"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1795 E., 2022/1491 K.
HÜKÜM/KARAR : Ret/Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Osmaniye 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/414 E., 2021/423 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Hazine vekili; 667 sayılı KHK uyarınca kapatılmasına karar verilen ve FETÖ/PDY ile iltisakı ve irtibatı belirlenen dava dışı ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş.'nin maliki olduğu 277 ada 1 parsel sayılı taşınmazı 27.11.2015 tarihinde davalı ... Yalıtım ve Yapı Malzemeleri Şirketine muvazaalı olarak devrettiğini, söz konusu Şirketin dava konusu taşınmazın devredildiği dönemde başka taşınmazlarını da 3. kişilere devrettiğini ileri sürerek tapu kaydının iptali ile 667 sayılı KHK uyarınca Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiş, yargılama sırasında taşınmazın cebri ihale suretiyle Türkiye Halk Bankası A.Ş.'ye devredilmesi üzerine davacı vekili HMK’nın 125. maddesi uyarınca seçimlik hakkını tapu iptal ve tescil yönünden kullandığını bildirmiş ve anılan Banka davaya dahil edilmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Yalıtım ve Yapı Malzemeleri Ltd. Şti. vekili; dava konusu taşınmazı bedelini ödeyerek iyi niyetle satın aldıklarını, dava dışı ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. firmasıyla tapu alım- satımı dışında hiçbir alakalarının olmadığını, uzun yıllardır ticaret hayatında olan Şirket olduklarını ve uygun bedelde taşınmaz buldukları zaman yatırım amaçlı satın aldıklarını, FETÖ/PDY suç örgütüyle hiç bir bağlantılarının bulunmadığını, satış bedelinin ödendiğinin banka dekontlarıyla da sabit olduğunu, taşınmazın daha sonra Halk Bankasından çektikleri krediye teminat olarak verildiğini ve üzerinde bankanın ipoteğinin bulunduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... vekili; dava konusu taşınmazın davalı Şirketin bankadan çektiği krediye teminat olarak verildiğini, kredi ödenmeyince davalı Şirket aleyhine başlatılan takip sonucunda taşınmazın mülkiyetinin cebri ihale ile kazanıldığını, Bankanın ediniminin korunması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemenin 02.12.2019 tarihli ve 2018/105 Esas, 2019/800 Karar sayılı kararıyla; 675 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 12. maddesi uyarınca devrin muvazaalı sayılabilmesi için belli şartların söz konusu olduğu, dava konusu taşınmazın 27.11.2015 tarihinde devredildiği, dava dışı ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş.'nin ise 23.07.2016 tarihinde kapatıldığı, yapılan keşif sonrasında taşınmazın boş ve inşaat halinde bina olduğunun anlaşıldığı, davalı Şirket hakkında ceza soruşturmasının olmadığı, davalının ödeme belgelerini sunduğu, taşınmazın devir tarihinden önceki imar durumu "Sosyal Tesis Alanı (Öğrenci Yurdu)" iken devirden sonraki imar durumunun "Turizm alanı ve imar yolu" olarak görüldüğü, taşınmazın kapatılma tarihi itibariyle kapatılan Şirket tarafından aynı faaliyete devam ettiği kanaatine varılamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 13.07.2020 tarihli ve 2020/223 Esas, 2020/749 Karar sayılı kararıyla; delillerin toplanmadığı, eksik inceleme ve araştırma sonucunda karar verildiğinden bahisle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı Şirket tarafından dava konusu taşınmazın satış faturasının sunulduğu ve bedelin ödendiği, her iki Şirketin yönetim kurulu üyeliklerinin birbiriyle bağlantısı olduğunun tespit edilemediği, taşınmazın ilk olarak ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmelerinin Hatice .... Yurt İnşaatı Şubesi adresi olduğu, devirle birlikte 26.11.2015 tarihinde bu şube kapatılarak "Yurt inşaatının satılması, ilgi şubenin kapatılması" olarak ticaret sicil kayıtlarında da yer aldığı, ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. faaliyet adresinin ise "Yaverpaşa Mah. Asri Mezarlık yanı no 60/C Merkez Osmaniye" olduğu ve kapanış tarihine kadar bu adreste