"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2018/16 E., 2023/35 K
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında görülen hizmet tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı ve davalılardan SGK Başkanlığı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının, davalı ... San. Ltd. Şti. nezdinde 01.06.2007-27.07.2010 tarihleri arasında, diğer davalı ... Toprak San. Gıda Tur. Tem. İth. İhr. Tic. San. Ltd. Şti. nezdinde 28.07.2010-01.03.2012 tarihleri arasında Kuruma bildirilmeyen sürelerde en son net 800 TL ücretle çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II.CEVAP
Davalı ... San. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının bir ekip ile birlikte kamyonlara tuğla yükleme ve indirme işini yapan piyasa hamalı pozisyonunda iş yaptığını, hamal grubunun fabrikaya 1 km mesafede kahvehanede bulunduğunu ve aynı bölgede 7-8 işverene tuğla taşıdığını, kendi adına bağımsız çalıştıklarını, fabrikanın sadece nisan-ekim ayları arasında faaliyet gösterdiğini, ... Top. San. Nak. Gıda Turz. Tem. İth. İhr. Tic. ve San. Ltd. Şti.nin 16.06.2010 tarihinde kurulduğunu, davalı şirketin ise 29.01.1997 tarihinde unvan değişikliği yapılarak kurulduğunu, iki şirketin ayrı ticari şirketler olduğunu, ayrıca şirket sahiplerinin farklı olduğunu belirterek, davanın reddini istemiştir.
Davalı SGK Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; çalışma olgusunun yöntemince ispatlanması gerektiğini, ücrete yönelik iddiaların yazılı delilerle kanıtlanması gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.
III.MAHKEME KARARI
Mahkemenin 24.03.2016 tarih ve 2014/752 - 2016/504 E.K. sayılı kararıyla; davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV.BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan SGK Başkanlığı ve İnci Toprak San. Ltd. Şti. vekilleri tarafından temyiz isteminde bulunması üzerine (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin 14.12.2017 tarih ve 2016/11885 E. - 2017/10606 K. sayılı ilamı ile somut olayda, duruşmalarda sadece davacı ve davalı taraf tanıklarının dinlendiği, dinlenilen tanıkların Yargıtayın aradığı nitelikte tanıklardan olmadığı ve Mahkemece davacının çalışma olgusunun yeterli ve gerekli bir araştırmayla, hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde tespit edilemediği anlaşıldığından, yapılacak işin; öncelikle davacıya davalı şirketler nezdinde geçen çalışmasını açıklatmak suretiyle davacının yapmış olduğu işin hamallık olduğunun anlaşılması halinde piyasa hamalının sigortalı olamayacağı dikkate alınmalı, dinlenen tanık beyanlarının hüküm kurmaya elverişsiz olması nedeniyle ihtilaflı dönemde çalışması bulunan bordro tanıkları ile talep edilen dönemdeki komşu işyeri sahipleri ile bu işyerlerindeki çalışmaları kayıtlara geçmiş kişileri tespit ederek davalıya ait işyerinde işlerin iş yerine bağlı sürekli hamallarla mı yoksa piyasa hamallarıyla mı yapıldığı, çalışmanın varlığı ve kesintili olup olmadığı, tam zamanlı mı kısmi zamanlı mı olduğu, davacının çalıştığını iddia ettiği işin her yıl talep edilen sürenin tamamında yapılıp yapılmadığı, yılın hangi aylarında bu işin yapıldığı, çalışmanın yapıldığı aylarda eksiksiz tam gün olarak (her ay 30 gün üzerinden) bu işin yapılıp yapılmadığı, yapılmadı ise ayda kaç gün anılan faaliyette bulunulduğu, ücretin kim tarafından ödendiği ve ödenen ücret miktarı ve nasıl ödendiği (günlük, haftalık, aylık) hususları belirlenmeli, davalı işyerlerine ait ihtilaf konusu dönem puantaj kayıtları, ücret tediye bordroları, hasta