"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVALILAR : BATMAN TAPU MÜDÜRLÜĞÜ V.D.
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL-TENKİS
Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil, tenkis davasında bozma ilamına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine ilişkin verilen karar, süresi içinde davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, mirasbırakanları ...in diğer mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla ve muvazaalı olarak 431, 432, 2166, 2164, 2168 ve 501 ada 3 parsel sayılı taşınmazlarını oğlu olan davalıya satış göstermek suretiyle temlik ettiğini, davalının dava konusu taşınmazlara ilişkin çeşitli kurumlardan kamulaştırma paraları ve destekleme primleri adı altında çeşitli ödemeler alarak haksız kazanç elde ettiğini ileri sürerek, davalı adına kayıtlı 431, 2166, 2164, 2168 ve 501 ada 3 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptalini, olmazsa tenkisi ile miras payları oranında adlarına tescilini, mirastan paylarına düşen nakdi ödemelerin de taraflarına ödenmesini istemişler, yargılama sırasında 24/03/2010 tarihli dilekçeleri ile davadan feragat ettiklerini bildirdikleri gibi aynı tarihli oturumda da davalarından feragat ettiklerini ifade etmişlerdir.
II. CEVAP
1. Davalı ..., açılan davanın idare açısından husumetten reddini savunmuştur.
2. Davalı ..., satış işlemlerinin gerçek olduğunu, 501 ada 3 parsel sayılı taşınmazın miras yolu ile kendisine intikal etmediğini belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 24/03/2010 tarihli ve 2010/70 E., 2010/260 K. sayılı kararıyla; feragat nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Bozma Kararı
Dairenin 30/06/2010 tarihli ve 2010/6601 E., 2010/7707 K. sayılı kararıyla; ''... Somut olayda, davacıların Cumhuriyet Savcılığına yaptıkları başvuru üzerine davalı hakkında Batman Sulh Ceza Mahkemesine tehdit suçundan cezalandırılması talebi ile kamu davası açıldığı ve yargılamasının devam ettiği anlaşılmaktadır.
O halde BK'nın 53. maddesi gereğince kural olarak Ceza Mahkemesince kurulacak beraat kararı Hukuk Hakimini bağlamaz ise de, açılan ceza davasında belirlenecek olgunun tapu iptal ve tescil davasındaki feragatın geçerli olup, olmadığı bakımından ehemmiyet arzedeceğinden neticesinin beklenmesi zorunludur. Öyleyse, Mahkemece bu yön gözetilmeksizin neticeye gidilmiş olması doğru değildir.'' gerekçesiyle Mahkeme kararı bozulmuş, davalı ...'in karar düzeltme istemi üzerine Dairenin 29/11/2010 tarihli ve 2010/11042 E., 2010/12396 K. sayılı ilamı ile karar düzeltme isteğinin reddine karar verilmiştir.
3. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 01/04/2022 tarihli ve 2010/866 E., 2022/204 K. sayılı kararıyla; davalı hakkında Batman 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 2015/450 E. sayılı dosyasında yapılan yargılama sonucunda davalı ... ile ilgili verilen beraat kararının kesinleştiği, ilgili ceza dosyasının kesinleşen akıbetinin feragatla hasıl olan neticesinin rızayı ifsat eden bir sebeple malul olmadığı, davalı ... yönünden ise dava konusu uyuşmazlıkta davalı idareyi ilgilendiren bir husus olmadığı, husumet açısından illiyet bağı kurulamadığı gerekçeleriyle davalı ... yönünden feragat nedeniyle, Tapu Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
4. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
5. Temyiz Nedenleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacıların iradelerinin fesada uğradığını, davalı kardeş ... tarafından tehdit edildiğini ve bu nedenle davalarından vazgeçmek zorunda kaldıklarını, ceza davasında eksik inceleme ile karar verildiğini, davacıların davadan feragat etmediklerini, davadan vazgeçtiklerini, davadan vazgeçmenin, HMK madde 123’te düzenlenen davanın geri alınması anlamında kullanıldığını, bu nedenle mahkemece, davacıların gerçek iradesinin araştırılması ve ona göre hüküm tesis edilmesi gerektiğini bildirerek ve önceki beyanlarını tekrarla Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
6. Gerekçe
6.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde tenkis isteğine ilişkindir.
