"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/575 E., 2023/1082 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul / Kısmen Kabul - Karar Kaldırılarak Dava Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Samsun 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/402 E., 2022/566 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve isteğine ilişkin davadan dolayı kaldırma kararı uyarınca yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kamu düzeni nedeniyle kabulü ile kararın kaldırılması ve yeniden hüküm kurulması suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... Aygan dava dilekçesinde; Samsun ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde bulunan tarla vasfındaki 118 ada 1, 3 ve 172 ada 1 parsel sayılı taşınmazların kadastro çalışmaları sırasında davalı Vakıf İdaresi adına tespit ve tescil edilmiş olduğunu, yapılan tespitin hatalı olduğunu, dava konusu taşınmazların babası olan ...'den kaldığını ve mirasın taksimi sonucunda kendisine isabet ettiğini, 60 - 70 yıldır nizasız ve fasılasız olarak önce babası ..., daha sonra kendisi tarafından ekilip biçildiğini iddia ederek çekişmeli taşınmazların tapu kaydının iptali ile adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı İdare vekili; dosyaya sunacakları kira sözleşmelerinden anlaşılacağı üzere Vakfa ait mallar için farklı zamanlarda fer-i zilyetler ile kira ilişkisinin kurulduğunu, çekişmeli taşınmazlardan kiralanmak suretiyle gelir elde edildiğini ve toplanan kiralarla vakfiyede gösterilen hayır şartlarının yerine getirildiğini, Çarşamba ve Ayvacık ilçelerinde vakfiye uyarınca kadastro tespitlerinin Vakıf adına yapıldığını, fer-i zilyet olan kişilerin tapu iptali ve tescili isteğiyle dava açtıklarını, ancak Çarşamba Kadastro Mahkemesince davalarının reddine karar verildiğini ve bu kararların Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiğini, Samsun ilinin muhtelif ilçelerinde Bakanlar Kurulu kararı ile ... Paşa Vakfına ait taşınmazların doğrudan kullanıcılarına satışına devam edildiğini, satım bedellerinin ise Vakıf adına değerlendirildiğini, Vakfın sahih vakıflardan olduğunu, çekişmeli taşınmazların malikinin ... Paşa Vakfı olduğu için 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 23. maddesine göre Vakıf malları üzerinde zilyetlik yoluyla kazanma hükümlerinin uygulanamayacağını bildirerek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Samsun 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 15.11.2018 tarihli ve 2017/466 Esas, 2018/564 Karar sayılı kararıyla; dinlenen tanık ve mahalli bilirkişi beyanlarına göre davacının 20 yılı aşkın süredir çekişmeli taşınmazlar üzerinde eklemli biçimde zilyet olduğunun kabulü gerektiği, ancak taşınmazın vakfiyede belirlenen hududun içinde kalıp kalmadığı tam olarak tespit edilememiş ise de ... Paşa Vakfının gayrisahih bir vakıf olduğu, bu nedenle Vakfa ait taşınmazların zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olduğu, davalı Vakfın davacının taşınmaz üzerindeki zilyetliğinin fer-i nitelikte olduğu ve davacıdan kira aldığı yönünde sunduğu iddialarını ispat edemediği gerekçesiyle davanın kabulüne, çekişmeli taşınmazların tapu kayıtlarının iptaliyle davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı ... vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. Kaldırma Kararı
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin 05.07.2019 tarihli ve 2019/782 Esas, 2019/1183 Karar sayılı kaldırma kararında özetle; “Eksik inceleme ve araştırma sonucunda karar verildiği, taşınmazlar başında yaşlı, tarafsız ve yöreyi iyi bilen şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler kurulu, taraf tanıkları ve fen bilirkişi ve ziraat bilirkişi refakatinde yeniden keşif yapılması, keşifte tespite esas vakfiyenin tüm sınırları mahalli bilirkişi ve tanıklardan sorularak kapsamının belirlenmesine çalışılması, fen bilirkişiden keşfi izlemeye, yerel bilirkişi ve tanık sözlerini değerlendirmeye elverişli ve uygulanan vakfiye sınırlarının memleket haritası üzerinde işaterlendiği, çekişmeli taşınmazlara ait kadastro paftasını memleket haritası ile çakıştırır şekilde rapor alınması, ziraat bilirkişiden çekişmeli taşınmazların tarımsal niteliğini bildiren rapor alınması, ayrıca 6100 sayılı HMK’nın 266. maddesi uyarınca üniversitelerde görevli ve vakıflar konusunda uzman öğretim üyelerinden oluşturulacak beş kişilik bilirkişi kurulundan vakfın niteliği tespit edecek şekilde rapor alınması, bundan sonra tarafların tüm delilleri birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi” gereğine değinilmiştir.
