"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 21. Aile Mahkemesi
Taraflar arasındaki aile konutu olduğunun tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Kararın davacı mirasçıları vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Gönderme kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, yargılama giderleri ve vekâlet ücretine karar verilmiştir.
Kararın davacı mirasçıları vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü İlk Derece Mahkemesi hükmü kısmen kaldırılarak bu yönlerden yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin murisi olan eşi ...'in 19.12.2009 tarihinde vefat ettiğini, müvekkili ile muris eşin birlikte ikamet ettikleri aile konutu niteliğinde bulunan ... Çankaya ... 237 pafta, 2646 ada, 10 parsel, 12 no'lu bağımsız bölümün 1/2 hissesinin müvekkiline kaldığını, murisin vasiyetnamesi gereğince mirasını davalı cemiyete bıraktığını, daha önce taşınmazın aile konutu olması nedeniyle buna dayalı olarak 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasına göre göre müvekkiline özgülenmesi ve aynı zamanda ölen ... tarafından davalı cemiyete vasiyet edilen 1/2 hissenin tenkis alacağına mahsuben müvekkili adında tescili için dava açtıklarını belirterek dava konusu taşınmazın aile konutu olduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili süresinde verdiği cevap dilekçesinde; davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
A. İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı
İlk Derece Mahkemesinin 16.10.2019 tarihli ve 2016/2122 Esas, 2019/760 Karar sayılı kararı ile davacının vefatı ile taşınmazın aile konutu özelliği kalmadığı gerekçesiyle dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, davacı tarafından yapılan mahkeme masraflarının üzerinde bırakılmasına, davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden 2.725,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine, davalı tarafından yapılan 285,20 TL mahkeme masrafının davacılardan alınarak davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesinin Gönderme Kararı
1.İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı mirasçıları vekili vekâlet ücreti ve yargılama giderleri yönünden istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. Bölge Adliye Mahkemesinin 16.11.2020 tarihli ve 2020/851 Esas, 2020/1905 Karar sayılı kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 331 inci maddesinde davanın konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hâllerde, hâkimin davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmedeceği düzenlemesinin yer aldığı, bu durumda İlk Derece Mahkemesince yapılacak işin gerekirse yargılamaya devam etmek suretiyle, sunulan tüm deliller toplanıp değerlendirilerek tarafların davanın açıldığı tarihteki haklılık durumlarını belirlemek ve bu belirleme yapıldıktan sonra oluşacak haklılık durumuna göre yargılama giderleri hakkında karar vermekten ibaret olduğu, hal böyleyken, bu husus nazara alınmadan yazılı şekilde hüküm tesisi doğru bulunmadığı gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. İlk Derece Mahkemesinin Son Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıdaki başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına; davaya konu evin aile konutu olarak kullanılıp kullanılmadığına dair kolluk kuvvetlerince yapılan araştırmada davacının yirmi yıldır ölene kadar yalnız yaşadığının ve bu şüreçte eşinin ölene kadar huzur evinde olduğunun tespit edildiğinin, tanık beyanlarından da davacının eşi ...'in ölümünden yaklaşık olarak 11 yıl öncesinde Darüşşafakaya bağlı huzurevlerine yerleştiğinin ve ölümüne kadar buralarda kaldığının, dolayısıyla evin aile konutu olarak kullanılmadığı belirtilerek davacının davayı açmakta haklı olmadığı gerekçesiyle peşin alınan harcın mahsubu ile bakiye 51,50 TL karar ve ilâm harcının davacıdan alınarak hazineye irat kaydına, davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin davacı mirasçıları üzerinde bırakılmasına, davalı tarafından yapılan 285,20 TL yargılama giderinin davacı mirasçılarından alınarak davalıya verilmesine, davalı vekil ile temsil edildiğinden 5.100,00 TL vekâlet ücretinin davacı mirasçılarından alınarak davalıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı mirasçıları vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Sebepleri
Davacı mirasçıları vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; dava açmakta haklı olduklarını, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerine dair kararın hatalı olduğunu belirterek vekâlet ücreti ve yargılama giderleri yönünden istinaf buşvurusunda bulunmuştur.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile toplanan delillere göre vefat eden davacı ile müteveffa eşi ...'in dava konusu taşınmazda birlikte yaşadıkları, daha sonra müteveffa ...'in rahatsızlığı nedeniyle Darüşşafaka Cemiyetine bağlı ... Rezidansında yaşamaya devam ettiği, davanın açıldığı tarihte dava konusu taşınmazın aile konutu olarak kullanıldığı, buna göre davacının dava açmakta haklı olduğunun ispat edildiği, bu itibarla yargılama gideri ve vekâlet ücretinin davalıdan tahsili gerektiği belirtilerek davacı mirasçılarının istinaf talebinin kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının ilgili kısımları kaldırılarak yeniden esas hakkında karar verilmesine; alınması gerekli harçtan peşin yatırılan harcın mahsubu ile kalan 51,50 TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına, davacı mirasçıları tarafından İlk Derece Mahkemesi incelemesi sırasında yapılan 29,20 TL başvuru harcı, 29,20 TL peşin harç, 4,30 TL vekâlet harcı ile 219,50 TL yargılama gideri toplamı olan 282,20 TL'nin davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, davalı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına, davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden 5.100,00 TL vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacı mirasçılarına ödenmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle; davacılar tarafından müvekkili aleyhine ... Anadolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/401 Esas sayılı dosyası ile görülmekte olan vasiyetnamenin iptali ve tenkisi davası dosyası ile yine ... Anadolu 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2010/10 Tereke Davası dosyalarının derdest olduğunu, vasiyetnamenin kesinleşip tenfizi gerçekleşmeden müvekkili Darüşşafaka Cemiyetinin işbu davada davalı sıfatı ile yer almasının mümkün olmadığını, müvekkilinin dava açılmasına sebebiyet vermediğini, dava konusu taşınmazın aile konutu olmadığını, müvekkili aleyhine yargılama giderlerine ve vekâlet ücretine hükmolunmasının doğru olmadığını belirterek; kararın yargılama giderleri ve vekâlet ücreti yönünden bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; vekâlet ücreti yargılama harç ve giderleri noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Kanun'un 194 üncü maddesi. 6100 sayılı Kanun'un (6100 sayılı Kanun) 323 üncü maddesi, 331 inci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci maddesi, 371 nci maddesi, 1606 Sayılı Bazı Dernek ve Kurumların Bazı Vergilerden, Bütün Harç ve Resimlerden Muaf Tutulmasına İlişkin Kanun'un 2 nci maddesinin (b) bendi.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesince her ne kadar davalı cemiyet aleyhine yargılama harçlarına hükmedilmiş ise de, davalı ...’nin kamu yararına çalışan derneklerden olduğu ve 1606 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin (b) bendi uyarınca harçtan muaf olduğunun gözetilmemesi doğru olmayıp bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalının diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalının Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının aleyhine hükmedilen yargılama harçları yönünden kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (2) ve (3) numaralı bentlerinin çıkartılarak yerine (2) numaralı bent olarak "Davacı tarafından harç hariç yapılan 219,50 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine" ve (3) numaralı bent olarak "Davalı ... harçtan muaf olduğundan aleyhine harca hükmedilmesine yer olmadığına, davacının yatırdığı harçların karar kesinleştiğinde ve isteği halinde davacıya iadesine" yazılması suretiyle temyize konu kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.