"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2663 E., 2024/1099 K.
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 13. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/534 E., 2022/199 K.
Davacının 10.10.2008- 03.01.2020 tarihleri arasındaki kesintisiz çalışmasının tespiti istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davacı, davalı Site Yönetimi ve fer'i müdahil SGK vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi karan, davalı Site Yönetimi ve fer'i müdahil SGK vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının Akpınar Mah. 830. Sok. No:7 .../.../ ... adresindeki Habibe Hanım Apartmanında 10.10.2008/03.01.2020 tarihleri arasında kapıcı olarak çalıştığını, davacıya bu süre içerisinde hiçbir ücret ödemesi yapılmadığı gibi SGK primlerinin de yatırılmadığını, ... 16. Noterliği aracılığıyla 26.11.2019 tarihinde davalı tarafa ihtarname gönderdiğini, söz konusu ihtarnamede ücret ve işçilik alacaklarının ödenmesi, bildirilmeyen sigorta primlerinin yatırılmasını, aksi takdirde iş akdini feshedeceğini ihtar etmesi üzerine davalı apartman yönetimi davacının ikamet ettiği kapıcı dairesini boşaltması isteminde bulunduğunu, daireyi boşaltmazsa elektrik ve su aboneliklerinin kapatılacağının beyan edildiğini ve eski borçlar nedeniyle ASKİ tarafından suyun kesildiğini belirterek 10.10.2008/03.01.2020 tarihleri arasında davalı apartmanda kapıcılık görevini yürütmesi nedeniyle kesintisiz sigortalılığının tespit ve tescilini talep etmiştir.
II.CEVAP:
Fer’i müdahil vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Habibe Hanım Apartmanı'nda, kurulduğu tarih olan 2000 yılından bugüne kadar kapıcı çalıştırılmadığını, 9 dairenin olduğu bir binada kapıcı çalıştırma ihtiyacı olmadığını, kat maliklerinin kendi çöplerini kendilerinin attığını, davacının kapıcı olduğuna dair apartman karar defterinde hiçbir karar olmadığını, diğer taraftan davacının 4 no'lu kat maliki Semavi Evrensel'e ait olan Şirkette bir süre işçi olarak çalıştığını, ayrıca davacının Apartman yönetimi hakkında Çalışma Genel Müdürlüğüne şikayette bulunduğunu, müfettişin teftişe geldiği gün kötü niyetli olarak sabahtan eline temizlik fırçası ve temizlik kovası alarak bina çevresinde, sanki apartmanın kapıcısıymış gibi bir aldatıcı izlenim yarattığını ve SGK müfettişinin yanıltılması sonucu oluşturulan SGK müfettişi tespit tutanağı esas alınarak Habibe Hanım Apartman Yönetimine idari para cezası kesildiğini; teftiş sonucunda işe giriş bildirgesi verilmesi istendiğinden mecburen işe giriş bildirgesi verildiğini ve 13 ay kapıcı olarak çalıştığına dair işlem yapılmak zorunda kalındığını beyan etmiş, aslında davacının kapıcı olmadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, “Apartmanın ısıtma sisteminin kömür kazanı ile olmadığı, 9 dairenin bulunduğu, merdiven temizliğinin her gün yapılmadığı, çimlerin belli dönemlerde biçildiği, her gün akşamları çöp toplandığı, market servisinin her gün yapıldığı göz önünde bulundurularak davacının günde 4 saat kısmi zamanlı olarak çalıştığının tespitine karar verilmesi gerektiği, davacının günde 4 saat, ayda 30X4=120 saat çalıştığı ve aylık çalışma gün sayısının 120/7,5=16 gün olduğu; davacının davalı Apartman nezdinde, 10.10.2008-03.01.2020 tarihleri arasında ayda 16 gün olmak üzere toplam 2155 gün çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmesi gerektiği” belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
Taraf vekilleri İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı süresi içinde istinaf yoluna başvurmuştur.
