"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yalova 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın tereke temsilcisi tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı tereke temsilcisi vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı, maliki olduğu 155 ada 10 ve 11 parsel sayılı taşınmazlarını davalı Derneğe devir tarihinden sonra her ay kendisine 500 TL ödeme yapılması karşılığında bağış suretiyle devrettiğini, bu konuda aralarında Yalova 3.Noterliğince 05.03.2012 tarihinde taahhütname düzenlendiğini, hatta davalı Derneğin yönetim kurulunca aynı tarihte karar alındığını, bu doğrultuda dava konusu taşınmazların davalı Derneğe bağışlandığını, bu süreçte davalı Dernekçe 50.000 TL ödeme yapılması gerekirken 10.000 TL ödeme yapıldığını, dava tarihinden 6-7 ay öncesine kadar da herhangi bir ödeme yapılmadığını, bağışın ivazlı olarak yapıldığını, Derneğin yükümlülükleri yerine getirmediğini, bu nedenle ekonomik olarak zor duruma düştüğünü ileri sürerek, dava konusu 155 ada 10 ve 11 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiş, yargılama sırasında ölümü üzerine miras ortaklığına Yalova Sulh Hukuk Mahkemesinin 2019/1645 E., 2020/1102 K. ve 21.09.2020 kesinleşme tarihli kararı ile ... atanmıştır.
II. CEVAP
Davalı, devrin bağış suretiyle herhangi bir şarta veya kayda bağlamaksızın davacının rızası dahilinde yapıldığını, hatta davacı tarafından Yalova 3.Noterliğinin 29.02.2012 tarihli vasiyetnamesi ile dava konusu taşınmazların davalı Derneğe kayıtsız ve şartsız bağışlanmasına yönelik işlem tesis edildiğini, davacıya 10.000 TL peşin olmak üzere, tanıklar huzurunda 50.000 TL ödeme yapıldığını, davacı tarafından 19.000 TL’nin prefabrik ev yapılması için Derneğe iade edildiğini, davacının yeğeni ... Küçükkalem’in işlemiş olduğu bir suç nedeniyle mağdur tarafa şikayetinden vazgeçirmeye yönelik toplu para ödenmesi gerektiği için dava konusu taşınmazları geri alma yoluna gittiğini, iddiaların asılsız olduğunu belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Yalova 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 13.04.2021 tarihli ve 2017/173E., 2021/302 K. sayılı kararıyla; dava konusu taşınmazın davacı tarafından davalı Derneğe kayıtsız, şartsız ve bedelsiz olarak bağışlandığını, bağış koşulunun davacı tarafından usulünce ispat edilemediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde tereke temsilcisi vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Tereke temsilcisi vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların ... tarafından davalı Derneğe şartlı olarak devredildiğini, davalı Dernek tarafından ise yüklemelerin yerine getirilmediğini, ...’e taraflar arasında düzenlenen taahhütname uyarınca aylık ödenmesi gereken 500 TL'nin de ödenmediğini, devrin yüklemeli bağış olduğunu, davalı Dernek yöneticilerinin ise yükümlülüklerini yerine getirmediklerini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 30.12.2022 tarihli ve 2021/1446 E., 2022/2011 K. sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesince davanın reddine ilişkin olarak verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun HMK’nın 353/1.b.1. maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde tereke temsilcisi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Tereke temsilcisi vekili, istinaf talepli dilekçesinde ileri sürdüğü nedenleri tekrarla kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, bağıştan rücu hukuksal nedenine nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Bilindiği üzere, bağıştan dönme (rücu) bağışlayanın tek yanlı, bağışlanana varması gereken beyanıyla geriye yürürlü (makable şamil) olarak hukuki ilişkiye son veren yenilik doğurucu bir haktır. Bağışlayan koşullu veya mükellefiyetli şekilde bağışta bulunmuşsa, bağışlanandan hukuka, ahlaka aykırı veya imkansız olmadığı sürece 818. sayılı Borçlar Kanunu'nun (BK) 241. ve TBK'nın 291. maddesi uyarınca koşul veya mükellefiyetin yerine getirilmesini isteyebilir. Haklı bir neden olmaksızın yerine getirilmemesi halinde de BK. nin 244/3. TBK'nın 295. maddesine dayanarak bağıştan dönme hakkını kullanıp verdiğini geri isteyebilir.
