"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1305 E., 2023/1552 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/86 E., 2021/49 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalılardan Gebze Tapu Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalılardan ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş.’nin davacı Bankaya borcu olduğunu, bu Şirketin adına kayıtlı dava konusu 1877 ada 3 parsel sayılı taşınmaz üzerinde davacı Banka ile birçok bankanın ipoteklerinin bulunduğunu, anılan ipotekler devam ederken borçlu Şirket ve diğer alacaklı bankalar arasında finansal yeniden yapılandırma sözleşmeleri imzalandığını, anılan sözleşmeler gereğince davalı borçlu Şirket tarafından dava konusu taşınmazın davacı Banka ve diğer alacaklı Türkiye Halk Bankası A.Ş.’ye devrinin kararlaştırıldığını, taşınmaz üzerinde ipotekler dışında başkaca takyidat olup olmadığı hususunda Gebze Tapu Müdürlüğüne başvurulduğunu ve Tapu Müdürlüğü tarafından 20.09.2012 tarihi itibari ile alacaklı bankaların takdiyatı dışında herhangi bir takdiyat olmadığı hususunun bildirildiğini, bu cevap üzerine 01.10.2012 tarihinde davalı borçlu Şirket tarafından dava konusu taşınmazın davacı Banka ve dava dışı Türkiye Halk Bank A.Ş.'ye devrinin yapıldığını, bu temlik sırasında da taşınmaz üzerinde sadece bankaların ipoteklerinin bulunduğu, başkaca bir takyidat olmadığının görüldüğünü, temlikten sonra taşınmaz üzerindeki tüm ipoteklerini kaldırıldığını, davacı tarafça, ipoteğin fek edilmesi karşısında ipotek alacaklılarından olan Türk Ticaret Bankasına 12.04.2013 tarihinde 409.509,41 TL ödeme yapıldığını, Türkiye Halk Bankası A.Ş. ile de taşınmazdaki payının davacı Bankaya devri hususunda anlaşmaya varıldığını, devir işlemleri için gerekli başvuruların yapılması üzerine Tapu Müdürlüğünün 19.04.2016 tarihli cevabi yazısı ile taşınmaz üzerinde İlyasbey Vergi Dairesinin 23.12.2010 tarihli 14127 yevmiye sayılı haczi bulunduğunu, bu nedenle devir işleminin yapılamayacağının bildirildiğini, davacı tarafından taşınmaz devralındıktan sonra bu takyidatın ortaya çıkmasında Tapu Müdürlüğünün kusurlu olduğunu, davacıya yapılan temlik sırasında bu takdiyatın olmadığını, Tapu Müdürlüğünün hatası sonucunda davacının hataya düşürülerek dava konusu taşınmazı devraldığını, bu vergi borcuna ilişkin haciz takdiyatının devir sırasında bulunması halinde davacının borçlu ve diğer bankalar ile bir anlaşmaya girmeyip anılan taşınmazı devralmayacağını, davacının iradesinin fesada uğratıldığını, takdiyat alacaklısı olan Vergi Dairesinin satışta onayı alınmadığından davacıya yapılan devrin de ayrıca geçersiz olduğunu ve iptalinin gerektiğini ileri sürerek dava konusu taşınmazın davacı Bankaya yapılan satış işleminin ve bu işlemden önce taşınmazdaki tüm ipoteklerin fek işlemlerinin iptaline, taşınmaz üzerindeki davacı Banka lehine kurulan tüm ipoteklerin tekrar kuruldukları tarih ile tapu kütüğüne şerh edilmesine, tapu kaydının davacı Bankaya satış öncesi eski haline getirilmesine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş. vekili; iptali talep edilen satış işleminin Tapu Müdürlüğü çalışanlarının hatası veya kusuru ile oluştuğunu, öncesinde davalı Şirket adına kayıtlı olan dava konusu taşınmazın, davalı Şirket ile davacı alacaklı Banka arasında yapılan protokol hükümlerine dayalı olarak borçların tasfiye edilmesi amacıyla 01.10.2021 tarih ve 12907 yevmiye nolu işlemle davacıya devredildiğini, devir sırasında taşınmazda Vergi Dairesi haczinin bulunmadığını, anılan haczin taşınmazın davacıya devrinden sonra bildirildiğini, anılan hatanın ve yanlışlığın giderilmesi gerektiğini, Tapu Müdürlüğünün kamu haczi