"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/622 E., 2022/2647 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/Esastan Ret-Kabul-Karar Kaldırılarak Dava Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2012/368 E., 2018/307 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı Hazine vekili, davalı ... vekili ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... Başkanlığının istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı Hazine ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekilinin istinaf talebinin kabulü ile kararın kaldırılması suretiyle davanın yazılı şekilde kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Hazine vekili; Erzurum ili, ... ilçesi, ... mahallesinde bulunan 383 ada 1 parsel, 387 ada 1 parsel, 414 ada 1 parsel, 373 ada 239 parsel, 376 ada 1 parsel, 381 ada 1 parsel ve 382 ada 2 parsel sayılı taşınmazların kadastro sonucunda davalı ... adına tespit ve tescil edildiğini, taşınmazlardan dere yatağına sınır olanların tamamına yakınının bahar aylarında nehrin debisinin yükselmesi neticesinde aktif dere yatağı içinde kaldıklarını, taşınmazların bir kısmının ise kayalık yerlerden olduğunu ve tescil harici bırakılması gerektiğini, taşınmazların özel mülkiyete konu nitelik ve vasıflı yerlerden olmadığını belirterek tapu kayıtlarının iptali ile Hazine adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Belediyesi vekili cevap dilekçesinde; açılan davanın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, dava konusu taşınmazların ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/786, 2011/789, 2011/793, 2011/794, 2011/795, 2011/797, 2011/798 Esas sayılı dosyalarında yapılan yargılama sonucu mahkeme kararı ile tapudan terkin edilmiş olduğunu, hal böyle iken davanın konusuz kaldığını, dava konusu taşınmazların yıllardır belde belediyesi vasfını haiz ... Belediyesinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlardan olduğunu, bir kısmının yol fazlalığı, bir kısmının ise belediye sınırları içindeki boş alanlardan ibaret olduğunu, mevcut nitelik ve vasıflarıyla bu yerlerin davalı mülkiyetinde bulunduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Enerjisa Enerji Üretim A. Ş. vekili müdahale dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlara ilişkin kamulaştırma bedellerinin sulh protokolü çerçevesinde, kamulaştırmaya konu barajın üretim lisansı sahibi olan müvekkili şirket tarafından kayıt maliki olan davalıya ödendiğini, aslında Hazinenin hüküm ve tasarrufu altında bulunması gereken taşınmazlar üzerinde üretim lisansı sahibi müvekkili şirket lehine irtifak hakkı tesis edilmesi için farklı işlemler yapılacakken taşınmazların davalı ... adına tescilli olması nedeniyle dava konusu taşınmazların değerlerinin müvekkili şirket tarafından ödenmiş olduğunu, bu hususun şirketin zararına olduğunu belirterek davaya davacı taraf yanında müdahale etme gereği hasıl olduğunu belirterek davacı taraf yanında davaya katılmaları için gerekli kararın verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazların özel mülkiyete konu edilemeyecek, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğu gerekçesiyle;
Davanın Kabulüne,
a)Erzurum ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 383 ada 1 parsel, 387 ada 1 parsel, 414 ada 1 parsel, 373 ada 239 parsel, 376 ada 1 parsel, 381 ada 1 parsel ve 382 ada 2 parsel sayılı taşınmazların öncesinin davacı Hazinenin zilyetliğinde olduğunun tespitine,
b)Dava konusu taşınmazlar göl alanı içinde kaldığından Kadastro Kanunu'nun 16/C maddesi uyarınca Hazine adına tapudan terkinine,
c)Dava konusu taşınmazlara ilişkin olarak ihtiyati tedbir kararı ile üçer aylık vadeli hesaplara aktarılarak nemalandırılmasına karar verilen 1.225.767,67 TL kamulaştırma bedelinin işlemiş faiziyle birlikte davacı Hazineye ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili, davalı ... vekili ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kamulaştırma öncesi Hazineye ait olduğunun tespitine dair karara itirazlarının olmadığını; ancak yargılama sırasında taşınmazların kamulaştırma bedeli üzerine konulan ihtiyati tedbirin kaldırılması talebi üzerine 849.790,97 TL kamulaştırma bedelinin tüzel kişiliği ortadan kaldıran ... Belediye Başkanlığına ödendiğini, bu hususun kamu zararını doğurduğunu belirterek hükmün kamulaştırma bedeline dair bölümü ortadan kaldırılarak bedelin bankaya yatırıldığı tarihden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte bankada bloke edilen ve vadeli hesapta bekleyen bakiye bölümüyle davalıdan alınarak Hazineye ödenmesi şeklinde hüküm kurulması gerektiğini beyan ederek kararın kaldırılmasını istinaf sebebi olarak bildirmiştir.
