"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/2016 E., 2021/1008 K.
HÜKÜM/KARAR : Asıl davanın kabulüne - Birleştirilen davanın kısmen Kabulüne / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : İzmir 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2011/184 E., 2019/152 K.
Taraflar arasındaki birleştirilerek görülen tapu iptali - tescil ve itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kabulü ile tapu iptali ve tescile, birleştirilen itirazın iptali davasının ise kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili ve ICBC Bank vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, davalıların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl davada davacı ...; ortağı ve yetkilisi olduğu ... Organik Tarım şirketinin davalı ... Toptan Gıda şirketine olan borçları sebebiyle taraflar arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli sözleşme gereğince kendisi ve velisi olduğu dava dışı kızları ... ve ... ...'nın paydaşı olduğu dava konusu 648 ve 358 ada 8 parsel sayılı taşınmazlardaki payların tamamını borca teminat olmak üzere davalı şirkete devrettiğini, inançlı işlemin yazılı delili olan sözleşmede borçlar ödenince taşınmazların iade edileceğinin kararlaştırıldığını, ancak borç ödendiği halde davalının taşınmazı iadeye yanaşmadığını ileri sürerek tapu kaydının iptali ile taşınmazların adına tescilini istemiştir.
Birleştirilen davada davacı ... Toptan Gıda şirketi; asıl davada davacı ..., ... Organik Tarım Şirketi ve Hasan Recep Toptan Gıda şirketi arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli sözleşme gereğince davalıların 75.000 TL borçlu olduğunu, bu borcun tahsili için davalılar aleyhine icra takibi başlatıldığını, ancak davalıların kötüniyetli olarak icra takibine itiraz etmesi üzerine takibin durduğunu ileri sürerek Konya 3. İcra Müdürlüğünün 2010/9492 E. sayılı icra takip dosyasına yapılan ititrazın iptali ile takibin devamına ve icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Asıl davada davalı ... Toptan Gıda şirketi; taraflar arasında imzalanan 22.12.2006 tarihli sözleşme gereğince davacının davalı şirkete hala borçlu olduğunu, kendi edimini yerine getirmeyen davacının sözleşme gereğince tapu iptal-tescil isteyemeyeceğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Birleştirilen davada davalılar ... ve ... Organik Tarım şirketi, taraflar arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli sözleşme gereğince borçlarını ödediklerini, davacının haksız yere aleyhlerine icra takibi başlattıklarını, davacıya borçlarının bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taraflar arasında imzalanan 22.12.2006 tarihli inanç sözleşmesi gereğince borç ödendiği takdirde dava konusu taşınmazların iade edileceğinin kararlaştırıldığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda taraflar arasındaki borç miktarının 51.614,20 TL olduğunun tespit edildiği, asıl davada davacının 51.614,20 TL bedeli Mahkeme veznesine depo ettiği gerekçesiyle asıl davanın kabulüne, dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tesciline, mahkeme veznesine depo edilen 51.614,20 TL'nin işleyecek nemaları ile birlikte davalıya ödenmesine; birleştirilen itirazın iptali davasının ise kısmen kabulü ile asıl davadaki tahsilat da göz önüne alınarak tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla 51.614,20 TL'lik borç yönünden itirazın iptali ile takibin devamına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili ve ICBC Bank vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; tapu iptal-tescil isteğine ilişkin asıl davanın kabulüne karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu, eksik inceleme sonucunda karar verildiğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
Davalı iflas idaresi adına ICBC Bank vekili istinaf dilekçesinde özetle; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davacı ile davalı arasında imzalanan inanç sözleşmesi kapsamında taşınmazların mülkiyetinin davalı ... Toptan şirketine geçip sonrasında da iflas masasına girdiğini, davacının sahip olduğu hakkın ise sözleşmeden kaynaklanan şahsi haktan ibaret olduğundan asıl davanın kabulü ile taşınmazların doğrudan iflas masasından çıkartılmasının mümkün olmaması gerektiğini, birleştirilen davanın ise tüm alacak yönünden kabul edilmesi gerekirken kısmen kabulüne karar verilmiş olmasının doğru olmadığını belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taraflar arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli sözleşme gereğince dava konusu taşınmazların teminat amaçlı davalı şirkete devredildiği ve teminata konu borcun ödenmesi durumunda davalı şirketin taşınmazları bedelsiz olarak davacıya devredeceğinin kararlaştırıldığı, tespit edilen borç bedelinin davacı tarafça depo edilmesi üzerine asıl davada tapu iptal ve tescil isteğinin kabulüne, birleştirilen itirazın iptali davasında ise yapılan ödemeler dikkate alınarak mükerrer tahsilata sebebiyet vermemesi koşuluyla takibin devamına karar verilmiş olmasında bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalıların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı (...) vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı (...) vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki itirazlarını tekrar ettiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl dava, inançlı işlem hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil; birleştirilen dava itirazın iptali isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
05.02.1947 tarihli, 20/6 sayılı İçtihadı Birleştirme kararı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 97. maddesi.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 701., 702. ve 703. maddeleri.