konusunda devir sırasında gerekli bilgilendirmeyi yapmadığını, zararın kamu tarafından karşılanması gerektiğini, davalının herhangi bir kusurunun bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili; Hazineye husumet yöneltilmesi gerektiğini, davacının iddiasının yerinde olmadığını, taşınmaz üzerindeki haczin taşınmazın devrine engel teşkil etmediğini, 23.12.2010 tarihli 14127 yevmiye numaralı kamu haczinin tapu siciline tescil edildiğini, Tapu İdaresinin usulünce bu haczi tapuya işlediğini, davacı tarafın tapu sicilinin aleniliği ilkesi uyarınca inceleme hakkını kullanması gerektiğini, ancak bu yönde ayrıntılı bir inceleme yapmamasının davacının kendi ihmali olduğunu, diğer davalı ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş.'nin Vergi Dairesine olan borcunu bildiği halde davacı taraftan gizleyerek satış sözleşmesini yapmasının dürüstlük kuralına aykırı olduğunu, şayet davacı tarafın bir zararı var ise bunun muhatabının ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş. olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
3. İhbar olunanlar ... ve ... davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 16.02.2021 tarihli, 2017/86 Esas, 2021/49 Karar sayılı kararı ile; Tapu Müdürlüğünün yapılan taşınmaz devir ve ipotek tesisi işlemlerinin tarafı olmadığından kendisine husumet yöneltilemeyeceği, davanın yolsuz tescil hukuki nedenine dayandırıldığı, davalı ... Teknik Sistem Ürünleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin yolsuz tescile neden olacak eylemleri bulunduğu yönünde bir delil bulunmadığı, taşınmaz üzerinde haciz bulunmasının tescil işleminin geçerli bir hukuki sebebe dayanmadığı anlamına gelmeyeceği, yolsuz tescil şartlarının oluşmadığı, ipoteğin bir alacağa teminat teşkil etmek üzere ancak tarafların anlaşmasıyla yeniden tesis edilebileceği, davacı taraf lehine aynı şartlarda bir ipotek tesisinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davalı ... yönünden davanın esastan reddine, davalı ... yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine, Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 08.11.2023 tarih 2021/1305 Esas, 2023/1552 Karar sayılı kararı ile; dava konusu 1877 ada 3 parsel sayılı tarla vasıflı 9.917 m² miktarlı taşınmazın 511/5000 payının Türkiye Halk Bankası A.Ş. adına, 4489/5000 payının ise Türkiye İş Bankası A.Ş. adına kayıtlı olduğu, taşınmazda 23.12.2010 tarihli 14127 yevmiye numaralı, şu anki maliklerin satın alma tarihinden önceki tarihe ait Gebze İlyasbey Vergi Dairesinin haciz takdiyatının bulunduğu, Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/181 Esas sayılı dosyası ile Türkiye Halk Bankası A.Ş. tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile İlyasbey Vergi Dairesi Başkanlığı aleyhine dava konusu taşınmaz üzerindeki 23.12.2010 tarih ve 14127 yevmiye nolu haczin kaldırılması talebiyle dava açıldığı, Mahkemece verilen kararın istinaf edilmesi sonrasında Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1725 Esas, 2021/1449 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesinin kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verildiği, kararın davalılar tarafından temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2022/321 Esas, 2023/3560 Karar sayılı kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi kararının onandığı ve kararın kesinleştiği, dolayısı ile eldeki istinafa konu dava dosyasında verilen karar tarihinden sonra, eldeki uyuşmazlığın temelini teşkil eden haciz takyidatının Mahkeme kararı ile kaldırılmasına karar verildiği, bu durumda her ne kadar dava açıldığında davacı tarafın eldeki davayı açmakta hukuki yararı olsa da