"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : DİYARBAKIR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 5. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE MAHKEMESİ : BİNGÖL 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki tespit harici bırakılan taşınmazın tescili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kısmen kabul, kısmen reddine ilişkin kararın, davacı vekili ve davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda; davalının başvurusunun reddine, davacının istinaf başvurunun kabulüyle yeniden tesis edilen davanın kabulüne ilişkin karar süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, Bingöl ili, .... ilçesi, ..... köyünde yapılan kadastro çalışmaları sonucunda tespit harici bırakılan sınırları dava dilekçesinde gösterilen taşınmaza davacının 40 yıldan fazla süredir nizasız, fasılasız olarak malik sıfatıyla zilyet olduğunu, bu yeri imar ihya ettiğini ileri sürerek taşınmazın davacı adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tapulama harici alan olması nedeniyle zilyetlik ile iktisabının mümkün olmadığını, ayrıca davacının hiç bir zilyetliğinin bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEME KARARI
Bingöl 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.12.2019 tarihli 2013/567 E. 2019/513 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne; 10.04.2019 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 5.744.76 m2'lik kısım ile aynı raporda (B) harfi ile gösterilen 1.175.12 m2'lik kısmın davacı adına tapuya kayıt ve tesciline, fazlaya yönelik talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın bulunduğu köyde pafta kayması olduğundan ilk keşifte sağlıklı kroki ortaya konulmadığını, bu nedenle köyde yakında yapılacağı bildirilen 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 22/a maddesi çalışmasının sonuçlanmasının beklendiğini ve dava konusu olan tescil harici kısmın bu şekilde ek raporda krokiye bağlandığını, dava konusu ettikleri kısımla ilgili taleplerinin tamamı kabul edildiğinden kararın ret kısmının yanlış olduğunu belirterek, kararın reddedilen kısmının kaldırılmasını talep etmiştir.
Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacının dava konusu taşınmaz alanı üzerinde zilyetliğinin, imar-ihya ve zirai faaliyetinin olmadığını, davacının taşınmazı sadece bir depo gibi kullandığını belirterek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Gerekçe ve Sonuç
Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesinin 5. Hukuk Dairesinin 09.07.2020 tarihli ve 2020/263 Esas, 2020/297 Karar sayılı kararıyla, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve teknik bilirkişi raporlarına göre çekişmeli taşınmaz bölümlerinin dava tarihinden en az 25-30 yıl önce imar-ihyasının tamamlandığı, 50-60 cm toprak derinliği olduğu, taşınmaz bölümlerinin evvel niteliklerinin kazanmaya engel olmadığı, keşif mahallinde dinlenen yerel bilirkişi ve tanık sözlerine göre davacının 1985 yılından bu yana malik sıfatıyla ekonomik amaca uygun zilyetliğini sürdürdüğü, bu şekilde davacı lehine kazanma koşullarının oluştuğu, Mahkemenin bu yöndeki kabulünde bir isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Mahkemece davanın açıldığı tarihte tescil harici olarak bırakılan fakat dava açıldıktan sonra 3402 sayılı Kanun'un 22/a maddesi çalışmaları sonucu tapuda dava dışı kişiler adına tescil edilen yerlerle ilgili tescil kararı verilmeyerek, bu kısımlara ilişkin tescil taleplerinin reddine karar verildiği, hükmün bu bölümünün davacı vekilince istinaf edildiği, dava dilekçesindeki anlatımdan ve davacı tarafın keşifteki yer göstermesinden, eski 707, 708 ve 802 parsel sayılı taşınmazların davaya konu olmadığı, bu taşınmazların tescili istenilen çekişmeli taşınmaz bölümlerinin komşuları olarak zikredildiği, 30.12.2014 tarihli fen bilirkişi raporuna ekli krokide de bahsi geçen komşu parseller çekişmeli taşınmaz bölümlerine sınır komşusu olarak gösterildiği, ancak yargılama sırasında yörede yapılan 3402 sayılı Kanun'un 22/2-a maddesi gereğince yapılan çalışma sonucunda düzeltilen paftalara göre yeniden hazırlanan ve hükme esas alınan 10.4.2019 tarihli fen bilirkişisi raporuna göre eski 702, 703, 707 ve 708 sayılı parsellerin davaya konu taşınmazın içinde kaldığının tespit edilerek buna göre rapor hazırlandığı ve Mahkemece de bu parsellere denk gelen bölümler hakkındaki davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır. Fakat bu parseller hakkında bir dava bulunmadığı, davacı tarafın talebinin baştan beri bu parsellerin etrafında kalan tescil harici alana yönelik olduğu, hal böyle olunca Mahkemece davanın tam kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle davanın kısmen reddine karar verilmiş olmasında isabet bulunmadığı belirtilerek; davalı Hazine vekilinin istinaf isteminin reddine, davacı vekilinin istinaf isteminin kabulüne, Bingöl 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.12.2019 tarihli ve 2013/567 E., 2019/513 K. sayılı kararının kaldırılmasına, davanın kabulüne 10.04.2019 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 5.744.76 m2'lik kısım ile aynı raporda (B) harfi ile gösterilen 1.175.12 m2'lik kısmın davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
Davalı Hazine vekili, İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek istinaf dilekçelerindeki taleplerini tekrar ile resen belirlenecek nedenlerle kabul kararının hükmen bozulmasını talep etmiştir.
3.Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro çalışmaları sırasında tespit harici bırakılan taşınmaz bölümlerin tescili istemine ilişkindir.
3.2. İlgili Hukuk
HMK'nın 114/1-c. madde hükmüne göre "Mahkemenin görevli olması dava şartıdır.
HMK'nın 115/1. madde hükmüne göre "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır."
3402 sayılı Kanun'un 27/1. maddesi hükmüne göre “Mahalli hukuk mahkemelerinde görülmekte olan kadastro ile ilgili ve henüz kesinleşmemiş bulunan taşınmaz mala ilişkin davalar hakkında o taşınmaz mal için kadastro tutanağı düzenlendiği tarihte bu mahkemelerin görevi sona erer ve davalara ait dosyalar Kadastro Mahkemesine re’sen devrolunur”.
Aynı Kanun'un 26/son maddesi hükmüne göre de, “Kadastro Mahkemesinin yetkisi her taşınmaz mal hakkında kadastro tutanağının düzenlendiği günde başlar.”
3.3. Değerlendirme
Bölge Adliye Mahkemesince davanın kabulü yönünde hüküm kurulmuş ise de; temyiz sonrası Dairenin geri çevirme yazıları üzerine Bingöl Kadastro Müdürlüğü tarafından verilen cevapta; 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun geçici 8 nci maddesi uyarınca yapılan kadastro çalışmalarında Bingöl ili, ..... ilçesi, .... Mahallesi çalışma alanında bulunan dava konusu taşınmazla ilgili 371 ada 7 parsel numarası ile kadastro tutanağı tanzim edilerek Kadastro Mahkemesine gönderildiği anlaşılmaktadır.
İlk Derece Mahkemesi karar verdikten sonra henüz dosya kesinleşmeden istinaf incelemesi sırasında kadastro tutanağı düzenlendiğinden, uyuşmazlık hakkında görevsizlik kararı verilmek üzere dava dosyasının görevli Kadastro Mahkemesine gönderilmesi gerekirken uyuşmazlığın esası incelenerek hüküm kurulmuş olması isabetsiz olmuştur.
VI. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle; davalı Hazine vekilinin yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371/1-a maddesi uyarınca Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi kararının BOZULMASINA, HMK’nın 373/2. maddesi gereğince dosyanın kararı veren Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 31/10/2022 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.