"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davalı/3.kişi tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Sair temyiz itirazları yerinde değil ise de;
Şikayetçi borçlunun İcra Mahkemesine başvurusunda; 14 adet taşınmaz ipoteğinin paraya çevrilmesi yoluyla yapılan ilamlı icra takibinde, alacaklı tarafından İcra Müdürlüğüne yapılan taleple, taraflar arasında imzalanan protokol gereğince ipotekli taşınmazlardan 8 adedi üzerindeki İİK'nın 150/c maddesine göre konulan şerhlerin kaldırılmasının istendiğini, müdürlükçe takip konusu taşınmazlardan 4 adedinin ihale edilmiş olması nedeniyle, takip çıkışı üzerinden eksik kalan 1.171.239,25 TL tahsil harcının (%11,38) yatırılması halinde istemin kabulüne karar verildiğini, ancak 150/c şerhinin kaldırılması istenen taşınmazların hiçbirisinin henüz satışa çıkarılmaması nedeniyle harç oranının %2,27 olması gerektiğini, öte yandan harcın toplam takip çıkışı üzerinden değil, talep konusu taşınmazların muhammen değerleri toplamı üzerinden alınması gerektiğini ileri sürerek İcra Müdürlüğünün 19.8.2021 tarihli kararının iptali ile harcın 150/c şerhinin kaldırılması talebine konu taşınmazların muhammen değerleri toplamı üzerinden ve %2,27 oranından hesaplanmasını istediği, İlk Derece Mahkemesince, şikayete konu ipotekli taşınmazlar üzerinde limit ipoteği olması nedeniyle borçlunun ipotek limiti kadar borçtan sorumluluğu asıl olduğundan harcın da ipotek limiti üzerinden alınması gerektiği ve Harçlar Kanunu’nun 23. maddesi ile Kanun’a ekli 1 sayılı Tarife’nin B-I-3-D maddesi gereğince alınacak harç oranının %2,27 olduğu gerekçesiyle şikayetin kabulüne ve İcra Müdürlüğünün 19.8.2021 tarihli işleminin iptaline karar verildiği, kararın 3. kişi Gelir İdaresi Başkanlığınca istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, takip konusu diğer taşınmazların satılmış olmasının şikayete konu ipotekli taşınmazlardaki 150/c şerhinin kaldırılması talebinde harcın tamamının alınması sonucunu doğurmayacağı ve harcın ipotek limiti üzerinden alınması gerektiğinden bahisle istinaf başvurusunun esastan reddine hükmedildiği, kararın 3. kişi Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından temyiz edildiği görülmüştür.
492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (1) sayılı tarifenin "(B) İcra ve iflâs harçları" bölümünün "I-İcra harçları" başlıklı fıkrasının 3/c bendinde tahsil harcı "haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan %11,38 oranında uygulanır" şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Aynı Yasa'nın 3/b bendinde ise tahsil harcı “hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan %9,10 oranında uygulanır” düzenlemesi yer almaktadır.
492 Sayılı Harçlar Kanunu'nun 23. maddesinde '' Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnamaye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Somut uyuşmazlıkta; ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan ilamlı icra takibinde, ipotek veren borçlulardan Diyaş ... Ltd. Şti. ile Seyit Akyıl’a ait dört adet taşınmazın 16.3.2019 tarihinde paraya çevrilerek ihale edildiği, kalan dosya bakiyesi için takibe devam edildiği, alacaklının şikayete konu 16.8.2021 tarihli talebi ile İcra Müdürlüğünden, ipotek maliklerinden Yiğit ... A.Ş. adına kayıtlı iken ipotek yükü ile taşınmazları devralan Şeyhmus Çiçekli ve Mega ... Ltd. Şti. adına kayıtlı sekiz adet taşınmaz yönünden 150/c şerhinin kaldırılmasının istendiği, takibe konu ipotekli taşınmazlardan dört tanesinin daha önceki bir tarihte satılarak paraya çevrildikleri anlaşılmıştır. Tahsil harcının %11,38 oranında uygulanması için tüm taşınmazların değil taşınmazlardan birinin satılması yeterli olduğundan, İcra Müdürlüğünün %11,38 oranında harç alınması yönündeki şikayete konu kararı harç oranı yönünden yerinde olup mahkemenin %2,27 oranında harç alınması gerektiğine dair kararı doğru bulunmamıştır.
Öte yandan; alacaklının ipoteğe konu taşınmazlardan birinin üzerine İİK'nın 150/c maddesi gereğince konulan şerhin kaldırılmasına yönelik talebi, Dairemizin yerleşik uygulamalarına göre alacağın tamamının haricen tahsil edildiğine karine teşkil edeceği ve TMK'nın 851. ve 881. maddelerinde ifadesini bulan muhtemel bir alacağın teminatı olarak tesis edilen üst sınır (limit) ipoteğinde borcun ulaşacağı miktar belirsiz olduğundan taşınmazın ne miktar için teminat teşkil edeceğinin ipotek akit tablosundaki limitle sınırlandırıldığı, bu durumda alacaklıya limit miktarı kadar ödeme yapılabileceğinden tahsil harcının da limit miktarı üzerinden alınması gerektiği tabi olup, İcra Müdürlüğünün 150/c şerhinin kaldırılması için takip çıkışı üzerinden tahsil harcı alınmasına yönelik işlemi yerinde değil ise de; şikayete konu taşınmazların toplam ipotek limitinin 15.190.000,00 TL, takip çıkışının ise 13.703.177,79 TL olduğu nazara alındığında mahkemece, şikayete konu müdürlük kararının bu kısmının yerinde olduğu gerekçesiyle şikayetin harca esas alınan değer yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, ipotek limiti üzerinden alınması gerektiğine yönelik gerekçesi, şikayetçi borçlunun hukuki yararı bulunmadığından hatalıdır.
O halde mahkemece, İcra Müdürlüğünün şikayete konu kararının yerinde olduğu gerekçesiyle şikayetin reddine hükmedilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile şikayetin kabulü yönünde verilen karar isabetsiz olup İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: 3. kişi Gelir İdaresi Başkanlığının temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK’nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK’nın 373/1. maddesi uyarınca Adana Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin 18.10.2023 tarih ve 2021/3489 E.-2023/1865 K. sayılı kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, Adana 6. İcra Hukuk Mahkemesinin 26.10.2021 tarih ve 2021/414 E. - 2021/471 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.