2. Davalı ... Belediyesi vekili istinaf dilekçesinde özetle; dosya kapsamında taşınmazların niteliği hususunda alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, raporlar arasında çelişki oluştuğunu, davalı aleyhine vekalet ücreti ve yargılama giderlerine hükmedilmesinin hatalı olduğunu, feri müdahil olan şirketten alınan tamamlama harcının davalı tarafa yükletilmesinin usulsüz olduğunu, davada feri müdahil olan taraftan değil asıl davacıdan harç alınması gerektiğini, davacının Hazine olduğunu ve harçtan muaf olduğunu, bu nedenle davalı aleyhine harca hükmedilmesinin usulsüz olduğunu, kamulaştırma bedeline dair verilen tedbir kararının icrasına dair bankadan güncel durum bilgisi alınmadan karar verildiğini beyan ederek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
3.Davalı fer'i müdahil vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yerel Mahkemenin verdiği kararın hatalı olduğunu, elektrik dağıtımı yapan şirketin asli müdahil olarak dosyada kayıtlı bulunmasına rağmen feri müdahil olarak hükme ve sisteme tanımlandığını, ıslah edilen dava değeri üzerinden müdahale harcını tamamladıklarını, bu nedenle asli müdahil hakkında hüküm tesis edilmesi gerektiğini, yargılama sırasında kamulaştırma bedelinin davalı ... tarafından tahsil edildiğini, bu nedenle ihtiyati tedbir kararının hükümsüz kaldığını beyan ederek hükmün kamulaştırma bedeline dair bölümü ortadan kaldırılarak bedelin bankaya yatırıldığı tarihden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte bankada bloke edilen ve vadeli hesapta bekleyen bakiye bölümüyle davalıdan alınarak davacıya / asli müdahile ödenmesi yönünde hüküm kurulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamına göre çekişmeli taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğu tespit edildiğinden davanın kabulüne karar verilmesinde ve dava konusu taşınmazlar üzerinde kurulan barajın lisansının sahibi olup kamulaştırma bedellerinin tahsil edildiği müdahil Şirketin ayrıca bir dava açma (asli müdahalede bulunma) talebi bulunmadığından, davacı taraf yanında fer'i müdahil olarak davaya katıldığı yönünde yapılan değerlendirmede bir isabetsizlik olmadığı; ancak dava konusu taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerden olduğunun tespitine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde davacı Hazinenin zilyetliğinde olduğunun tespiti yönünde karar verilmesi, fer'i müdahil yönünden hüküm tesis edilmediği halde fer'i müdahil tarafından yatırılan harcın adı geçene iadesi yerine karar tarihi itibariyle alınması gerekli harçtan mahsubuna karar verilmesi, öte yandan taşınmazların kamulaştırma bedelinden ihtiyati tedbire konu edilen kısmın ara karar sonucunda davalı Belediyeye ödendiği gözetilmeden hüküm kurulmasının isabetsiz olduğu belirtilerek;
1.Davacı Hazinenin istinaf başvurusunun esastan reddine,
2. Davalı ... ile fer-i müdahil vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile kararın kaldırılması ve yeniden esas hakkında hüküm kurulması suretiyle;
Davanın kabulüne,
a)Dava konusu Erzurum ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 383 ada 1 parsel, 387 ada 1 parsel, 414 ada 1 parsel, 373 ada 239 parsel, 376 ada 1 parsel, 381 ada 1 parsel ve 382 ada 2 parsel sayılı taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerden olduğunun tespitine,
b)Dava konusu taşınmazlar göl alanı içinde kaldığından Kadastro Kanunu'nun 16/C maddesi uyarınca Hazine adına tapudan terkinine, bu taşınmaz bölümünün, 3402 sayılı Yasa'nın 16/C maddesi gereğince tescil ve sınırlandırmaya tabi yerlerden olmaması nedeniyle tescil harici bırakılmasına,
