"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/492 E., 2023/253 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece verilen karar Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince bozulmuştur.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Van ili Edremit ilçesi, ... köyü sınırları içinde bulunan 532 parsel sayılı taşınmazın bir bölümünün davacılar ile babaları tarafından 50 yıldan fazla müddetle malik sıfatıyla ekilip biçildiğini, babalarının ölümü üzerine yapılan taksimde taşınmazın davacılara düştüğünü, ancak taşınmazın 2001 yılında idari bir karar ile davalı Hazine adına tescil edildiğini belirterek taşınmazın keşifte sınırları gösterilecek bölümün davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile eşit paylarla davacılar adına tapuya tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; davanın reddi ile taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... ve davalı ... vekili cevap dilekçelerinde davanın reddine karar verilmesini istemişlerdir.
III. MAHKEME KARARI
Van 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.06.2016 tarihli ve 2014/2 Esas, 2016/652 Karar sayılı kararıyla; çekişmeli taşınmaz bölümü üzerinde davacı yararına zilyetlikle kazanım koşullarının gerçekleştiği kabul edilerek davanın kabulüne, çekişmeli 701 nolu parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişinin 27.04.2016 tarihli ek raporunda (A) harfi ile belirtilen 18.399,30 metrekarelik kısmının tapu kaydının iptali ile davacılar adına eşit hisseli olarak tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararı süresi içerisinde davalı Hazine vekili ve ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 15.02.2021 tarihli ve 2017/6191 Esas, 2021/1223 Karar sayılı kararıyla; Mahkemece yapılana araştırma ve incelemenin hüküm vermeye elverişli olmadığı belirtilerek çekişmeli taşınmaza komşu parsellerin kadastro tutanakları ve varsa dayanaklarının tesislerinden itibaren tüm tedavülleriyle birlikte temin edilmesi, çekişmeli taşınmaz bölümünün kadastro tespiti sırasında tescil harici bırakılma sebebinin Kadastro Müdürlüğünden sorularak belirlenmesi, hava fotoğraflarından yararlanılmak ve üç kişilik ziraat bilirkişi kurulundan taşınmazın niteliği hususunda rapor alınmak suretiyle çekişmeli taşınmaz üzerinde Kadasto Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddelerinde düzenlenen zilyetlikle edinim koşullarının oluşup oluşmadığının belirlenmesi gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozma Kararına Uyularak Verilen Temyize Konu Karar
Van 4. Asliye Hukuk Mahkemesince bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonunda, Mahkemenin 07.03.2023 tarihli ve 2021/492 Esas, 2023/253 Karar sayılı kararıyla; mahallinde yapılan keşif neticesinde dosyaya kazandırılan raporlara göre keşif günü yapılan inceleme ve gözlemde dava konusu A ile gösterilen taşınmaz bölümünün toprağının tümüyle kazılarak götürülmüş olduğu ve 100 cm ile 220 cm arasında değişen derinlikte kazı yapılmış olduğu, keşif günü itibariyle dava konusu A ile gösterilen bölümün tarımsal vasfını yitirmiş olduğu, kazı yapılmadan evvelki durumda çekişmeli taşınmaz bölümü ile çevresindeki arazilerin toprak ve arazi özelliklerinin benzer olduğu, dava konusu taşınmazın da 2020 yılı ve öncesinde çevresinde ki taşınmazlar gibi tarla vasfında kuru marjinal 4. sınıf tarım arazisi olduğu, kuru şartlarda arpa ve buğday yetiştirilmiş olduğu, dava konusu taşınmazın imar ihyasının 2020 yılından geriye doğru en az 50 yıl önce tamamlanmış olduğu, tescile konu olan 2001 yılından evvel en az 25 yıl süreyle aralıksız ve fasılasız olarak tarımda kullanılmış olduğu,dava konusu taşınmaz böümünün 2020 yılı ve öncesinde komşu 101/12 (198) ve 101/13 (199) taşınmazlar ile birlikte bir bütün olarak tarımda kullanılmış olduğu, 101/12 (198) ve 101/13 (199) parsellerin malikinin davacılar olduğu, dava konusu A, B, C, D nolu taşınmazların 2020 yılı ve öncesindeki vasfının “tarla” olduğu, mera arazisi olmadığı, Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerden olmadığı gerekçesi ile davanın kabulü ile 701 parselde fen bilirkişisinin, 25.06.2022 tarihli fen ek raporunda D harfi ile belirtilen 12.610,99 m²'lik kısmın tapusunun iptali ile davacılar Orhan, İrfan ve ... adına eşit hisseli olarak tapuya tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkeme kararına karşı süresi içerisinde davalı Hazine vekili ile davalı ... vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; davada hak düşürücü sürenin geçtiğini, uyuşmazlığın çözümünde 20 yıl öncesine ait hava fotoğraflarından yararlanılması gerektiğini, eksik bilirkişi raporlarının hükme esas alındığını, davacı lehine dava konusu taşınmaz üzerinde kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı iktisap koşullarının oluşmadığını, tanıkların yanlı beyanlarda bulıunduklarını belirterek kararın bozulmasını, taşınmazın Hazine adına tescilini talep etmiştir.