faaliyet gösterdiği, dolayısıyla dava konusu taşınmazda dava dışı ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. tarafından kapatılma tarihi itibariyle aynı faaliyete devam ettiği kanaatine varılamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davanın yetersiz gerekçeyle reddolunduğunu, Şirketler yönünden inceleme yapılan bilirkişi raporunda bilimsel ve somut bir inceleme yapılmadığını, rapora itiraz ettikleri halde ek rapor alınmadığını, kapatılan FETÖ ile iltisaklı Şirketin 27.11.2015 tarihinde mal varlıklarını azaltmak ve mal kaçırmak amacıyla farklı şahıslara devirler yaptığı, söz konusu ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. tarafından yapılan tüm işlemlerin FETÖ/PDY örgütünün faaliyetleri kapsamında olduğunu, gerçekleştirilen devir işlemlerinin bu örgütle olan bağlantıların gizlenmesi ve malvarlıklarının korunabilmesi amacıyla muvazaalı gerçekleştirildiğini, Osmaniye 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 2016/7044 Değişik İş sayılı kararı ile taşınmaza el konulmasına karar verildiğini, FETÖ terör örgütünün hain darbe girişiminden sonra taşınmaza ipotek koyan Türkiye Halk Bankası A.Ş.'nin de iyi niyetli olduğundan söz edilemeyeceğini, satış bedelinin ödenip ödenmediği konusunda da yeterli araştırma yapılmadığını belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazın davalı Şirkete satış faturasının bulunduğu ve bedelin ödendiği, her iki Şirketin yönetim kurulu Şirket üyeliklerinin birbiri ile bağlantısı olduğunun tespit edilemediği, dava konusu taşınmazın bulunduğu adresin ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmelerinin Hatice Çağlar Yurt İnşaatı Şubesi adresi olduğu, satıştan sonra 26.11.2015 tarihinde bu şube kapanışının yapıldığı, kapanışın 04.01.2016 tarihli Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edildiği, ticaret sicil kayıtlarına göre ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürlük faaliyet adresinin "Yaverpaşa Mah. Asri Mezarlık yanı no 60/C Merkez Osmaniye" olduğu, ticaret siciline göre kapanış tarihi olan 09.09.2016 tarihine kadar bu adreste faaliyet gösterdiği, taşınmazda dava dışı ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. tarafından kapatılma tarihi itibariyle aynı faaliyete devam ettiği kanaatine varılamadığı, Kanun Hükmünde Kararname kapsamında muvazaalı devrin kanıtlanamadığı, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiş olmasında isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, .... Osmaniye Özel Eğitim İşlemleri A.Ş.’nin FETÖ terör örgütüne ait şirket olup taşınmazın anılan Şirket tarafından davalı ... Yalıtım Şirketine muvazaalı olarak devredildiğini, satışın çok düşük bedelle gerçekleştiğini, bilirkişi raporunun hüküm vermeye elverişli olmadığını, 675 sayılı KHK’nın 12. maddesi uyarınca FETÖ terör örgütüne ait dava konusu taşınmaza el konulduğunu, dahili davalı ... tarafından ise FETÖ darbe girişimi sonrasında taşınmaza ipotek konulduğundan davalı Bankanın da iyi niyetli olduğundan söz edilemeyeceğini, diğer yandan satış 2015 yılında olduğu halde 2016 yılında satış bedelinin ödenmesinin de hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, eksik inceleme ve araştırma sonucunda karar verildiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, 675 sayılı KHK'nın 12. maddesine dayalı olarak açılan tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 29.10.2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 03.10.2016 tarihli 675 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 12. maddesi. (675 sayılı KHK 7082 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun ile kanunlaşmıştır.)
2. 17.08.2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 15.08.2016 tarihli 670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 5 inci maddesi. (670 sayılı KHK 7091 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun ile kanunlaşmıştır.)
3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 125. maddesi.
