"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1082 E., 2022/2671 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul/ Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yüksekova 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/585 E., 2019/874 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkin davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile kararın kaldırılması ve davanın yeniden görülmesi için Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi tarafından kaldırma kararına uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar verilmiş, hükmün davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ...; irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak 101 ada 3 ve 4 parsel sayılı taşınmazlara yönelik olarak tapu iptali ve tescili isteğiyle dava açmış, yargılama sırasında 101 ada 3 parsele yönelik davasından feragat etmiştir.
II.CEVAP
Davalı Hazine vekili çekişmeli; taşınmazların toprak tevzi çalışmaları sırasında köy yeri olarak belirtildiği, niteliği itibariyle kamu orta malı vasfında oldukları ve zilyetlikle kazanılamayacaklarını, davacının iddia ettiği zilyetliğin kanunda aranan şartlara haiz olduğunu ispatla mükellef olduğunu ve davacı yönünden belgesiz norm sınırı hususunda tahkikat yapılması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Yüksekova 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.01.2018 tarih, 2015/222 Esas - 2018/23 Karar sayılı kararıyla: 101 ada 3 parsel sayılı taşınmaz yönünden açılan davanın feragat nedeniyle reddine, 101 ada 4 parsel sayılı taşınmaz yönünden ise çekişmeli taşınmazın iddiaya konu bölümü üzerinde davacı yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulü ile 101 ada 4 parsele dahil olan ve 31.05.2017 havale tarihli fen bilirkişi raporunda "4B" ile gösterilen 2.153,65 metrekare yüz ölçümündeki alanın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. Kaldırma Kararı
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin 05.07.2018 tarih ve 2018/827 Esas- 2018/345 Karar sayılı kaldırma kararıyla '' Davanın, gayrimenkulun aynına tekabül eden tapu iptali ve tescil istemine ilişkin olduğu ve gayrimenkulün değerine göre nispi harç alınması gerektiği, somut olayda dava dilekçesinde dava değerinin 1.000,00 TL olarak gösterildiği, yargılama sırasında dava konusu edilen taşınmaz bölümünün zemin değerinin belirlenmediği, bu hususun isabetsiz olduğu, bu nedenle dava tarihi itibariyle dava konusu taşınmazın ve davanın değeri açıklığa kavuşturularak var ise eksik peşin nispi harç ikmal edildikten sonra davaya devam edilmesi..'' gereğine değinilerek hükmün kaldırılmasına karar verilmiştir.
C. İlk Derece Mahkemesince Kaldırma Kararı Sonrasında Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararına uyularak yapılan yargılama sonucunda; 101 ada 3 parsel sayılı taşınmaz yönünden açılan davanın feragat nedeniyle reddine, 101 ada 4 parsel sayılı taşınmaz yönünden ise çekişmeli taşınmazın iddiaya konu bölümü üzerinde davacı yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulü ile 101 ada 4 parsel dahil olan ve 31.05.2017 havale tarihli fen bilirkişi raporunda "4B" ile gösterilen 2.153,65 metrekare yüz ölçümündeki alanın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
Ç. Kaldırma Kararı Sonrası İlk Derece Mahkemesi Kararına Karşı İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
D. İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; davacının çekişmeli taşınmaza yönelik zilyetlik iddiasını ispata delalet vergi kaydı ibraz etmesi gerektiğini, davacı yan eklemeli zilyetliğe dayanmakta ise önceki zilyetlerden kendisine olan geçişleri somut belgelerle ispatlaması gerektiğini, eksik inceleme ile karar verildiğini, aynı çalışma alanı içerisinde zilyetlikle iktisap edilen taşınmazların araştırılması gerektiğini, sulu ve kuru toprak ayrımının 3083 sayılı Yasa hükümlerine göre belirlenmesi gerektiğini, taşınmazın Hazinenin özel mülkiyetinde olup Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğunu, Hazine dışında kimsenin taşınmazda zilyetlik ve tasarrufunun bulunmadığını, 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü ve 46 ncı maddelerine göre belirlenen zilyetlikle kazanım koşullarının davacı lehine gerçekleştiğinin ispatlanamadığını ileri sürerek hükmün kaldırılmasını ve yeniden yargılama yapılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
E. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve numarası belirtilen temyize konu kararıyla; kaldırma kararı uyarınca araştırma yapılmak suretiyle yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemesince yazılı şekilde hüküm kurulmasında usul ve yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine hükmedilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü, 46 ncı maddeleri,
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 6 ncı ve 713/1 nci maddeleri,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 190 ıncı maddesi.
3. Değerlendirme
1.Kadastro sonucunda, Hakkari ili, Yüksekova ilçesi, Karabey köyü çalışma alanında bulunan temyize konu çekişmeli 101 ada 4 parsel sayılı 42.086,30 metrekare yüz ölçümlü ve tarla vasıflı taşınmaz toprak tevzi çalışmaları sırasında oluşturulan kayıtlar esas alınmak suretiyle Hazine adına tespit ve tapuya tescil edilmiştir.
2.Mahkemece yazılı şekilde, çekişmeli taşınmazın iddiaya konu bölümü üzerinde davacı yararına eklemeli zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşmemektedir. Şöyle ki; dava konusu taşınmaz 4753 sayılı Kanun uyarınca oluşturulan komisyon tarafından tapu kaydı esas alınarak davalı Hazine adına belirtilmiş olup kadastro sırasında ise Toprak Tevzi Komisyonu tarafından yapılan çalışmalar esas alınmak suretiyle Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir. Bu durumda iddianın mahiyetine göre davacı taraf yararına zilyetlikle kazanım koşullarının gerçekleştiğinin ispat külfeti davacı üzerindedir. Somut olayda, yörede çalışma yapan 53 numaralı Toprak Tevzi Komisyonu çalışmalarını 1963 yılında tamamlamıştır. Keşifte dinlenen yerel bilirkişiler, taşınmazın öncesinin davacılar ve murisi evvellerinin zilyet ve tasarrufunda olduğunu beyan etmişlerse de, zilyetlik hususunda alınan beyanların soyut nitelikte olduğu, yerel bilirkişi ve tanıkların yaşları itibariyle tapu kaydının tesis tarihinden ve toprak tevzi çalışmalarından evvelki iktisaba elverişli zilyetliği bilebilecek durumda olmadıkları kuşkusuzdur. Öte yandan, ziraat mühendisi bilirkişi raporu içeriğine göre taşınmazın toprak yapısı itibariyle kültür arazisi olduğu ve meradan ayrıldığı rapor edilmiş ise de, zeminde komşu mera parseli ile çekişmeli taşınmaz arasında ayırıcı unsura tesadüf edilmediği gibi, taşınmazdan ekonomik amacına uygun şekilde istifade edilmediği de kuşkusuzdur.
3. Hal böyle olunca, davacı yararına zilyetlikle kazanım koşulları ispat edilemediğinden davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçelerle davanın kabulü yolunda hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır. Açıklanan nedenlerle davalı Hazinenin temyiz itirazları yerinde bulunduğundan hükmün bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı Hazine vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.