C. İlk Derece Mahkemesince Kaldırma Kararı Sonrasında Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararına uyarınca yapılan yargılama sonucunda, tüm dosya kapsamı ve toplanan belgeler, yapılan keşif sırasında dinlenen tespit ve mahalli bilirkişiler ile davacı tanıklarının beyanları uyarınca dava konusu taşınmazların davacılara ait olduğu, nizasız ve fasılasız tasarruf ve zilyetlikleri altında tarım arazisi olarak kullanıldığı, ... Paşa Vakfının gayrisahih nitelikte olması nedeniyle taşınmaza zilyet olan kişinin zamanaşımı yoluyla taşınmazı iktisap edebileceği, davacı taraf yararına zilyetlikle taşınmaz edinme koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu 308 ada 1 parsel (eski .... ilçesi, Aracık Mah., 118 ada 1 parsel), 308 ada 3 parsel (eski ... ilçesi, .... Mah., 118 ada 3 parsel) ve 313 ada 1 parsel (eski ...cık ilçesi, .... Mah., 172 ada 1 parsel) sayılı taşınmazların ... Paşa Vakfı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
Ç. Kaldırma Kararı Sonrası İlk Derece Mahkemesi Kararına Karşı İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
D. İstinaf Nedenleri
Davalı vekili istinaf dilekçesi ile; Vakıf mallarının fer-i zilyetliği hususunda düzenlenen kira kontratları incelendiğinde zilyetler ile Vakıflar İdaresi arasında kira ilişkileri kurulduğunun görüleceğini, bu nedenle davacıların Vakfın malikliğini tanımadıklarına dair beyanlarının asılsız olduğunu, dava konusu taşınmazlardan kiralanmak suretiyle gelir elde edildiğini, yıllarca toplanan bu kiralarla vakfiyede gösterilen hayır şartlarının yerine getirildiğini, Vakfa ait camilerin çalışanlarına ödemeler yapıldığını ve bu şekilde Vakfın ayakta tutulmaya çalışıldığını, Vakfın sahih vakıflardan olduğunu, önceleri çekişmeli taşınmazları da kapsayan ve vakfiyede hudutları belirtilen taşınmazlar vakfedenin kendi mülkü iken vakfedilen gayrimenkullerin teker teker yazılmak suretiyle vakfedildiğini, vakfiyesinin tapu kaydı niteliğinde olduğunu, taşınmazların zilyetlikle iktisabının mümkün olmadığını, dava konusu taşınmazların malikinin ... Paşa Vakfı olduğunu, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 23. maddesine göre vakıf malları üzerinde zilyetlik yoluyla kazanma hükümlerinin uygulanamayacağını belirterek kararın kaldırılmasını ve davanın reddini talep etmiştir.
E. Gerekçe ve Sonuç
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Vakfın gayri sahih nitelikte olduğu hususunda Yargıtayın istikrar kazanmış kararları bulunduğundan Vakfın gayri sahih vakıf mahiyetinde olduğunun anlaşıldığı, toplanan delillere göre çekişmeli taşınmazların tespit tarihi öncesinde davacı ve murisi tarafından ekonomik amaca uygun 20 yıldan fazla bir süre kullanıldığının belirlendiği, ziraat bilirkişi raporunda taşınmazlarda uzun yıllardır tarım yapıldığının belirtildiği, jeodezi bilirkişi raporunda ise 1955, 1986 ve 2012 tarihli hava fotoğraflarının incelenmesi neticesinde taşınmazlarda zirai faaliyet yapıldığının tespit edildiği, çekişmeli taşınmazlar üzerinde davacı yararına 3402 sayılı Kanun'un 14. maddesinde öngörülen kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile taşınmaz edinme koşullarının gerçekleştiği anlaşılmakla kararda bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf taleplerinin yerinde olmadığı; ancak kamu düzeni yönünden yapılan incelemede davanın niteliğine göre nispi harca tabi olduğu anlaşılmakla, taşınmazların kaldırma kararından önceki ziraat bilirkişi raporunda belirlenen dava tarihindeki değeri üzerinden nisbi harca hükmedilmesi gerekirken maktu harca hükmedilmiş olmasının isabetsiz olduğu gerekçesiyle kararın kaldırılması ve yeniden hüküm kurulması suretiyle davanın kabulüne, dava konusu 308 ada 1 aarsel (eski ... ilçesi, Aracık Mah., 118 ada 1 parsel), 308 ada 3 parsel (eski .... ilçesi, .... Mah., 118 ada 3 parsel) ve 313 ada 1 parsel (eski .... ilçesi, ... Mah., 172 ada 1 parsel) sayılı taşınmazların ... Paşa Vakfı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; ... Paşa Vakfının sahih vakıf olduğunu, muhtelif sayıda hayrat nitelikte cami, medrese, kütüphane gibi imalatlar yaptırdığını, bunları ayakta tutmak için Vakfa ait çok sayıda taşınmaz malın kiraya verildiğini, sahih nitelikte vakıf olduğu hususunda kuşku bulunmayan bu Vakfın mallarının kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla mülk edinilmesinin mümkün olmadığını, öte yandan zilyetlikle iktisap koşulları yönünden de yeterli araştırma yapılmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi zilyetliğe dayalı tapu iptali - tescil isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
2762 sayılı Vakıflar Kanun'nun 8. ve 41. maddesi,
5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 23. maddesi,
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kadastro sonucunda, Samsun ili,.... ilçesi, .... Mahallesi 118 (yeni 308 ) ada 1 parsel , 118 (yeni 308) ada 3 parsel, 172 (yeni 313) ada 1 parsel sayılı taşınmazlar 1288 tarihli vakfiye kaydı uygulanmak suretiyle tarla niteliğiyle .... Paşa Vakfı adına tespit ve tescil edilmiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazının reddi ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
7531 sayılı Kanun'un 20. maddesi uyarınca değiştirilen 5737 sayılı Kanun'un 77. maddesi uyarınca davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.12.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.