"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/2451 Esas, 2021/1598 Karar
DAVALILAR :1-... Bankası A.Ş. vekili
Avukat ...
2-Garzan Pet. Nak. Kuy. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.
DAVA TARİHİ :
HÜKÜM : Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Elazığ 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
(Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)
SAYISI : 2016/222 E., 2018/516 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davalı ... Pet. Nak. Kuy. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. yönünden kabulüne, davalı ...Ş. yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı ile davalı ... Pet. Nak. Kuy. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. arasında 25.01.2016 yürürlük tarihli yakıt alımına dair sözleşmenin imzalandığını, sözleşme gereği davalıdan 700.000 litre motorin alımına karar verildiğini, davalıya davaya konu çekin verildiğini, ancak davalı şirket sözleşme gereği olan yakıtı teslim etmediğini, davalı ile yapılan görüşmede söz konusu malın teslim edilmemesi nedeniyle çekin iade edileceğini kabul ve taahhüt edildiğini, ancak çekin iade edilmediğini, dava konusu çekin diğer davalı bankaya ciro edilerek verildiğine dair duyumlar aldıklarını, müvekkilinin bedelsiz kalan bu çek ile ilgili diğer davalı bankaya borcu bulunmadığını, davalı ... tarafından müvekkiline satılan bir mal ya da yerine getirilen bir hizmetin bulunmadığını, dolayısıyla bu çek için düzenlenen bir fatura ve irsaliyenin olmadığını, davalıların davaya konu çekin meşru hamili olmadığını, davacının davalılara borcunun bulunmadığını ileri sürerek dava konusu çek nedeniyle davacının davalılara borçlu olmadığının tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ...Ş. vekili cevap dilekçesinde; dava konusu çekin davalıya temlik cirosu ile geçtiğini, dava dışı Starpet Garzan Akaryakıt A.Ş.'nin davalının kredi müşterisi ve borçlusu olduğunu, iflas erteleme talebinde bulunduğunu, müvekkilinin hasım sıfatının bulunmadığını, davalının iyi niyetli üçüncü kişi olduğunu, çeki ciro yoluyla elde etmiş iyi niyetli çek hamilini bağlayacak şekilde çekin iptaline karar verilemeyeceği savunarak davanın reddini istemiştir.
2.Davalı ... Pet. Nak. Kuy. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taraflar arasında imzalanan sözleşme kapsamında davalı şirketin davacıya sözleşmede kararlaştırılmış termin planına göre teslim etmeyi taahhüt ettiği motorinin teslim edilip edilmediğine ilişkin herhangi bir belgenin dava dosyasına sunulmadığı, davacı şirketin ticari defterlerinin incelenmesinde sözleşmede kararlaştırılmış tarihlerde davalı tarafından davacıya motorin teslim edildiğini tevsik edecek herhangi bir muhasebe kaydına rastlanmadığı, ayrıca davaya konu çekin teminat çeki olarak verildiğine ilişkin herhangi bir belge mevcut olmadığı, çeklerin ödeme vasıtası olduğu, kural olarak mevcut bir borcun tasfiyesine yönelik olarak verildiğini kabulünün gerektiği, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (6098 sayılı Kanun) uyarınca asıl olanın peşin satış olduğu, peşin satışta malın ve bedelinin aynı anda verildiğinin kabul edildiği, davalı bankanın bahse konu senetleri usul ve yasaya uygun bir şekilde ciro silsilesi ile devir aldığı ve bu olayda iyi niyetli üçüncü kişi konumunda bulunduğu, davacının keşide ettiği çeke karşılık satın aldığı malların teslim edilmediği iddiasını yazılı delille ispat etmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taraflar arasında 25.01.2016 yürürlük tarihli sözleşme imzalandığını, sözleşme gereği davalı firma ile 700.000 litre motorin alımına karar verildiğini, sözleşme gereği davalı şirkete davaya konu 20.04.2016 keşide tarihli, 300.000,00 TL meblağlı çekin verildiğini ancak karşılığında yakıt alımının gerçekleşmediğini, davalı şirketin sözleşme gereği vermesi gereken motorini vermediği gibi müvekkilin çekini de iade etmeyerek diğer davalı bankaya ciro ederek verdiğini, davalı şirketin sözleşme gereği yükümlülüklerini yerine getirmediği için çekin meşru hamili olmadığını ve çekin bedelsiz kaldığını, müvekkilinin bu çek ile ilgili davalıya bir borcu olmadığı gibi davalı tarafından müvekkile verilmiş bir mal ya da hizmetin de söz konusu olmadığını, çek için düzenlenmiş bir fatura ve sevk irsaliyesinin de bulunmadığını, diğer davalı bankanın da fatura ve sevk irsaliyesi ile belgelendirilmemiş bir alacağı satın aldığı için meşru hamil sayılamayacağını, ayrıca İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınması mümkün olmayan, yasal düzenlemelere ve dosya kapsamına aykırı bilirkişi raporuna uyularak davanın reddine karar verildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 25.01.2016 tarihli sözleşmede, dava konusu çekin, sözleşmenin yürürlük tarihi olarak kararlaştırılan 25.01.2016 tarihinde teslim edileceği, buna karşılık davalı ... Nak. Kuy. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd.Şti. tarafından mal tesliminin 15.03.2016'dan başlayarak kısım kısım gerçekleştirileceği, son sevkiyat tarihinin 31.07.2017 olduğu belirtildiği, ayrıca çekin ayırt edici tüm unsurlarına da yer verildiği, davalı ... Nak. Kuy. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti., sözleşmedeki imzaya itiraz etmediği, bu durumda davacı, çekin avans çeki olduğu iddiasını yazılı delille ispat ettiği, mal teslimini gerçekleştirdiğini ispatla yükümlü olan davalı tarafından herhangi bir delil sunulmadığı bu nedenle, davalı ... Nak. Kuy. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği, davalı ...Ş. yönünden yapılan incelemede; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (6102 sayılı Kanun) 687 nci maddesine göre keşideci, lehtarla doğrudan doğruya arasında mevcut olan münasebetlere dayanan def'ileri, müracaatta bulunan hamile karşı ileri süremeyeceğinden ve hamil bankanın çeki iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket ettiği ispat olunamadığından, davalı bankanın iyi niyetli hamil olduğunun kabulü gerekeceği gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın Garzan Petrol Nak. Kuy. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti., yönünden kabulüne, davacının çekten dolayı borçlu olmadığının tespitine; diğer davalı ...Ş. yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen, ayrıca davalı ...Ş.'nin çeki rehin cirosuyla devraldığından yetkili hamil olmadığını, davalının kredi müşterisi ve borçlusu olduğunu ikrar ettiğini ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istenmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, davacının çekten dolayı borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 72 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.