3. Değerlendirme
Dosya içeriğinden ve toplanan delillerden, dava dışı .... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş. adına kayıtlı 277 ada 1 parsel sayılı taşınmazın, Akbank A.Ş. lehine 18.02.2014 tarihinde 4.050.000,00 TL bedelli 1. dereceden tesis edilen ipotekle yüklü olarak 27.11.2015 tarihinde 600.000,00 TL bedelle davalı ... Yalıtım ve Yapı Malzemeleri Ltd. Şti.'ye devredildiği, anılan ipoteğin 29.12.2015 tarihinde terkin edildiği, devirden sonra taşınmaz üzerinde bulunan .... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri..... Yurt İnşaatı Şubesinin 26.11.2015 tarihinde kapanışının yapıldığı, ilgili kapanışın Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edildiği, dava dışı .... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş.'nin 23.07.2016 tarihli ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 667 sayılı KHK ile kapatıldığı, Osmaniye 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 02.12.2016 tarih ve 2026/7044 Değ. İş sayılı kararıyla FETÖ/PDY silahlı terör örgütü soruşturması kapsamında dava konusu taşınmaza el konulmasına karar verildiği, el koyma şerhinin 06.12.2016 tarihinde tapu kaydına işlendiği, daha sonra Osmaniye 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/261 Esas 2018/296 Karar sayılı dosyası üzerinden verilen 21.05.2019 tarihli ek karar ile taşınmaz üzerine konulan tedbirin kaldırılmasına karar verildiği, dava dışı ... Şirket yetkililerinin de aralarında bulunduğu sanıklar hakkında Osmaniye 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/261 Esas 2018/296 Karar sayılı dosyasında FETÖ/PDY suçlamasından yargılama sonucunda ... Osmaniye Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş.'nin FETÖ/PDY silahlı terör örgütüne ait kuruluş olduğunun tespit edildiği, ancak Şirket yetkilileri olan sanıklar Ömer Can ve Halil Çiftçi hakkında çıkarılan yakalama emri infaz edilemediğinden sanıklar hakkında açılan kamu davasının tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedilmesine karar verildiği, ancak Mahkemece tefrik edilen bu dosyaların akıbetinin araştırılmadığı, davalı ... Yalıtım Şirketi ve yetkilisi ... hakkında ise FETÖ/PDY kapsamında herhangi bir soruşturma olmadığının bildirildiği, davalı ... Yalıtım Şirketinin taşınmazı devraldıktan sonra davalı Türk Halk Bankasından kullandığı 1.600.000,00 TL bedelli krediye teminat olarak dava konusu taşınmaz üzerine 22.12.2015 tarihinde 5.000.000,00 TL bedelli 1. dereceden ipotek tesis edildiği, kredi borcunun ödenmemesi üzerine Türkiye Halk Bankası tarafından davalı Şirket aleyhine Adana 6. İcra Müdürlüğünün 2018/388 Esas sayılı dosyası üzerinden 10.01.2018 tarihinde ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatıldığı, takibin kesinleşmesi üzerine Osmaniye 1. İcra Müdürlüğünün 2018/284 Talimat sayılı dosyası üzerinden dava konusu taşınmazın davalı Bankanın alacağına mahsuben 06.02.2020 tarihinde cebri satış suretiyle 2.945.000,00 TL bedelle davalı Bankaya ihale edildiği anlaşılmaktadır.
Dairemizin geri çevirme kararı ile dosyaya getirtilen belgelerden ise; dava konusu taşınmazın İlk Derece Mahkemesinin karar tarihinden sonra 31.05.2021 tarihinde davalı ... tarafından dava dışı İdeal ... İnşaat Taahhüt Et Ürünleri...Ltd.Şti'ye satış suretiyle devredildiği anlaşılmaktadır.
Hemen belirtilmelidir ki; Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 125/1. maddesi "Davanın açılmasından sonra, davalı taraf, dava konusunu üçüncü bir kişiye devrederse, davacı aşağıdaki yetkilerden birini kullanabilir:
a) İsterse, devreden tarafla olan davasından vazgeçerek, dava konusunu devralmış olan kişiye karşı davaya devam eder. Bu takdirde davacı davayı kazanırsa, dava konusunu devreden ve devralan yargılama giderlerinden müteselsilen sorumlu olur.
b) İsterse, davasını devreden taraf hakkında tazminat davasına dönüştürür." hükmünü içermektedir.
O halde, kendiliğinden (re’sen) gözetilmesi zorunlu bulunan HMK’nın 125. maddesindeki yasal düzenleme gözetilerek davacı tarafa seçimlik hakkının hatırlatılması, bu yöndeki usuli eksikliğin giderilmesi ve sonucuna göre işlem yapılarak ondan sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, bu husus gözardı edilerek yazılı olduğu üzere hüküm kurulmuş olması isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı Hazine vekilinin değinilen yönden temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA, bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına,
Temyiz eden Hazine harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.