yargılama aşamasında davacının hukuki yararının ortadan kalktığı, bu nedenle konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği, yapılan işlemlerde davacı tarafın bir kusurunun olmadığı, davalı eski malik ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş.'nin vergi borcu nedeniyle Vergi Dairesi tarafından eski malike bir bildirim yapılmadığı, tapudaki devir sırasında belirtilen haciz kaydının kasten gizlendiğine yönelik bir delil olmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak, yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve yargılama giderlerinin taraflar üzerinde bırakılmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; Bölge Adliye Mahkemesince her ne kadar, dava dışı Türkiye Halk Bankası tarafından dava konusu taşınmaz üzerindeki 23.12.2010 tarih 14127 yevmiye nolu kamu haczinin kaldırılması için dava açıldığı, Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/181 Esas sayılı dosyası ile önce davanın reddine karar verilse de, yapılan istinaf başvurusu üzerine Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi tarafından davanın kabulü ile taşınmaz üzerindeki kayıtlı bulunan 23.12.2010 tarih 14127 yevmiye nolu haciz şerhinin kaldırılmasına karar verildiği, anılan kararın Yargıtay 7. Hukuk Dairesince onanarak kararın kesinleştiği, bu nedenle yargılama sırasında davanın konusuz kaldığı ve davacının hukuki yararının kalmadığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilse de, belirtilen karar gereğince Tapu Müdürlüğü tarafından sadece Türkiye Halk Bankası A.Ş. adına kayıtlı pay üzerindeki haczin kaldırıldığını, davacı Bankaya ait pay üzerindeki haciz şerhinin kaldırılmadığını, bunun üzerine davacı tarafça Tapu Müdürlüğünden, davacıya ait pay üzerindeki haczin de kaldırılmasının talep edildiğini, bu nedenle Tapu Müdürlüğünce Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/181 Esas sayılı dosyasından görüş sorulduğunu, Mahkemece anılan davada Türkiye İş Bankası A.Ş.'nin taraf olmaması nedeniyle dava konusu taşınmazdaki Türkiye İş Bankası A.Ş. payı üzerindeki kamu haczinin kaldırılmasının mümkün olmadığının belirtildiğini, bu nedenle de taşınmazın davacı Bankaya ait payı üzerindeki haczin kaldırılmadığını, bunun üzerine davacı tarafça taşınmaz üzerindeki haczin kaldırılması için İlyasbey Vergi Dairesine başvuru yapıldığını, ancak bu talebe de olumlu cevap verilmediğini, bu nedenle eldeki davada davacı tarafın hukuki yararı bulunduğunu, davacı tarafça yapılan tüm girişimlere rağmen, Türkiye Halk Bankası A.Ş. lehine verilen karar ile taşınmazın davacı Banka hissesi üzerindeki haczin kaldırılmasına yönelik taleplerine karşı olumlu bir sonuç alınamadığını, Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/181 Esas sayılı dosyasına ilişkin kararın sadece Türkiye Halk Bankası A.Ş. açısından uygulama alanı bulduğunu, davacı Bankanın taraf olmadığı ve davacı açısından uygulanacağı açıkça belirtilmeyen bir hükme dayanılarak dava şartının ortadan kalktığı gerekçesi ile esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesinin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; Bölge Adliye Mahkemesi kararının esasının doğru olduğunu, ancak, eldeki davanın davalı aleyhine haksız olarak açıldığını, bu nedenle yargılama giderlerinin taraflar üzerinde bırakılarak davalı vekili lehine vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek vekalet ücreti yönünden kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dava, hata hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil ile tapu kaydının, üzerindeki takyidatlarla birlikte eski haline iadesi istemine ilişkindir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden; dava konusu 1877 ada 3 parsel sayılı taşınmazın davalı ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş. adına kayıtlı olduğu, taşınmaz üzerinde davacı Banka ile dava dışı Türkiye Halk Bankası A.