"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki tapusuz taşınmazın tescili istemine ilişkin açılan davadan dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne, asli müdahilin davasının reddine dair kararın süresi içinde davalı Hazine vekili, davalı ... Başkanlığı vekili ve asli müdahil vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Aydın merkez ....... köyünde bulunan 155 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, taşınmazı babası ... oğlu...'dan 28/12/1998 tarihinde satın aldığını, ve bugüne kadar kullandığını, davacı müvekkilinin babasının nehrin yatak değiştirmesi sonucu ortaya çıkan yaklaşık 56-57 dönüm büyüklüğünde çay yatağı niteliğinde olan bu taşınmazı imar-ihya ettiğini, para ve emek sarf ederek kültür arazisi haline getirdiğini, sınırlarını gösterdiği yaklaşık 56,57 dönüm büyüklüğündeki taşınmazın fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davacı adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Asli müdahil ... vekili; davacının müvekkilinin kardeşinin çocuğu olduğunu, müvekkilinin ve kardeşlerinin sahibi oldukları tüm tarlaları zeminde bir bütün olarak kullandıklarını, tescili talep edilen taşınmazın da üç kardeş tarafından müştereken yapılan çalışmalar sonucunda imar ihya edilerek tarıma uygun hale getirildiğini, davacının sadece kendi adına tescil talebinde bulunmasının yersiz olduğunu, bu nedenle taşınmazın 1/3 payının adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın bulunduğu köyde kadastro çalışmalarının 1965 yılında yapıldığını, taşınmaz Menderes Nehrinin fiili yatağı olduğundan tescil harici bırakıldığını, tescil harici bırakılmanın kadastro işlemi olduğunu, gerçek kişilerin ya da diğer kamu tüzel kişilerin yeni oluşmuş bulunan bir taşınmazın mülkiyetinin kendileri tarafından kazanıldığı iddiasının dinlenemeyeceğini, imar ihya ile zilyetlikle iktisap şartları oluşmadığı gibi, TMK.nın 708. maddesinin açık hükmü karşısında davacının tescil istediğinin reddini savunmuştur.
2. Dahili davalı ... vekili cevap dilekçesinde, davada müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, zira taşınmazın Efeler ilçesine bağlı Şahnalı Mahallesinde olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
3. Dahili davalı ... Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın Efeler Belediyesi adına tescili gereken yerlerden olduğunu, davacı yönünden zilyetlikle edinme koşullarının oluşmadığını, zira taşınmazın Menderes Nehrinin yatağında bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Aydın 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 15/10/2015 tarihli ve 2011/213 E. 2015/561 K. sayılı kararıyla; asli müdahil ...’ın davasının reddine, davacının davasının kabulüne, 31/05/2013 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 53.681,19 m2 bölümün davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Aydın 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asli müdahil vekili ile davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 26/03/2019 tarihli 2016/7214 E., 2019/2105 K. sayılı kararıyla 6360 sayılı Yasa gereğince, ... ile Efeler İlçe Belediye Başkanlığının davaya dahil edilerek taraf teşkilinin sağlanması ve sonrasında netice hakkında karar verilmesi gereğini değinilerek sair yönler incelenmeksizin hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
3. Mahkemece Bozma Kararına Uyularak Verilen Karar
Aydın 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 06/10/2020 tarihli ve 2019/173 E. 2020/123 K. sayılı kararıyla; asli müdahil ...’ın davasının reddine, davacının davasının kabulüne, 31/05/2013 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 53.681,19 m2 bölümün davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
4. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Aydın 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili, davalı ... Başkanlığı vekili ile asli müdahil ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
5. Temyiz Nedenleri
5.1. Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; davacı lehine zilyetlik koşullarının oluşmadığını, taşınmazın zilyetlikle iktisap edilemeyeceğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
5.2. Davalı ... Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde; kendileri yönünden husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, emsal kararlara göre taşınmazın Devlete ait olup davalı ... adına tesciline karar verilmesi gerektiğini belirterek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
5.3. Asli müdahil ... vekili temyiz dilekçesinde, davacının babası ile asli müdahil İbrahim'in kardeş olduğunu, birkaç yıl evveline kadar taşınmazların ortak kullanıldığını, asli müdahilin sağır ve dilsiz olması nedeniyle genel vekaletname ile tüm işlerinin kardeşi ........tarafından yapıldığını, dava konusu bölümde de asli müdahilin 1/3 payının bulunduğunu belirterek, Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
6. Gerekçe
6.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro sırasında tespit harici bırakılan taşınmazın tescili isteğine ilişkindir.
