"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil, tazminat, tenkis davasında yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davanın kısmen kabulüne ilişkin verilen karar, süresi içinde davacılar vekili ve davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, mirasbırakan babaları ...'ün 20 parsel sayılı taşınmazını 02/07/2003 tarihinde eşi olan davalı ... Karagöz'e satış göstermek suretiyle devrettiğini, 06/05/2011 tarihinde Türkiye Halk Bankasında adına kayıtlı hesaplardan 35 T 5184 plakalı ticari taksinin alımı için araç sahibine ve yetkilisine 300.000,00 TL aktardığını, mirasbırakanın anılan aracın bedelini tamamen kendisi ödediği halde aracın trafik kayıtlarında davalı ...'nin ilk eşinden olan kızının eşi olan damadı davalı ... adına tescil edildiğini, temliklerin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek, dava konusu taşınmazın tapu kaydının ve aracın trafik kaydının iptali ile miras payları oranında adlarına tesciline, olmadığı takdirde faizleriyle birlikte taşınmazın bedelinin davalı ...'den, araç bedelinin ise davalı ...'den tahsiline, mümkün olmazsa tenkise karar verilmesini istemişler, aşamada dava konusu aracın el değiştirdiğini, bu durumda davalı ...'ye karşı alacak ve tazminat davası olarak davaya devam ettiklerini bildirmişlerdir.
II. CEVAP
1.Davalı ..., davacıların iddialarının gerçek dışı olduğunu, bu davada taraf sıfatı bulunmadığını, dava konusu aracı bedeli karşılığında ...'ten satın aldığını, mirasbırakanın aracın maliki olmadığını, tenkis davasının da koşulları bulunmadığını belirterek, davanın reddini savunmuştur.
2.Davalı ..., davacıların iddialarını kabul etmediğini, dava konusu taşınmazı mirasbırakandan satın aldığını, mirasbırakanın eşinden ayrı yaşadığını, kendisine bakması için 1991 yılında yanına aldığını, yıllarca mirasbırakana baktığını, malın bedelinin hizmet veya emek de olabileceğini, mirasbırakanın minnet duygusu ile taşınmazı gerçek değerinin altında satmasının da usul ve Yargıtay kararlarına uygun olduğunu, dava konusu taşınmazda mirasbırakan ile ölünceye kadar birlikte yaşadığını, tenkis davasının koşulları bulunmadığını, belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 07/03/2016 tarihli ve 2012/369 E., 2016/155 K. sayılı kararıyla; mirasbırakanın ihtiyaçlarını davalı ...'nin karşıladığı, mirasbırakana ölene kadar bakıp gözettiği, mirasbırakanın iradesinin mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla taşınmazını davalıya devretmek olmadığı, davalı ...'nin kendisine bakıp gözeteceği kanaati ile onunla evlenebilmek amacıyla, evlenmeden önce dava konusu taşınmazı aralarında yapmış oldukları bir nevi mehir sözleşmesi kapsamında taşınmazını davalı ...'ye verdiği, taşınmazın muvazaalı olarak devredildiğinin kabul edilemeyeceği gerekçesiyle davalı ... yönünden tapu iptali ve tescil davasının reddine; mirasbırakan ...'ün ekonomik durumunun müsait olması, eşi .....'ün telkinleri sonucu eşi Kadriye'nin damadı olan davalı ...'in araç alabilmesi amacıyla Türkiye Halkbankası ...... Şubesi kanalı ile 06.05.2010 tarihinde 300.000,00 TL havale gönderdiği, gönderilen bu havale makbuzunda da, davalı ...'in satın aldığı 35 T 5184 plaka sayılı aracın alımı için gönderildiği şerhinin düşüldüğü, mirasbırakan tarafından gizli inanç sözleşmesi ile davalı ...'in araç alabilmesi için 300.000,00 TL'nin banka kanalı ile verildiği, davalı ...'in, mirasbırakandan aldığı bu bedeli iade ettiğini savunmadığı gibi iade ettiğini de ispatlayamadığı gerekçesiyle davalı ... yönünden tazminat davasının kabulüne karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ve davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
2.1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; Mahkemenin maddi vakıaların değerlendirmesinde ve hukuki tasnifte hataya düştüğünü, davalı ...'nin savunmasında ölünceye kadar bakma akdinden ya da mehir sözleşmesinden bahsetmediğini, bu iki sözleşmenin varlığı ile ilgili bir savunma bulunmadığını, Mahkemenin hiçbir somut bilgi, belge, iddia, savunma olmaksızın dosyada mevcut maddi ve somut delillere aykırılık teşkil edecek şekilde soyut bir zemin üzerinden hareketle kanaat oluşturduğunu bildirerek ve önceki beyanlarını tekrarla davalılardan Kadriye aleyhine açılan tapu iptali ve tescil davasının reddine dair kararın temyizen incelenerek bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2.2.Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın davalı ... yönünden kabulünün dosya kapsamına, usul ve yasaya aykırı olduğunu, davacıların inançlı işlemden bahsetmediklerini, bu yönde bir iddiada bulunmadıklarını, mirasbırakan ile davalı ... arasında inançlı işlem olduğuna dair bir delil bulunmadığını, Mahkemenin davacının talebi ile bağlı olduğunu, mirasbırakanın davalı ...'ye para vermediğini bildirerek ve önceki beyanlarını tekrarla kararın davalı ... yönünden bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
3. Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, muris muvazaası hukuki nedenine dayalı tapu kaydının ve trafik sicil kaydının iptali ve tescil, olmadığı takdirde tazminat, olmazsa tenkis isteğine ilişkindir.
