"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1549 E., 2021/1781 K.
DAVA TARİHİ : 03.02.2014
HÜKÜM/KARAR : Davanın reddi / Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karayazı Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/17 E., 2018/64 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... vekili asıl davada; dava konusu Erzurum ili, Karayazı ilçesi, Çaltılı köyü 113 ada 15 parsel sayılı taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında davalı adına tespit ve tescil edildiğini, ancak bu taşınmazın 2004 yılından itibaren bazı şahıslar tarafından kullanıldığını ve Hazine tarafından işgalcilerden ecrimisil alındığını, davalıların bu işgalcilerden olmadığını, taşınmaz üzerinde zilyetliğe dayalı olarak hak iddia edilmesinin mümkün bulunmadığını, Karayazı Tapu Müdürlüğü zabıt defterinde 370 parsel olan, kadastro revizyonundan sonra 112 ada 15 parsel numarası alan bu taşınmazın malikinin Maliye Hazinesi olduğunu, Toprak Tevzi Komisyonu kararları, 1972 yılı tapulama tutanakları celp edilerek keşifte zemine uygulandığında bu durumun açıkça ortaya çıkacağını, dava konusu taşınmazın davalı adına tescilinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Birleştirilen Mahkemenin 2014/18 Esas sayılı davasında davacı ... vekili; dava konusu Erzurum ili, Karayazı ilçesi, Çaltılı köyü 113 ada 16 parsel sayılı taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında davalı adına tespit ve tescil edildiğini, ancak bu taşınmazın 2004 yılından itibaren bazı şahıslar tarafından kullanıldığını ve Hazine tarafından bu işgalcilerden ecrimisil alındığını, davalıların bu işgalcilerden olmadığını, taşınmaz üzerinde zilyetliğe dayalı olarak hak iddia edilmesinin mümkün bulunmadığını, Karayazı Tapu Müdürlüğü zabıt defterinde 201 parsel olan, kadastro revizyonundan sonra 113 ada 16 parsel numarası alan bu taşınmazın malikinin Maliye Hazinesi olduğunu, Toprak Tevzi Komisyonu kararları, 1972 yılı tapulama tutanakları celp edilerek keşifte zemine uygulandığında bu durumun açıkça ortaya çıkacağını, dava konusu taşınmazın davalı adına tescilinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Birleştirilen Mahkemenin 2014/19 Esas sayılı davasında davacı ... vekili; dava konusu Erzurum ili, Karayazı ilçesi, Çaltılı köyü 113 ada 19 parsel sayılı taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında davalı adına tespit ve tescil edildiğini, ancak bu taşınmazın 2004 yılından itibaren bazı şahıslar tarafından kullanıldığını ve Hazine tarafından bu işgalcilerden ecrimisil alındığını, davalıların bu işgalcilerden olmadığını, taşınmaz üzerinde zilyetliğe dayalı olarak hak iddia edilmesinin mümkün bulunmadığını, Karayazı Tapu Müdürlüğü zabıt defterinde 370 parsel olan, kadastro revizyonundan sonra 113 ada 19 parsel numarası alan bu taşınmazın malikinin Maliye Hazinesi olduğunu, Toprak Tevzi Komisyonu kararları, 1972 yılı tapulama tutanakları celp edilerek keşifte zemine uygulandığında bu durumun açıkça ortaya çıkacağını, dava konusu taşınmazın davalı adına tescilinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalılar , davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.02.2018 tarihli ve 2014/17 Esas, 2018/64 Karar sayılı kararıyla; davalıların evveli zilyetleri ile birlikte davaya konu taşınmazlar üzerinde 1972 yılında tesis edilen tapu kaydı öncesinde 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü ve 46 ncı maddelerinde belirtiği üzere 20 yıl süreyle nizasız ve fasılasız olarak malik sıfatıyla zilyetlik koşulunun lehlerine oluştuğunun ispatlandığı, davacı ... Hazinesi'nin davaya konu taşınmaz üzerinde hiçbir zaman zilyetliğinin oluşmadığı, ecrimisil alındığı iddia edilen yıllarda da dava konusu yerin davalıların kullanımında olduğunun mahalli bilirkişi beyanları ile kabul gördüğü, davacı ...'nin ise ecrimisil evrakından başkaca delil sunmadığı belirtilerek ispatlanamadığı gerekçesiyle asıl ve birleştirilen davaların reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar üzerinde mülkiyet iddiasına dayanak olacak şekilde zilyetliğin oluşmasının mümkün bulunmadığını, davalıların ecrimisil alınan işgalcilerden olmadığını, davalı tarafın zilyet olduğunu ispat edemediğini , dosyaya zilyetliği ispat edici bir delil sunulmadığını, 30-40 sene önce zilyetlik oluştuğu kabul edilerek davanın reddine karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 30.09.2021 tarihli ve 2020/1549 Esas, 2021/1781 Karar sayılı kararıyla; dava konusu taşınmazların 4753 sayılı Kanun'a göre davalıya dağıtılan 370, 371 ve 201 nolu tevzi parsellerinin 22.12.1972 tarih 185 ve 186 sıra numarası ile Hazine adına tescil edildiği, Hazine tapusunun oluştuğu tarihe kadar tespit maliki ve eklemeli zilyetlikleri lehine 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 46/1 ve 14 üncü maddelerinde öngörülen zilyetlikle mülk edinme şartlarının oluştuğunun anlaşılmasına göre İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davacı ... vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları yineleyerek ve kararın hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazlar üzerinde mülkiyet iddiasına dayanak olacak şekilde zilyetliğin oluşmasının mümkün olmadığını,Hazine adına oluşan tapulama tarihi dikkate alındığında davalının zilyetliğini ispatlar bir durum bulunmadığını, imar ve ihya açısından da koşulların oluşmadığını ,taşınmazı Hazine'nin belirli tarihlerde ecrimisil bedelleri alarak kullandırdığını, keşifte taşınmaz malikleri ile toprak tevzi çalışmalarında şagil olarak geçen kişiler arasındaki akdi ve ırsi bağ olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl ve birleştirilen davalar, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 46 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Dosya içeriği ve toplanan delillere göre; kadastro sonucu, asıl davanın konusu Erzurum ili, Karayazı ilçesi, Çaltılı köyü 113 ada 15 parsel sayılı, 2.463,21 m2 yüzölçümlü, tarla vasıflı taşınmaz ile birleştirilen 2014/19 Esas sayılı dava konusu ve 113 ada 19 parsel sayılı, 4.445,65 m2 yüzölçümlü, tarla vasıflı taşınmaz Hazine adına kayıtlı, toprak tevzinin 370 nolu parseli, 22.12.1972 tarih ve 186 sıra nolu tapu kaydı dayanak alınarak Hazine'nin taşınmazlar üzerinde herhangi bir tasarrufunun olmadığı, tapunun oluştuğu tarihe kadar kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile iktisap şartlarının Refik Demir lehine oluştuğu edinme sebebi olarak açıklanmak suretiyle Refik Demir adına tespit ve tescil edilmiştir.
2. Birleştirilen 2014/18 Esas sayılı dava konusu Erzurum ili, Karayazı ilçesi, Çaltılı köyü 113 ada 16 parsel sayılı, 3.734,55 m2 yüzölçümlü, tarla vasıflı taşınmaz Hazine adına kayıtlı toprak tevzinin 201 nolu parseli, 22.12.1972 tarih ve 186 sıra nolu tapu kaydı dayanak alınarak Hazine'nin taşınmazlar üzerinde herhangi bir tasarrufunun olmadığı, tapunun oluştuğu tarihe kadar kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile iktisap şartlarının Refik Demir lehine oluştuğu edinme sebebi olarak açıklanmak suretiyle Refik Demir adına tespit ve tescil edilmiştir.
3. Bilindiği üzere; 4753 sayılı Kanun uyarınca oluşturulan tapu kayıtlarının kapsamında kalan yerlerin, tapu kaydının oluştuğu tarihe kadar zilyetleri yararına iktisap koşullarının gerçekleşmesi halinde zilyetleri adına tescile karar verileceği 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 46/1 inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu durumda anılan Kanun maddesi uyarınca, tapu kaydının oluştuğu tarihe kadar davalı taraf yararına zilyetlikle iktisap koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması gerekmektedir.
4. Somut olaya gelince; 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü ve 46 ncı maddelerinde belirtilen zilyetlikle iktisap koşullarının davalı taraf yararına oluştuğu gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiş ise de; yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya elverişli olduğunu söyleyebilme olanağı bulunmamaktadır.
