sahife no:8, sıra no:26 olan tapu kaydının eski tapu kaydı olduğu için tapunun bağlı olduğu köyün Kozlu köyü olduğunu, dava konusu taşınmazın şu anda bulunduğu köyün ise Boyalı köyü olduğunu, Kozlu köyündeki 113 ada 1, 111 ada 3, 102 ada 1 parsellere ait tapu kaydı ve kadastro tutanakları getirilerek dosya içerisine aldığını, gerekçeli kararın yanlış ve hatalı olan bu tapu kayıtlarına dayandığını, Mahkemece, dosyaya sunulan hatalı ve yanlış bilgi ve belgeler arasındaki çelişkiyi gidermek için ilgili kurum ve kuruluşlara müzekkere yazmadan, ayrıca bilgi ve belgeler arasındaki çelişki ve hatanın düzeltimi için taraflarına süre vermeden, alelacele ön inceleme duruşmasıyla birlikte tahkikata geçerek karar verdiğini öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dava, kadastro öncesi hukuki nedene dayalı tapu iptali ve tescili istemine ilişkindir.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Taraf sıfatı, bir başka deyişle husumet ehliyeti, dava konusu hak ile kişiler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Sıfat, bir maddi hukuk ilişkisinde tarafların o hak ile ilişkisinin olup olmadığının belirlenmesi anlamına gelir. Davacı sıfatı, dava konusu hakkın sahibini, davalı sıfatı ise dava konusu hakkın yükümlüsünü belirler. Uygulamada davacı sıfatı aktif husumeti, davalı sıfatı ise pasif husumeti karşılayacak şekilde değerlendirilmektedir. Dava konusu şey üzerinde kim ya da kimler hak sahibi ise davayı bu kişi veya kişilerin açması ve kime karşı hukuki koruma isteniyor ise o kişi veya kişilere davanın yöneltilmesi gerekir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir. Taraf sıfatının bu anlamda önemli özelliği ise def'i değil itiraz niteliğinde olması nedeniyle taraflarca süreye ve davanın aşamasına bakılmaksızın her zaman ileri sürülebileceği ve taraflar ileri sürmemiş olsalar bile mahkemece re'sen nazara alınabileceğidir. (HGK'nun 01.12.2022 tarihli ve 2021/10-781 E., 2022/1645 K. sayılı kararı, prgf. 30)Kadastro sonucu Bingöl ili, .... ilçesi, .... köyü 113 ada 1 parsel sayılı taşınmazın ...t adına, 111 ada 3 parsel sayılı taşınmazın.... adına, 102 ada 1 parsel sayılı taşınmazın da Kozlu Köyü Tüzel Kişiliği adına tespit ve 22.06.2007 tarihinde tescil edildiği, anlaşılmıştır.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının reddiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 247,70 TL bakiye onama harcının temyiz eden davacılardan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.12.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.