6.2. İlgili Hukuk
6.2.1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi, “Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir. “
6.2.2. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi, “ Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir.”
6.2.3. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi, “ Orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziden, masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilerek tarıma elverişli hale getirilen taşınmaz mallar 14 üncü maddedeki şartlar mevcut ise imar ve ihya edenler veya halefleri adına, aksi takdirde hazine adına tespit edilir.’’ hükümlerini içermektedir.
6.3. Değerlendirme
6.3.1. Asli müdahil ...'ın temyizi yönünden; dosya içeriğine toplanan delillere delillerin takdirinin yerinde bulunmasına ve lehine zilyetlik koşullarının oluşmadığının anlaşılmış olması nedeniyle temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
6.3.2. Davalı ... Başkanlığının husumet yönünden itirazları ile çekişmeli taşınmazın Belediye Başkanlığı adına tesciline karar verilmesi gerektiğine yönelik temyiz itirazları yerinde değildir.
6.3.3. Davalı ... Başkanlığının diğer temyiz itirazları ile davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; Mahkemece, çekişmeli taşınmaz bölümü üzerinde davacı taraf yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiği kabul edilmek suretiyle yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, yapılan araştırma, inceleme ve uygulama hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Davacı çekişmeli taşınmaz bölümüne komşu 155 parsel sayılı taşınmazı 1998 yılında babasından satın aldığını, öncesinde babasının bu yeri imar ihya ederek kullandığı ve sonrasında kendine devrettiği iddiasına dayanmıştır. Davacının taşınmazı devraldığı tarih olan 1998 yılı ile dava tarihi arasında kendisi lehine 20 yıllık zilyetlik süresi dolmamıştır. Bu durumda davacının babası...’ın eklemeli zilyetliğine dayandığı halde bu kişi adına belgesiz araştırması yapılması gerektiği, ancak bu araştırma yapılmamış, ... ... adına zilyetlik yoluyla tescil edilen yerler olduğu halde dava dosyaları getirtilmemiş, davacının kendi adına belgesizden yer tescil edilip edilmediği belirlenmemiş, taşınmazın imar ihyasının ne şekilde yapıldığı ve ne zaman tamamladığı yeterli derecede araştırılmamış, hava fotoğraflarından yöntemince yararlanılmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile karar verilemez.
6.3.4. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmaza ait eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümünün bulunduğu köyü/mahalleyi/mevkiyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafları bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle belirlenmeli, dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait (bulunmadığı taktirde bulunan tüm hava fotoğrafları getirtilerek) stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalı, davacının ve zilyetliğini devraldığı... adına belgesizden yer tescil edilip edilmediği ilgili yerlerden sorularak tapu kayıtları ve tespitine esas belgelerinin, hükmen tescil edilmiş ise tescil dosyalarının ilgili yerlerden getirtilerek dosya arasına alınmalı, dosya ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi ve taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, 3 jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi, 3 kişilik jeolog bilirkişi kurulu ve fen bilirkişi huzuruyla keşif icra edilmeli, mahkemenin, taşınmazın konumu ve niteliğine ilişkin gözlemi tutanağa geçirilmeli, taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, Menderes Nehri'nin ne zaman yatak değiştirdiği, sonrasında çekişmeli taşınmazın nasıl ve ne şekilde imar ihya edildiği ve bu işlemin ne zaman tamamlandığı hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, 3 kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı, önceki raporları irdeler şekilde ayrıntılı rapor alınmalı; 3 kişilik jeolog bilirkişi kurulundan, taşınmazın muhtelif yerlerine yeterli derinlikte gözlem çukuru açtırılarak, taşınmazın niteliğinin ne olduğunu, nehirden kazanılıp kazanılmadığını, Menderes Nehri’nin etkisi altında kalıp kalmadığını açıklayan, hava fotoğraflarından da yararlanılmak suretiyle, nehrin hangi tarihte veya tarihlerde yatak değiştirdiğini belirten ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulundan, hava fotoğrafları ve uydu fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmazda imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı; fen bilirkişisine keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli rapor ve harita düzenlettirilmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek davacı lehine zilyetlik ile kazanım koşullarının oluşup oluşmadığı, 3402 sayılı Yasa'nın 14. maddesinde belirtilen miktar da göz önüne alınarak tespit edilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir. Mahkemece, bu hususlar yerine getirilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle; davalı Hazine vekili ile davalı ... Başkanlığı vekilinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün BOZULMASINA, Efeler Belediye Başkanlığı vekilinin sair, asli müdahil ...'ın tüm temyiz itirazlarının reddine, temyiz edenler tarafından yatırılan peşin harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/10/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.