6.2. İlgili Hukuk
6.2.1. Bilindiği üzere, davacının davasından feragat etmesi ile dava konusu uyuşmazlık sona erer, kesin hükmün hukuksal sonuçları doğar. (HMK m.311.) Bu nedenle Mahkeme henüz feragat nedeniyle davanın reddine karar vermemiş olsa bile davacı feragatten dönemez (rücu edemez) başka bir ifadeyle davacı, feragat beyanı ile bağlıdır.
Ancak, feragatle ortaya çıkan sonucun iradeyi bozan bir halin varlığına dayandığı (HMK m.311) kanıtlanırsa, doğurduğu netice bakımından iradesi fesada uğrayan kimseye talep hakkı bahşedeceğinden kuşku yoktur.
Feragate ilişkin irade açıklanmasının gerçeği yansıtmadığının bildirilmesi halinde, bu halin ya aynı dava içerisinde HMK'nın 163. maddesine göre ön sorun (hadise) şeklinde ya da ayrı bir dava olarak incelenmesi olanaklı ve gereklidir.
6.2.2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 74. maddesinde; ''Hâkim, zarar verenin kusurunun olup olmadığı, ayırt etme gücünün bulunup bulunmadığı hakkında karar verirken, ceza hukukunun sorumlulukla ilgili hükümleriyle bağlı olmadığı gibi, ceza hâkimi tarafından verilen beraat kararıyla da bağlı değildir.
Aynı şekilde, ceza hâkiminin kusurun değerlendirilmesine ve zararın belirlenmesine ilişkin kararı da, hukuk hâkimini bağlamaz.'' hükmüne yer verilmiştir.
6.3. Değerlendirme
6.3.1. Dosya içeriği ve toplanan delillerden; davacıların, mirasbırakanları ...in mirasçıdan mal kaçırmak amacıyla ve muvazaalı olarak çekişme konusu taşınmazlarını davalı oğluna satış göstererek temlik ettiğini iddia ederek eldeki davayı açtıkları, yargılama sırasında 24/3/2010 tarihli dilekçeleri ile davadan feragat ettiklerini bildirdikleri, ne var ki davacıların 25/03/2010 tarihinde savcılığa verdikleri dilekçede davalı tarafından ölümle tehdit edilmeleri nedeniyle eldeki davadan feragat mecburiyetinde bırakıldıklarını bildirerek davalı hakkında şikayetçi oldukları, eldeki davada da iradelerinin fesada uğratıldığını, ölümle tehdit edilmeleri nedeniyle davadan feragat ettiklerinden, anılan feragat beyanının geçerli olmadığını ileri sürdükleri, bozma ilamı sonrası kesinleşmesi beklenen Batman 1. Asliye Ceza Mahkemesinin 2015/450 E., 2015/1469 K. sayılı kararı ile yüklenen suçun(tehdit) sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması nedeniyle sanık (davalı) ...'in beraatine karar verildiği, verilen kararın Yargıtay 4. Ceza Dairesinin 2020/23219 E., 2022/355 K. sayılı kararı ile onandığı ve kesinleştiği anlaşılmaktadır.
6.3.2. Somut olayda; davacılar feragatin irade fesadı ile temin edildiği iddiasında bulunmuşlar, mahkemece davalının beraat ettiği gerekçesiyle feragatin geçerli olduğu sonucuna varılarak hüküm kurulmuş ise de beraat hükmü hukuk hakimini bağlamaz.
6.3.3. Hâl böyle olunca; 6100 sayılı HMK'nın 311. maddesi gereğince feragatin irade fesadı suretiyle alınıp alınmadığı yönünden tarafların tüm delilleri toplanarak bu hususun ön sorun olarak incelenip feragatin irade fesadı ile temin edilip edilmediğinin belirlenmesi ve sonucuna bir karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır.
V. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle; davacıların değinilen yön itibariyle yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3. maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz eden tarafa geri verilmesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 12/09/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.