3. Değerlendirme
Dairemizin geri çevirme kararı ile dosyaya getirtilen belgelerden; dava konusu 353 ada 8 parsel sayılı taşınmaz iştirak (elbirliği) halinde davacı ... ve dava dışı yaşı küçük çocukları ... ve ... ... adlarına kayıtlı iken davacının kendisine asaleten, dava dışı küçük kızlarına ise velayeten dava konusu taşınmazdaki payların tamamını davalı ... Toptan Gıda şirketine satış suretiyle devrettiği; yine diğer dava konusu 648 parsel sayılı taşınmaz da davacı ... ve dava dışı yaşı küçük kızları ... ve ... ... adlarına iştirak (elbirliği) halinde kayıtlı iken iştiraki feshedip müşterek mülkiyet esaslarına göre adlarına intikalinden sonra davacı ...'ın kendisine asaleten, dava dışı küçük kızlarına velayeten dava konusu taşınmazdaki payların tamamını davalıya satış suretiyle devrettiği, taraflar arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli "Sözleşme" başlıklı belge ile dava konusu taşınmazların borca teminat olarak davalıya devredildiği ve borç ödenince davalının dava konusu taşınmazları iade edeceğinin kararlaştırıldığı anlaşılmakta olup yargılama sırasında davalı ... Toptan Gıda'nın iflası üzerine Konya 1. İcra Dairesi 2013/37 sayılı iflas dosyası ile iflas idaresi olarak görevlendirildiği, İflas İdaresinin aldığı kararla ICBC Bank ve ...'ne eldeki davayı takip yetkisi verildiği, bilahare iflas idaresi tarafından ICBC Bank'ın iflas masasından alacaklı olmadığı gerekçesiyle davayı takip yetkisinden çıkarıldığı anlaşılmaktadır.
İlk Derece Mahkemesince, asıl davanın kabulü ile dava konusu 353 ada 8 ve 648 parsel sayılı taşınmazın tapu kayıtlarının iptali ile davacı adına tesciline, birleştirilen itirazın iptali davasının ise kısmen kabulüne karar verilmiş, kararın iflası idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili ve ICBC Bank vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, karar davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekili tarafından asıl dava yönünden temyiz edilmiştir.
Bilindiği üzere, elbirliği mülkiyeti, yasa veya yasada gösterilen sözleşmeler uyarınca, aralarında ortaklık bağı bulunan kişilerin, bu ortaklık nedeniyle bir mala veya hakka birlikte malik olmaları durumudur. TMK'nın 701-703. maddelerinde düzenlenen bu tür mülkiyetin (ortaklığın) tüzel kişiliği olmadığı gibi ortaklardan her birinin doğrudan doğruya bir hakkı da bulunmamaktadır. Mülkiyet, bir bütün olarak ortakların hepsine aittir. Başka bir deyişle, ortaklık tasfiye ile sona erinceye kadar ortaklardan her birinin ayrı bir mal veya hakkı olmayıp hak sahibi ortaklıktır. Elbirliği (iştirak) hâlinde mülkiyet türünde malikler, mülkiyet payları ayrılmadığından paydaş değil, ortaktır. Bu ilke TMK'nın 701. maddesinde “...Kanun ve kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.’’ şeklinde hüküm altına alınmıştır. Öte yandan, Türk Medeni Kanunu'nun 702/2. fıkrası, “Kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça, gerek yönetim, gerek tasarruf işlemleri için ortakların oybirliğiyle karar vermeleri gerekir” hükmünü taşımaktadır.
Somut olayda, dava konusu 353 ada 8 parsel sayılı taşınmaza davacı ... ve dava dışı küçük çocukları ... ve ...'nın elbirliği halinde malik oldukları, davacının ise dava dilekçesinde dava konusu taşınmazın kendisi adına tescili isteğiyle davayı açtığı, kızları adına usulünce açılmış bir dava bulunmadığı, ne var ki elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olan taşınmaz yönünden davacının tek başına tasarrufta bulunmak yetkisinin bulunmadığı, diğer ortaklar adına da açılmış bir dava bulunmadığından davaya sonradan diğer ortakların katılması suretiyle davanın sürdürülmesine de olanak bulunmadığı, o halde davacının tek başına adına tescil istemiyle açtığı davanın dinlenemeyeceği, dava konusu 353 ada 8 parsel sayılı taşınmaz yönünden davacının aktif dava ehliyetinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Diğer dava konusu 648 parsel sayılı taşınmaza gelince;
Hemen belirtilmelidir ki, İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemesince, taraflar arasında düzenlenen 22.12.2006 tarihli sözleşmenin inançlı işlemin yazılı delili olduğu ve dava konusu taşınmazın inanç sözleşmesi kapsamında davalıya devredildiği ve tespit edilen borç bedelinin de davacı tarafça depo edildiği gözetilerek yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş olmasında kural olarak bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
Ne var ki, dava konusu 648 parsel sayılı taşınmaz elbirliği mülkiyeti halinde davacı ... ve dava dışı küçük çocukları ... ve ... adlarına kayıtlı iken paylı mülkiyete dönüştürülerek davacının kendi adına asaleten kızları adına velayeten taşınmazdaki payları davalıya devrettiği, davacının dava dilekçesinde taşınmazın kendisi adına tescilini istediği, küçük çocukları ... ve ... adına usulünce açılmış bir dava bulunmadığı gözetilerek sadece davacının kendi payı yönünden davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, davada taraf olmayan ... ve ...'nın paylarının da davacı adına tesciline karar verilmiş olması doğru değildir.
Hal böyle olunca, dava konusu 353 ada 8 parsel sayılı taşınmaz yönünden davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle usuldan reddedilmesi; diğer dava konusu 648 parsel sayılı taşınmaz yönünden ise davacı ...'ın sadece devrettiği kendi payı yönünden kabul kararı verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı vekilinin değinilen yönlere ilişkin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden iflas idaresi adına İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.