B. İstinaf sebepleri
Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; müvekkilinin davalı apartmandaki çalışmasının tam zamanlı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; davacı tanıklarının beyanlarının belirsiz ve çelişkili olduğunu, Bilirkişi tarafından bu beyanlar dikkate alınarak hesaplama yapıldığını ve gerçeğe aykırı şekilde 10.10.2008-03.01.2020 tarihleri arası ayda 16 gün, toplamda 2.155 gün sigortalılık süresi tespit edildiğini, gerekçeli karardaki bu kabulün gerçeği yansıtmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Fer'i müdahil Kurum vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; tanıkların çelişkili beyanlarına itibar edilerek ve eksik inceleme ile davanın kısmen kabulüne karar verildiğini belirtmiş; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
“ ...Dosya kapsamına göre, davacının 06.11.2015-26.03.2016 tarihleri arasında dava dışı ... Organizasyon Ulaşım Hizmetleri Tur. ve İnş. Tic. Ltd. Şti.'ye ait iş yerinden kısmi olarak bildirimlerinin yapıldığı, davalı apartman yönetimi iş yerinden bildirilen sigortalı çalışmasının olmadığı, Kurum denetmeni tarafından davalı iş yerinde yapılan inceleme neticesinde 02.01.2019-02.01.2020 tarihleri arasında davacının davalı apartmanda konut görevlisi olarak çalıştığına yönelik tespit yapıldığı, davacının 2008 yılından beri davalı apartmanın kapıcı dairesinde oturduğunun belirlendiği, davalı tanıkları tarafından davacının eşi ölünceye kadar kapıcı dairesinde kira ödeyerek kaldığının, eşinin ölümünden sonra ise zor durumda olduğu için çöpleri alıp apartmanı temizlemesi karşılığında kapıcı dairesinde oturmasına izin verildiğinin belirtildiği, kira ödemesine ilişkin olarak herhangi bir kayıt bulunmadığı, komşu tanıkların ise davacının dava konusu dönem boyunca apartmanda kapıcı olarak çalıştığını söyledikleri, davacının yaptığı işlerin niteliğine göre çalışmasının kısmi zamanlı olduğu, Mahkemece kabul edilen dönemde davalı iş yerinde çalıştığı kanaatine varıldığından ve Kurum denetmeni tarafından yapılan çalışma tespitinin infaz sırasında Kurum tarafından dikkate alınması mümkün olduğundan kurulan hükme ilişkin mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla davacı vekilinin, davalı ... vekilinin ve fer'i müdahil Kurum vekilinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir” denilerek taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Davalı ile fer’i müdahil Kurum vekilleri Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde temyiz isteminde bulunmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde, davalı tanıklarının davacının eşi vefat ettikten sonra davacıdan kira alınmadığına, davacının gün boyu başka evlere temizliğe gittiğine, çocuk baktığına, binada kapıcılık yapmaya vaktinin olmadığına tanıklık ettiklerini; ayrıca bir kişinin 12 yıl boyunca ücretsiz çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirterek temyiz isteminde bulunmuştur.
Fer’i müdahil vekili, davanın kamusal niteliği gereği senetle ispat zorunluluğu bulunduğunu, eksik inceleme sonucunda kurulan hükmün hukuka aykırı olduğunu belirterek temyiz isteminde bulunmuştur.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Kanun'un Geçici 7 nci maddesi atfı ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9 uncu maddeleridir.
3.Değerlendirme
İnceleme konusu dosyada, davacı 10.10.2008 ile 03.01.2020 tarihleri arasında davalı apartmanda kesintisiz olarak çalıştığının tespitini istemiş; Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olup verilen karar eksik araştırmaya ve hatalı değerlendirmeye dayanmaktadır.
Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Dosya kapsamına göre davacının 10.10.2008 tarihinden eşi Hüseyin Akpınar’ın vefat ettiğinin belirtildiği 24.04.2016 tarihine kadar eşi ile birlikte, (bu tarihten sonra 2020 Ocak ayına kadar eşi olmaksızın) davalı apartmanda bulunan kapıcı dairesinde oturduğu anlaşılmaktadır. Davacının eşinin vefat ettiği tarihe kadar kira kontratı olmaksızın ve kira ödemelerine ilişkin herhangi bir belge de bulunmaksızın, davalı apartman sakinlerinin beyanlarına göre kiracı olarak ve kirayı elden ödemek suretiyle, kapıcı dairesinde oturdukları göz önüne alınarak davacının eşi Hüseyin Akpınar’ın bu süre zarfında nerede çalıştığı, davalı apartmanda kapıcılık hizmeti verip vermediği, eğer verdi ise davacının eşine yardımcı olmak amacıyla davalı apartmanda bir takım iş ve hizmetleri yapıp yapmadığı araştırılmalıdır.
Bunun yanı sıra, davacının çocuk baktığına ilişkin iddialar ve apartman sakinlerinden birine ait iş yerinde davacıya ait sigorta bildirimlerinin bulunması karşısında, davacının çocuk baktığı yönündeki iddia ve eğer bu iddia doğru ise çocuk bakılan dönemde apartmandaki temizlik ve servis hizmetlerinin davacı tarafından yerine getirilip getirilmediği belirlenmelidir.
Dosya kapsamında dinlenen tanıklardan birinin davacının ... caddesinde bulunan Altunbilekler Marketten diğer tanığın ise o zamanlar adı ... Market, sonradan ... Market olan marketten apartman sakinleri için alışveriş yaptığını beyan etmeleri karşısında, davacının apartman sakinlerine servis hizmeti verip vermediği, belirtilen marketlerde uyuşmazlık tarihinde çalışmış olanların dinlenmesi suretiyle şüpheye mahal vermeyecek şekilde belirlenmelidir.
Diğer taraftan, dosyada bulunan davacıya ait hizmet cetveline göre Kurum denetmeni tarafından gerçekleştirilen denetim sonrasında davacının davalı Apartman Yönetimi tarafından Kuruma 02.01.2019 ile 02.01.2020 tarihleri arasında aylık 5’er gün hizmet bildiriminin bulunduğu görülmekle davacının hizmet süresinin hesabı yapılırken bu sürelerin dikkate alınmaması da hatalı olmuştur.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı ve fer’i müdahil vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve eksik araştırma sonucu oluşturulan hüküm bozulmalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.