Ş. ve bazı bankaların ipotek takyidatlarının bulunduğu, taşınmaz üzerinde başkaca bir haciz takyidatının bulunmadığı, 01.10.2012 tarihli 12907 yevmiye nolu işlemle davalı ... Teknik ve Sistem Ürün. San. ve Tic. A.Ş.'nin taşınmazın 511/5000 payını Türkiye Halk Bankası A.Ş.'ye, 4489/5000 payını davacı ...Ş.'ye satış yolu ile devrettiği, anılan temlikten sonra taşınmaza İlyasbey Vergi Dairesi Müdürlüğünün 23.12.2010 tarihli 14127 yevmiye numaralı haciz takdiyat kaydının şerh düşüldüğü, Tapu Müdürlüğünce, dava konusu taşınmazda 01.10.2012 tarihinde yapılan devir öncesine ait 23.12.2010 tarihli Vergi Dairesinin haciz takdiyatına rağmen Vergi Dairesinin muvafakatinin alınmadan devrin yapıldığı hususunun bildirildiği, Gebze 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/181 Esas sayılı dosyası ile dava dışı Türkiye Halk Bankası A.Ş. tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile İlyasbey Vergi Dairesi Başkanlığı aleyhine dava konusu taşınmaz üzerindeki 23.12.2010 tarih 14127 yevmiye nolu haczin kaldırılmasının talep edildiği, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verildiği, davacı vekili tarafından kararın istinaf edilmesi üzerine, Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1725 Esas, 2021/1449 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden hüküm tesisi ile davanın kabulüne karar verildiği, kararın davalı vekili tarafından temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2022/321 Esas, 2023/3560 Karar sayılı kararı ile Bölge Adliye mahkemesi 4. Hukuk Dairesi kararının onandığı ve kararın 22.06.2023 tarihinde kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekili ve davalı ... vekilinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Ancak hemen belirtmek gerekir ki, somut olayda hata iddiasına dayalı tapu iptali ve tescil ile tapu kaydının üzerindeki takyidatlarla birlikte eski haline iadesi şartlarının gerçekleşmediği, davacı tarafça dava konusu taşınmazın davacıya temlikinden sonra, taşınmaz üzerinde 23.12.2010 tarihli ve 14127 yevmiye nolu İlyasbey Vergi Dairesi Müdürlüğünün haciz takyidat kaydının bulunduğuna dair düşülen şerh nedeniyle dava dışı Türkiye Halk Bankası A.Ş. gibi anılan bu haczin kaldırılması talebiyle dava açılabileceği ve davada, aynı haczin kaldırılmasına ilişkin Türkiye Halk Bankası A.Ş. tarafından açılan ve kabul kararı verilen, derecattan geçerek kesinleşen Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1725 Esas, 2021/1449 Karar sayılı kararının güçlü delil teşkil edeceği de gözetildiğinde davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde aynı hacze yönelik dava dışı Türkiye Halk Bankası A.Ş. tarafından açılan ve kabul kararı verilen dava nedeniyle yargılama aşamasında davacının hukuki yararının ortadan kalktığı, bu nedenle konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi isabetsizdir. Ne var ki, temyiz edenin sıfatına göre aleyhe bozma yasağı nedeniyle böyle bir karar verilmesi de hukuken mümkün olmadığından, bu yanlışa değinilmekle yetinilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekili ve davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 345,55 TL bakiye onama harcının temyiz eden davacıdan alınmasına,
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun değişik 13. maddesinin "j" bendi gereğince temyiz eden davalı ... harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.02.2025 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.