sevk kağıtları, yaptığı işe göre davacının isim ve imzasını taşıyan fatura ve benzeri her türlü belge getirtilmeli; ilgili meslek/ticaret odasından davalı işyerlerine ait kapasite raporu celbedilmeli, tüm vergi beyannameleri (gerektiğinde keşif yapılarak tespit edilecek) işyeri mekan ve büyüklüğü/fiziki şartları, ciro, elektrik, su tüketimi ve her türlü veri gözetilmek suretiyle çalışması gereken sigortalı sayısı, gerektiğinde alanında uzman ilgili meslek mensubu, mali müşavir ve hukukçudan oluşan bilirkişi heyetinden rapor alınarak belirlenmeli, bu raporda dava konusu dönemdeki dönem bordrolarında çalıştığı bildirilen sigortalı sayısı ile de karşılaştırma yapılmalı, ihtilaf konusu döneme ilişkin olarak düzenlenmiş Kurum denetim tutanaklarında tescilsiz çalıştığı tespit edilenler tanık sıfatıyla dinlenilerek davacının kayıtlarda yer almayan çalışmasının nedeni araştırılmalı ve bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu hususun hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenmesi gereğine işaret edilerek, eksik inceleme ve araştırma ile verilen hüküm bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 31.01.2023 tarih ve 2018/16 - 2023/35 E.K. sayılı kararı ile Yargıtay bozma ilamına uyularak yapılan yargılama, toplanan deliller, dinlenen bordro tanıklarının beyanları, dosyaya getirtilen bilgi ve belgeler hep birlikte değerlendirildiğinde, tuğla işinin mevsimlik iş olduğu, işçilerin maaş ödemelerini elden aldıkları, davacının 01.06.2007 tarihinden 31.10.2011 tarihine kadar (yıllara göre 1 nisan - 31 ekim tarihleri arasında sezonluk olarak) çalıştığı, davacının piyasa hamalı olmadığı, işletmenin sabit işçisi olduğu, davalı işverenlerin davacının çalışmasını Kuruma bildirmediğinin tespit edildiği gerekçeleriyle ve şirketlerin kanun kapsamına alınış tarihleri de nazara alınarak;
Davanın kısmen kabulü ile
1-Davacının; A-Davalı .... Şti. bünyesinde, 01.06.2007-31.10.2007 tarihleri arasında 150 gün, 01.04.2008-31.10.2008 tarihleri arasında 210 gün, 01.04.2009-31.10.2009 tarihleri arasında 210 gün, 01.04.2010-27.07.2010 tarihleri arasında 117 gün,
B-Davalı ... İnşaat Ltd. Şti. bünyesinde, 28.07.2010-31.10.2010 tarihleri arasında 93 gün, 01.04.2011-31.10.2011 tarihleri arasında 210 gün olmak üzere toplam 990 gün çalıştığı ile bildirilmeyen bu hizmetlerin davalı Kuruma bildirilmesi gerektiğinin tespitine,
2-Fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılardan SGK Başkanlığı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; kararın eksik inceleme ile verildiğini, bozma gereklerinin yerine getirilmediğini, davacının sezonluk değil tüm yıl boyunca çalıştığını, bu hususun tanık beyanları ile sabit olduğunu belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı SGK Başkanlığı vekili; Mahkemece delillerin eksik toplandığını ve hatalı değerlendirildiğini, yanlı tanık ifadeleri esas alınarak kurulan hükmün usul ve yasaya aykırı olduğunu, çalışma olgusunun yöntemince ortaya konulamadığını ha keza hak düşürücü sürenin de geçtiğini belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin 7, 8, 9 uncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin 2 nci fıkrası, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79/10 uncu ve 5510 sayılı Kanun'un 86/9 uncu maddeleri.
3.Değerlendirme
1.Temyiz olunan nihai kararların bozulması 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ve davalılardan Kurum vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
24.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.