Hemen belirtmek gerekir ki; bağış sözleşmesindeki koşul veya mükellefiyetin niteliğinin, kapsamının yerine getirilme zamanının tam olarak tespiti büyük önem taşır. Bu itibarla salt kullanılan sözlerin değil, tarafların gerçek iradelerinin ve bağışlayanın asıl amacının ortaya çıkarılması gerekir. Ayrıca amacın gerçekleşmeyeceğinin kesin biçimde anlaşılması tarihi ile bu tarihten itibaren BK'nın 246. TBK'nın 297. maddesine göre bir yıllık hak düşürücü süre içerisinde bağıştan dönme (rücu) hakkının kullanılıp kullanılmadığının araştırılması da zorunludur.
Öte yandan, TBK'nın 297. maddesine göre; bağışlayan, geri alma sebebini öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde bağışlamayı geri alabilir.
Bağışlayan bir yıllık süre dolmadan ölürse, geri alma ... mirasçılarına geçer ve mirasçıları bu sürenin sona ermesine kadar bu ... kullanabilirler. Bağışlayan sağlığında geri alma sebebini öğrenememişse, mirasçıları ölümünden başlayarak bir yıl içinde bağışlamayı geri alma hakkını kullanabilirler.
3. Değerlendirme
1.Dosya içeriği ve toplanan delillerden; 155 ada 10 ve 11 parsel sayılı taşınmazların davacı tarafından davalı Derneğe kayıtsız, şartsız ve bedelsiz olarak bağışlandığı, taraflar arasında 05.03.2012 tarihli Yalova 3. Noterliğine ait taahhütnamenin tanzim edildiği, buna göre davalı Derneğe bağışlanan 724 parsel (ifraz ile 155 ada 10 ve 11 parsel) sayılı taşınmaz karşılığında davacı ...’e ölene kadar mağdur olmaması için her ay 500,00 TL ödemenin davalı Dernek tarafından yapılacağının taahhüt edildiği, davalı Dernek tarafından 05.03.2012 tarihli toplantıda davacıya bağışlayacağı taşınmazlara karşılık her ay 500,00 TL ödeme yapılması yönünde karar alındığı, taraflar arasında düzenlenen bila tarihli “tutanak” başlıklı belgede ise, davacı tarafından 16 dönümlük yerin davalı Derneğe bağışlandığı, devir karşılığında davacı ...’in acil ihtiyaçları nedeniyle 50.000 TL talep ettiği, 02.03.2012 tarihinde kendisine 10.000 TL ödeme yapıldığı, bu durumun davacı ... Dernek yöneticisi ile iki tanığın imzası ile kayıt altına alındığı, yine taraflar arasında 16.11.2012 tarihinde düzenlenen “tutanak” başlıklı davacı ... davalı Dernek yöneticilerinin imzasını taşıyan diğer belgede, davacı ... Küçükalem’e her ay 500 TL ödeme yapıldığı, onun dışında taahhüt edilen 50.000 TL'nin ödendiği, bu bedelin 31.000 TL’sinin davacı ... tarafından kullanıldığı, kalan 19.000 TL’yi Dernek yöneticilerine teslim ederek prefabrik ev ve Derneğin diğer ihtiyaçları için kullanımına ... göstererek iade ettiği anlaşılmaktadır.
2. 13.04.2012 tarihli işlemle davacının maliki olduğu 155 ada 10 ve 11 parsel sayılı taşınmazlarını davalı Derneğe bağış suretiyle devrettiği ve devre konu taşınmazlar yönünden davacı tarafından 23.03.2017 tarihinde tapu iptali ve tescil istekli eldeki davanın açıldığı, İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesince, davacının talebinin koşullu bağış olarak devre konu edildiği kabul edilerek sonuca gidildiği, oysa ki dava dilekçesi ve iddianın ileri sürülüş biçimine göre davacının talebinin TBK’nın 295/son maddesinde düzenlenen yüklemeli bağış hukuki nedenine ilişkin olduğu kabul edilmelidir.
3. Hâl böyle olunca; uyuşmazlığın TBK’nın 295/son. maddesi gereğince bağışın yüklemeli bağış olduğu gözetilerek, bu yönde inceleme, araştırma ve ayrıntıları 01.05.1976 tarihli ve 1974/1-772 Esas, 1976/2065 Karar sayılı Hukuk Genel Kurulu kararında belirtilen ilkeler uyarınca ve yüklemenin haklı bir nedene dayanıp dayanmadığı hususları bir arada değerlendirilerek, Mahkemece taraf tanıkları yeniden dinlenilmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, hukuki nitelendirmede hata yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup, tereke temsilcisi vekilinin temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde görülmüştür.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Alınan peşin harcın temyiz edene istek halinde geri verilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.03.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.