"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/152 E., 2024/279 K.
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Eskişehir 1. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/912 E., 2023/760 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf isteminin esasdan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili, davacının, davalıya ait ... Sokak Cafe isimli işyerinde 03.04.2007-05.10.2016 tarihleri arasında aşçı, bar görevlisi, genel temizlik elemanı ve bulaşıkçı olarak çalıştığını, ücret konusunda çıkan anlaşmazlık nedeniyle müvekkilinin iş akdinin davalı tarafından haksız olarak fesih edildiğini, fesih sonrasında müvekkilinin yaklaşık 9 yıllık çalışmasının sadece 2 yılının sigortaya bildirildiğinin öğrenildiğini belirterek, davacının 03.04.2007 - 03.09.2014 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde sigortalı olarak çalıştığının ve prime esas ücretinin tespitini talep etmiştir.
II.CEVAP
Davalı vekili, davacının müvekkiline ait işyerinde 03.09.2014 - 05.10.2016 tarihleri arasında sadece aşçı olarak çalıştığını, davacının dava dilekçesinde iddia ettiği gibi 4 işi aynı anda yapmasının mümkün olmadığını, davacının 03.09.2014-05.10.2016 tarihleri arasındaki çalışmalarına ilişkin olarak taraflar tarafından ibraname imzalandığını, davacının talep ettiği tarihler arasında müvekkili işyerinde çalışmadığını, iddiaların asılsız olduğunu beyanla, davanın reddini istemiştir.
Fer'i müdahil vekili, Kurum kayıtlarının resmi belge niteliğinde olduğunu, aksinin ancak eşdeğer kanıtlarla ispat edilebileceğini, davacı ile aynı dönemde çalışmış bordro tanıklarından başkaca tanık dinletilmesine muvafakat etmediklerini beyanla davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, davacının 17.11.2011-29.05.2012 tarihleri arasında davalı ... yanında sürekli ve kesintisiz bir şekilde sigortalı olarak çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine, davacının prime esas kazancın tespitine yönelik talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili, Mahkemece verilen kararın hukuka aykırı olduğunu, itiraza konu beyanlarının nihai karara esas alınış ve müvekkilin 2010 yılından önceki çalışmalarının zamanaşımına uğradığını, sonrasında ise yalnızca tanık beyanları ile kesişen zaman yönünden yani yaklaşık 6 aylık bir süre için çalışması kabul edildiğini, müvekkilin çalışması nizasız ve fasılasız 9 yıl boyunca devam etmiş olduğunu esas açısından da bu değerlendirmeyi kabul edemeyeceklerini belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
Davalı ... vekili, Mahkemece verilen kararın hukuka aykırı olduğunu, davacının tespitini istediği çalışmaları sürekli olmadığından her çalışması için ayrı ayrı 5 yıllık hak düşürücü sürenin bulunmadığını, davacının müvekkil işyerinde SGK kayıtlarına göre belirtilen sürede herhangi bir çalışmasının bulunmadığını, Kurum kayıtlarının resmi belge niteliği taşıdığını belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
Fer'i müdahil Kurum vekili, Mahkemece verilen kararın hukuka aykırı olduğunu, Kurum kayıtlarının resmi belge niteliği taşıdığını, resmi belgelerin tanık ifadeleriyle ispatının mümkün olmadığını, Kurumca yapılan işlemlerde bir hata bulunmadığını, yasal mevzuata uygun olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını, davanın reddini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esasdan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Taraf vekilleri, istinaf talebinde ileri sürdüğü nedenleri belirterek kararın bozulmasını istemişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının 03.04.2007-03.09.2014 tarihleri arasında çalıştığının ve prime esas kazancının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 506 sayılı Kanun'un 77, 79 uncu, 5510 sayılı Kanun'un 80, 86 ncı maddeleridir.
3. Değerlendirme
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanun'un 86/9 uncu maddesidir. 506 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re'sen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; davacı 03.04.2007-03.09.2014 tarihleri arasında çalıştığının ve prime esas kazancının tespitini talep ettiği, Mahkemece 17.11.2011-29.05.2012 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verildiği, 03.09.2014-30.09.2016 dönemindeki çalışmasının Kuruma bildirildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece dosyada dinlenen tanık beyanları esas alınarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de tanık beyanları ve yapılan araştırma hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Davacı tarafından talep edilen tüm dönem yönünden bordro tanıkları tespit edilerek davacının çalışmasının başlangıcı ve süresi yönünden bilgi ve görgülerine başvurulmalı, kanaat edinmeye yetecek kadar tanık beyanı alınmalı, gerekmesi halinde tüm bordro tanıkları dinlenilmeli, davacıya birlikte çalıştığı kişiler sorularak bildireceği kişilerin de tanıklığına başvurulmalı, tanık beyanları arasında çelişki olması halinde bu çelişkiler giderilmeli, çalışmanın şekli ve süresi tespit edilmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının ilgililere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.