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu, taşınmaz üzerinde davacılar lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluşmadığını, taşınmazın mera niteliğinde olduğunu, bilirkişi raporlarının yetersiz olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; kadastro sırasında tespit harici bırakıldıktan sonra idari yoldan Hazine adına tescil edilen taşınmazda tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1 inci maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Van ili, Edremit ilçesi, ... köyü çalışma alanında bulunan çekişmeli taşınmaz, 1972 yılında yapılan kadastro sırasında tespit harici bırakıldıktan sonra 29.01.2001 tarihinde idari yoldan 532 parsel numarası ile 143.738,85 metrekare yüzölçümlü olarak tarla vasfıyla Hazine adına tescil edilmiş, ifrazen 701 ve 702 parsel sayılı taşınmazlar oluşmuş, taşınmaz imar uygulaması görmüştür.
2. Mahkemece kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği için aranan şartların bulunduğu gerekçesiyle davanın kabule karar verilmişse de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Bozmaya uyulduğu halde bozma gerekleri yerine getirilmemiştir. Şöyle ki; taşınmazın neden tespit harici bırakıldığının belirlenmemiş olduğu, hava ve uydu fotoğraflarının usulünce uygulanmadığı, komşu parsel tutanak ve dayanaklarından yararlanılmadığı anlaşılmıştır.
3. O halde Mahkemece öncelikle çekişmeli taşınmazın güncel tapu kaydı dosya arasına alınmalı , çekişmeli taşınmaz bölümünün kadastro tespiti sırasında tescil harici bırakılma sebebi Kadastro Müdürlüğünden sorulmalı, Harita Genel Müdürlüğü WEB sitesinin harita sorgulama sayfasına girilerek taşınmazın bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya arasına alınmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre tescil tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ilişkin farklı dönemlerde çekilmiş stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden, bu fotoğraflardan yararlanılarak üretilmiş memleket haritaları ile en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları ise ilgili kurumlardan getirtilmeli, komşu taşınmazlara ait kadastro tutanakları, hükmen oluşmuş iseler mahkeme dosyaları celp edilmeli;
4. Bundan sonra mahallinde elverdiğince yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik mahalli bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, 1 kişilik jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve fen bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı, bu keşif sırasında, dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazın öncesi itibariyle kime ait olduğu, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildiği, taşınmazın imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle oluşan çelişkilerin giderilmesine çalışılmalı; taşınmazın Emniyete ya da bakaca bir kamu kurumuna tahsis edilip edilmediği belirlenmeli, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanaklarıyla denetlenmeli;
5. Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden tarımsal niteliğini belirten, komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı, taşınmazın ne zaman imar ihya edildiği ve tamamlandığı hususlarını açıklayan, önceki tarihli ziraatçi bilirkişi raporunu da irdeler şekilde ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, taşınmaz ile çevresinin yakın plan ve panaromik fotoğrafları çektirilip üzerine taşınmazın sınırlarının işaretlenilmesi istenilmeli; Mahkeme hâkimin taşınmazın konumuna, niteliğine ve çevre parsellerle karşılaştırılmalı olarak fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemi keşif tutanağına aynen yansıtılmalı;
6. Jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişinden taşınmazın kadastro paftasındaki konumunun bilgisayar programı aracılığıyla uydu ve hava fotoğraflarına aktarılması suretiyle hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle ve temin edilebilecek en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları üzerinde de inceleme yaptırılarak taşınmazın önceki ve şimdiki niteliği, taşınmazın taşlık-çalılık gibi imar ihyaya muhtaç olan yerlerden mi yoksa boş (hali) nitelikte mi bulunduğu, imar-ihyaya muhtaç yerlerden olması halinde imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı, ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığı ve kullanımın hangi tarihten itibaren başladığı, taşınmazın içerisinde ağaç bulunup bulunmadığı hususlarında ayrıntılı rapor düzenlemesi istenilmeli;
7. Fen bilirkişisine keşfi takibe, bilirkişi ve tanık sözlerini denetlemeye imkan verir krokili rapor düzenlettirilmeli,
8. 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların mirasbırakanları adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tespit ya da tescil edilip edilmediği Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ile Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden sorulup aynı Kanun'un 03.07.2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu ile değiştirilen 14/2 nci maddesi hükmü gözetilerek sulu ve susuz olarak kazanılmış toprak miktarı belirlenmeli, Kanun'un getirdiği sınırlamanın aşılıp aşılmadığı saptanarak toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle ulaşılacak sonuca göre bir hüküm kurulmalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekili ile davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının açıklanan sebeplerle kabulü ile 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428 inci maddesi gereğince kararın BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde temyiz eden davalı ... Başkanlığına iadesine,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Van 4. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine,
1086 sayılı HUMK'un 440/III-1 inci maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
21.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.