"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2007 E., 2024/442 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gölbaşı(Ankara) 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/287 E., 2022/432 K.
Taraflar arasındaki nüfus kaydının düzeltilmesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; müvekkillerinin babaannesi ...’nin ... ile 1938 yılında evlendiğini, dönem şartları gereğince köylerde yapılan evliliklerin tarafların bulundukları köye evlendirme memurunun yılda bir kere gelip evlenecek olanların evraklarını ve kayıtlarını alarak merkezde işlemesi suretiyle gerçekleştiğini, ... ile ... arasında yapılan evliliğin de bu şekilde gerçekleştiğini, ancak tarafların köylerine gelen evlilik memuruna gerekli evrakları vermiş olmalarına rağmen nüfus memuru tarafından kayıtların işlenmediğini, ...’ın evliliklerinin akabinde vefat etmesi ve ...’nin hemen bir başkası ile evlendirilmesi nedeniyle nüfus kaydında ... ile olan evliliğinin işlenmediğini ve bu hususun taraflarca düzeltilmediğini, tarafların evli olduğunun herkesçe bilindiğini ve bu hususun kadastro çalışmaları sırasında da kayıt altına alındığını, dinletilecek tanıklar ile durumun ispat edileceğini, ...’nin ...’ın eşi sıfatıyla yasal mirasçısı olmasına rağmen mirastan pay alamadığını, bu nedenle ...’nin yasal mirasçısı olan müvekkillerinin bu mirastan pay alamadıklarını açıklayarak, müvekkillerinin babaannesi olan ... ... ile müteveffa ...’ın evlilik akdinin nüfus kayıtlarına eklenmesi gerektiğini iddia ederek nüfus kaydının düzeltilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı, davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1.Gölbaşı 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 30.01.2019 tarihli kararı ile davanın reddine karar verilmiştir. Bu karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi'nin 20.04.2022 tarihli kararı ile davaya bakmaya Aile Mahkemelerinin görevli olduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
2.İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı tarafından davacının babaannesi ... ... ile ...'ın 1938 tarihinde yaptıkları evliliğin tespiti ile nüfus kayıtlarına tescili istendiği, 743 sayılı Türk Kanuni Medenisi'nin 97 ve devamı maddelerinde evliliğin şartlarının açıkça belirtilmiş olduğu, yargılama kapsamında dinlenen tanık anlatımlarına göre her ne kadar tanıkların ... ... ve ...'ın evli olduğunu duyduklarını belirttikleri, ancak kanunda belirtilen şartlarda resmi nikahları olduklarına dair bilgilerinin olmadığı, dosyaya celp edilen belgelerden ... ... ve ...'ın resmi olarak evli olduklarının anlaşılamadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesi ile istinaf taleplerinin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili, istinaf dilekçesini tekrarla, Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, nüfus kaydının düzeltilmesi davası olup, uyuşmazlık, davanın kabulü koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 35 inci, 36 ncı ve 40 ıncı maddeleri; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Taraf teşkilinin sağlanması dava şartı olup, yargılamanın her aşamasında hakim tarafından resen dikkate alınır. Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında; davacıların murisleri olan babaanneleri ...'nin bir dönem evli olduğunu iddia ettikleri ...'ın mirasçılarının davaya dahil edilerek taraf teşkili sağlandıktan sonra karar verilmesi gerekirken eksik hasımla işin esasının incelenmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
2.Kabüle göre de; nüfus kayıtlarının doğru tutulmasından Devlet'in sorumlu olduğu ve davanın kamu düzeninden olduğu, Mahkemece resen araştırma ilkesinin de geçerli olduğu gözetilerek dava konusu kişilerin özellikle davacıların murisi ...'nin ve ...'in nüfus kayıtlarının ve nüfus kaydına dayanak belgelerin dosya arasına alınması, dosya arasında bulunan nüfus kaydında ... ile ... isimli bir kişinin aynı nüfus kaydında yer aldığı, davacıların da babaannelerinin halk arasında ... ismiyle bilindiği iddiasının da olduğu gözetilerek bu hususun araştırılması, davanın çözümü için gerekli görülecek her türlü araştırma yapılarak bütün belgelerin dosya arasına alınmasından sonra gerekli görülmesi halinde eski nüfus kayıtları konusunda uzman bilirkişilerden rapor alınarak bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi de doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.