"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/1276 E., 2024/1417 K.
KARAR : Yargılamanın İadesi Talebi Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/685 E., 2021/523 K.
Taraflar arasında görülen yargılamanın iadesi davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; yargılamanın yenilenmesi talebinin reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; davacıların miras bırakanı ... tarafından Meram ilçesi ... Mahallesi çalışma alanında bulunan 137 ada 5 parsel sayılı taşınmaz hakkında açılan tapu kaydının iptali ile tescil davasının, taşınmazın 1. derece arkeolojik sit alanında kalması nedeniyle reddine karar verildiğini ve bu kararın Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiğini, ancak çekişmeli taşınmazın 1.derece sit alanı olmaktan çıkarılarak 3. derece arkeolojik sit alanına alındığını belirtip yargılamanın iadesi talebinin kabul edilerek Mahkemenin 2014/489 E., 2015/513 K. sayılı kararının ortadan kaldırılmasını, taşınmazın davacılar adına tapuya tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; taşınmazların sit alanı derecelerinin değiştirilmesi ya da sit alanı vasıflarının kalkmasının belediyeler tarafından değil Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğü tarafından yapıldığını, eldeki davada önceden mevcut olmayan, yeni ortaya çıkmış bir durumdan söz edilerek yargılamanın yenilenmesinin istenildiğini, her yeni ortaya çıkan duruma göre yargılamanın yenilenerek önceki kesinleşmiş hükümle çelişik karar verilmesinin yargılama birliğini bozacağı gibi adalete olan güveni de zedeleyeceğini, ileri sürülen sebeplerin yargılamanın yenilenmesini gerektirecek sebeplerden olmadığını, yasanın aradığı şartların dava için mevcut olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yargılama sırasında, aleyhine hüküm verilen tarafın elinde olmayan nedenlerle elde edilemeyen bir belgenin, kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olmasına değinilerek yargılamanın iadesi şartlarının oluştuğu gerekçesiyle yargılamanın yenilenmesi talebinin kabulüne, Konya 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.06.2015 tarih, 2014/489 Esas, 2015/513 Karar sayılı davanın reddine ilişkin kararının ortadan kaldırılmasına, dava konusu taşınmazda davacı zilyetliğinin tespiti için yeniden 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 ve TMK'nın 713. maddelerinin aradığı şartların mevcudiyeti için araştırma ve yargılama yapılmasına gerek olmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile çekişmeli 173 ada 5 parsel sayılı taşınmazın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı süresi içerisinde davacılar vekili ve Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde; dava konusunun taşınmazın aynına ilişkin olduğundan ve taşınmazın para ile değerlendirilebilmesinin mümkün bulunduğundan taraflar lehine hükmedilecek olan vekalet ücretinin nispi ücret olduğunu, taşınmazın keşif sonucu belirlenen bedeli üzerinden nisbi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının vekalet ücretine ilişkin kısmının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; tüm dosya kapsamı itibari ile yargılamanın yenilenmesi şartlarının oluşmadığını, ayrıca davacının zilyetliğinin tespiti için 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesi yönünden ve TMK 713. maddesinin aradığı şartlar hakkında yeniden inceleme ve araştırma yapılmamasının da usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Bölge Adliye Mahkemesinin 31.01.2022 tarih ve 2021/1752 E., 2022/107 K. sayılı kararı ile; Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 375/1-ç maddesine göre yargılamanın yenilenmesi talebinin kabul edilerek 3.derece sit alanında bulunan dava konusu taşınmazda davacı lehine zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu yönündeki kabulde ve çekişmeli taşınmazın zemin değeri üzerinden vekalet ücreti tayininde hukuka aykırılık bulunmadığı ancak dava kabul edildiğine göre tapu kütüğünün beyanlar hanesine “kentsel 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı” olduğuna dair şerh konulmamasının doğru olmadığı belirtilerek davacılar vekilinin istinaf isteminin reddine, davalı Hazine vekilinin istinaf talebinin kabulüne, İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılarak davacının yargılamanın yenilenmesi talebinin kabulüne, Konya 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.06.2015 tarih, 2014/489 Esas, 2015/513 Karar sayılı davanın reddine ilişkin kararın ortadan kaldırılmasına, davanın kabulüne; çekişmeli 173 ada 5 parsel sayılı taşınmazın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline, tapu kütüğünün beyanlar hanesine “kentsel ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı” olduğuna dair şerh konulmasına karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz talebinde bulunarak İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek istinaf dilekçelerindeki taleplerini tekrar ile hükmün bozulmasını talep etmiştir.
2. Dairenin 16.01.2024 tarih ve 2022/3555 E., 2024/333 K. sayılı kararı ile; davanın kadastro öncesi sebebe dayalı tapu iptali ve tescil davası olup 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 12/3. maddesi kapsamında uyuşmazlığın tespit tarihi itibarı ile mevcut olan hukuki duruma göre çözümlenmesi gerektiği, bu itibarla çekişmeli taşınmazın tespit tarihi itibarı ile hangi sit alanında kaldığının belirlenmesinin zorunlu olduğu, sonradan alınan idari kararla çekişmeli taşınmazın sit alanı statüsünün ve derecesinin değiştirilmiş olmasının idari kararların geçmişe dönük hukuki sonuç doğurmasının mümkün olmaması nedeniyle hüküm ifade etmeyeceği, bu nedenle anılan hususun yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak kabul edilemeyeceği belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesi, yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla bozma ilamında belirtilen gerekçelerle yargılamanın yenilenmesi talebinin reddine karar vermiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde; Meram ilçesi ... Mahallesi çalışma alanında bulunan 137 ada 5 parsel sayılı taşınmaz hakkında açılan tapu kaydının iptali ile tescil davasının taşınmazın 1. derece arkeolojik sit alanında kalması nedeniyle reddine karar verildiğini ve bu kararın Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiğini, ancak çekişmeli taşınmazın yargılama sırasında karar düzeltme sürecinde 1.derece sit alanı olmaktan çıkarılarak 3. derece arkeolojik sit alanına alındığını, dosya kapsamı itibariyle davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine karar verilmiş olmasınını hukuka aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, yargılanmanın yenilenmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı HMK’nın 374 ve 375. maddeleri, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 27.09.2022 tarih 2019/5-392 Esas 2022/1150 Karar sayılı kararı
3. Değerlendirme
1.Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Harç peşin alındığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.10.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.