Şöyle ki, dava konusu taşınmazların bulunduğu yörede 1972 yılında yapılan toprak tevzi çalışması sonucunda oluşan ve asıl ve birleştirilen 2014/19 Esas sayılı dava konusu taşınmazların dayanağı olan 370 numaralı parsel ile birleştirilen 2014/18 Esas sayılı dava konusu taşınmazın dayanağı olan 201 numaralı parsellerin belirtmelik tutanağında 1937 tarih ve 83 tahrir numaralı tasarruf belgesinin gösterildiği, anılan vergi kaydına göre hudutların gayri sabit olduğu, 1965 yılında şagilleri (Faik,Refik,Şefik,Tevfik Demir ve Abbas Sümbül) tarafından meradan açılmak suretiyle tarla haline getirildiği belirtilerek 370 ve 201 numaralı toprak tevzi parsellerinin Hazine adına tevzi edildiği anlaşılmakta olup taşınmazın şagilleri tarafından meradan açıldığı belirtildiği halde yöntemince mera araştırması yapılmamış, bu kapsamda ziraat bilirkişisinden ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmamış, toprak tevzi çalışmalarının yapıldığı tarihten önceki zilyetliğin belirlenmesi hususunda bir arazinin niteliğini ve üzerinde sürdürülen zilyetliğin şeklini ve süresini en iyi belirleme yöntemi hava fotoğraflarının incelenmesi olduğu halde hava fotoğraflarından da yararlanılmamıştır. Öte yandan, teknik bilirkişi raporunda tevzi haritası ile kadastro paftası bilgisayar programı aracılığıyla ölçekleri eşitlenerek yöntemince çakıştırılmamış olup dayanak olarak belirtilen 1937 tarih ve 83 tahrir numaralı vergi kaydı getirtilip yöntemince zemine uygulanıp kapsamı belirlenmeksizin sonuca gidilmiştir.
4. Hal böyle olunca; öncelikle dava konusu taşınmaza ilişkin tevzi tapu kaydının oluştuğu tarihten 15-20-25 yıl öncesine (bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılarak Harita Genel Müdürlüğünden temin edilmeli; mahallinde, elverdiğince yaşlı (taşınmazların tespitine esas tapu kayıtlarının oluşumundan öncesini bilebilecek yaşta), tarafsız ve yöreyi iyi bilen şahıslar arasından seçilecek aynı köy ve komşu köyler halkından ayrı ayrı üçer kişilik yerel bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisi kurulu, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve fen bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı; yapılacak keşifte yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazın öncesinin ne olduğu, kimden kime kaldığı, zilyetliğin ne zaman başladığı, taşınmazın kim tarafından, ne zamandan beri kullanıldığı, kamu orta malı niteliğinde mera, yaylak gibi özel mülkiyete konu olamayacak yerlerden olup olmadığı, meradan sökülerek elde edilip edilmediği hususlarında maddi olaylara dayalı bilgi alınmalı; çekişmeli taşınmazların belirtmelik tutanağında uygulandığı belirtilen 1937 tarih 83 tahrir numaralı vergi kaydı temin edilip mahalli bilirkişiler aracılığı ile zemine uygulanarak kapsamı belirlenmeli; keşifte alınan beyanlar komşu parsellerin tutanak ve dayanağı kayıtlar ile denetlenmeli; dava konusu taşınmazlara ait belirtmelik tutanağında ve tutanakların dayanağı olan vergi kayıtlarını ibraz ettiği belirtilen şagiller ile davalılar arasında akdi veya irsi ilişki bulunup bulunmadığı saptanmalı; fen bilirkişinden bilgisayar programı aracılığıyla tevzi haritası ile kadastro paftası ölçekleri eşitlenerek yöntemince çakıştırılmak suretiyle keşfi takibe elverişli krokili rapor düzenlenmesi istenmeli; ziraat bilirkişisi kurulundan taşınmazı değişik yönlerden gösteren fotoğrafları da eklenmek suretiyle çekişmeli taşınmazın önceki ve mevcut niteliğini, toprak yapısını, eğimini, bitki desenini, tarımsal niteliğini, sürdürülen zilyetliğin şeklini ve süresini, imar-ihya gerektiren yerlerden ise imar-ihyaya konu olmaya başladığı ve imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildirir, taşınmazın komşu parsellerden doğal yahut yapay ayırıcı sınırlarla ayrılıp ayrılmadığını, nasıl ayrıldığını, tasarruf sınırlarının belirgin olup olmadığını, mera, yaylak gibi özel mülkiyete konu olamayacak yerlerden olup olmadığını, meradan sökülerek elde edilip edilmediğini belirten ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişilerinden oluşan kuruldan taşınmazı kapsayan hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle inceleme yaptırılarak dava konusu taşınmazın hava fotoğraflarında gösterilmesi istenilmeli ve taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğinin ne olduğunu ve arazinin ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle zilyetliğine ne zaman başlanıldığını, şeklini ve süresini belirten rapor alınmalı; belirtilen şekilde yapılan uygulama sonunda davalı taraf yararına 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 46/1 inci maddelerinde öngörülen edinme koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece, değinilen hususlar göz ardı edilmek suretiyle eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmektedir.
VI. KARAR:
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı ... harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.