c) Dava konusu taşınmazlara ilişkin olarak ihtiyati tedbir kararı ile kamulaştırma bedellerinin üçer aylık vadeli hesaplara aktarılarak nemalandırılmasına karar verilen 375.976,70 TL'nin işlemiş faiziyle birlikte davacı Hazineye ödenmesine, bakiye 849.790,97 TL'nin ise ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı Belediyeden tahsili ile Hazineye ödenmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... Belediyesi vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Fer-i müdahil vekili; Mahkemenin verdiği kararın hatalı olduğunu, elektrik dağıtımı yapan şirketin asli müdahil olarak dosyada kayıtlı bulunmasına ve duruşmalara kabul edilmesine rağmen feri müdahil olarak kabul edildiğini ve hakkında hüküm kurulmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713 üncü, 715 inci maddeleri,
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü, 16/C ve 18 inci maddeleri,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 68 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Kadastro sonucunda Erzurum ili, ... ilçesi, ... mahallesinde bulunan 383 ada 1 parsel, 387 ada 1 parsel, 414 ada 1 parsel, 373 ada 239 parsel, 376 ada 1 parsel, 381 ada 1 parsel ve 382 ada 2 parsel sayılı taşınmazlar kazandırıcı zamanaşımı zillyetliği nedeniyle ... Belediyesi adına tespit ve tescil edilmiş, bilahare yargılama sırasında kamulaştırma suretiyle kütükleri terkin edilmiştir. Davacı Hazine, taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu iddia etmiş, davalı ise taşınmazların özel mülkiyete konu yerlerden olduğunu ve yararına mülk edinme koşullarının oluştuğunu belirterek davanın reddini savunmuş, yargılama sonucunda yazılı şekilde taşınmazların önceki niteliği itibariyle Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerden olduğunun tespitine karar verilmiş, hüküm süresi içinde davalı ... vekili ile fer-i müdahil Enerjisa A.Ş vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Fer-i müdahil vekilinin temyiz itirazları incelendiğinde; bilindiği üzere, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 68 inci maddesinde (1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 57) feri müdahilin, yanında katıldığı tarafın yararına olan iddia ve savunma vasıtalarını ileri sürebileceği, onun işlem ve açıklamalarına aykırı olmayan her türlü usûl işlemleri yapabileceği düzenlenmiştir. 6100 sayılı Kanun'un 68 inci maddesinde de belirtildiği üzere feri müdahil, lehine katıldığı tarafla birlikte hareket eder, yani onun yardımcısıdır; hüküm, lehine müdahale edilen taraf hakkında verildiğinden, bu hükme karşı temyiz yoluna başvurma yetkisi de doğal olarak bu tarafa aittir. Nitekim Yargıtay ancak asıl taraf temyiz etmişse müdahilin de kararı temyiz edebileceği yönünden kararlar vermektedir. (Hukuk Genel Kurulunun, 26.11.2014 tarihli, 1329 E., 985 K. sayılı ilamı)
3. Somut olaya gelince; fer-i müdahil Şirketin dava konusu taşınmazlar üzerinde kurulan barajın lisansının kendisine ait olduğu ve kamulaştırma bedellerinin Şirket tarafından lehtarlara ödendiğinden bahisle davaya davacı yanında katılma talebinde bulunduğu; Enerjisa Enerji Üretim A. Ş.'nin ayrıca bir dava açma (asli müdahalede bulunma) talebi bulunmadığı gibi taşınmazlar üzerinde ayrı ve bağımsız bir ayni hak iddiasınında da bulunmadığı, dolayısıyla Enerjisa Enerji Üretim A.Ş.'nin davada asli müdahil değil, davacı taraf yanında fer'i müdahil olarak değerlendirilmesi gerektiği, hal böyle olunca, fer-i müdahilin yanında davaya katıldığı davacı Hazinenin hükmü temyiz etmediği anlaşıldığına göre müdahilin de kararı temyize muktedir olmadığı anlaşılmakla fer-i müdahilin temyiz dilekçesinin reddi gerekmiştir.
4.Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
5.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere, çekişmeli taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunun anlaşılmasına göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Fer-i müdahil Enerjisa Enerji Üretim A. Ş. vekilinin temyiz dilekçesinin REDDİNE,
2.Davalı ... Başkanlığının temyiz itirazlarının reddi ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 62.799,14 TL bakiye onama harcının temyiz eden davalı Belediyeden alınmasına,
Fer-i müdahil tarafından yatırılan peşin harcın istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,29.02.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.