3.2. İlgili Hukuk
3.2.1.Yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 01.04.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 237. (Borçlar Kanunu'nun (BK) 213.) ve Tapu Kanunu'nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
3.2.2.Davada ileri sürülen iddianın içeriğine ve davalının savunmasına göre; yanlar arasındaki uyuşmazlık, murisin gerçekte bedelini bizzat ödeyip, üçüncü kişiden satın aldığı taşınmazı/aracı mirastan mal kaçırmak amacıyla tapu/trafik siciline yarar sağlamak istediği kişi (davalı) adına kaydettirmesi halinde 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının uygulama yeri bulup bulamayacağı noktasında toplanmaktadır. Gerçekten, 1.4.1974 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı, konusu ve sonuç bölümü itibariyle, murisin kendi üzerindeki tapulu taşınmazlar yönünden yaptığı temliki işlemler için bağlayıcıdır. Somut olayda olduğu gibi bedeli ödenerek "gizli bağış" şeklinde gerçekleştirilen işlemler hakkında anılan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının doğrudan bağlayıcı olma niteliği yoktur. Bunun yanı sıra, karara, yorum yoluyla gizli bağış iddialarına yönelik olarak uygulama olanağı sağlanamayacağı; Hukuk Genel Kurulunun 30.12.1992 tarihli 586/782; 21.9.1994 tarihli 248/538; 21.12.1994 tarihli 667/856; 11.10.1995 tarihli 1995/1-608 sayılı kararlarında belirtilmiş; Dairenin yargısal uygulaması bu doğrultuda kararlılık kazanmıştır.
3.2.3.4721 sayılı TMK'nın 565. maddesinde; ''Aşağıdaki karşılıksız kazandırmalar, ölüme bağlı tasarruflar gibi tenkise tâbidir:
1. Mirasbırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar, geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
2. Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
3. Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
4. Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar.'' ,
3.2.4.Yine 4721 sayılı TMK'nın 571. maddesinde; ''Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.
Bir tasarrufun iptali bir öncekinin yürürlüğe girmesini sağlarsa, süreler iptal kararının kesinleşmesi tarihinde işlemeye başlar.
Tenkis iddiası, def'i yoluyla her zaman ileri sürülebilir.'' hükmüne yer verilmiştir.
3.3. Değerlendirme
3.3.1. Dosya içeriğine, toplanan delillere, delillerin takdirinin yerinde oluşuna, (III.) no.lu paragrafta yer verilen Mahkeme kararının dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye göre, yazılı şekilde tapu iptali ve tescil isteği yönünden davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Davacıların temyiz itirazlarının reddi gerekir.
3.3.2. Dosya içeriği ve toplanan delillerden; 1927 doğumlu mirasbırakan ...'ün 13/01/2011 tarihinde ölümü ile mirasçıları olarak ilk eşinden olan davacı çocukları ..... ve ..... ile ikinci eşi olan 1953 doğumlu davalı ...'nin kaldıkları, davalı ...'nin diğer davalı ...'nin ilk eşinden olan dava dışı kızı .....'in eşi olduğu, mirasbırakan .....nin çekişme konusu 11 numaralı bağımsız bölümünü 02/07/2003 tarihinde satış suretiyle davalı ...'ye devrettiği, dava konusu 35 T 5184 plakalı aracın ise dava dışı ... tarafından İzmir 19. Noterliğinin 11/05/2010 tarihli ve 12467 yevmiye numaralı araç satış sözleşmesi ile davalı ...'ye devredildiği, davalı ...'nin ise dava konusu aracı dava tarihinden sonra 12/11/2012 tarihinde dava dışı ......'a temlik ettiği anlaşılmaktadır.
3.3.3. Somut olaya gelince; 06/05/2010 tarihli dekont ile mirasbırakan ... tarafından dava dışı ..... adına 300.000,00 TL'nin havale edildiği, açıklama olarak ''...... plakalı araba için ödenmiştir'' şeklinde yazıldığı, dinlenen tanıkların beyanı ile de dava konusu aracın bedelinin mirasbırakan tarafından ödendiği ve anılan işlemin davalı ... lehine gizli bağış olduğu anlaşılmakla, gizli bağış halinde tenkis incelemesi yapılması gerektiği hususunda kuşku yoktur.
3.3.4. Hal böyle olunca; dava konusu aracın temliki bakımından davanın hak düşürücü süre içerisinde açılıp açılmadığının belirlenmesi, davanın hak düşürücü süre içerisinde açıldığı anlaşılır ise saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapılıp yapılmadığı konusunda delillerin değerlendirilmesi, gerekirse tanıkların yeniden dinlenilmesi, gizli bağış halinde tenkis istenebileceği nazara alınmak suretiyle bahsedildiği üzere tenkis incelemesi yapılması gerekirken yazılı şekilde tazminata hükmedilmesi hatalıdır.
V. SONUÇ:
1.(IV./3.3.1.) no.lu paragrafta açıklanan nedenlerle; davacıların yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle, tapu iptali ve tescil davası bakımından usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı 21,40 TL bakiye onama harcının hükmü temyiz eden davacılardan alınmasına,
2. (IV./3.3.2.), (IV./3.3.3.), (IV./3.3.4) no.lu paragraflarda açıklanan nedenlerle; davalının değinilen yön itibariyle yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün 6100 sayılı Yasa'nın geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz eden davalı tarafa geri verilmesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22/09/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.