"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen boşanma protokolünden kaynaklanan yükümlülüklerin değiştirilmesi-kaldırılması davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı her iki taraf vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; tarafların ... 5. Aile Mahkemesinin 2008/252 Esas 2008/360 Karar sayılı ilamı ile boşandıklarını, ortak çocuklar için karar tarihinden itibaren aylık ayrı ayrı 200,00 TL iştirak nafakası belirlenerek nafakanın her yıl %15 oranında artırılmasına, küçüklerin tahsil masraflarının tamamının baba tarafından karşılanmasına, küçüklerin babanın ... sigortasından faydalanmalarına, anne ile küçüklerin birlikte oturdukları süre içerisinde ve çocukların eğitimi bitene kadar annenin çocuklarıyla ikamet ettiği evin aidat, doğalgaz, su, elektrik, Dijitürk, telefon, ADSL ödemelerinin davalı tarafından karşılanmasına karar verildiğini, davalının ekonomik durumunun müvekkilinden çok daha iyi olduğunu, maaşının oldukça yüksek olduğunu, kiraya vermeyip boş beklettiği bir evinin daha bulunduğunu, bu evi boşanırken müvekkilinin davalıya bıraktığını, müvekkilinin boşandıktan sonra uzun bir süre işsiz kaldığını, yeniden evlendiğini, bir çocuğunun daha olduğunu, yeni kayınpederinin tahsis ettiği evde oturduğunu, kredi borçlarının olduğunu, kirada oturduğunu, yeni evinin fatura giderlerini karşılamakta zorlandığını, öncelikle ergin olan çocuğun ergin olduğu tarihten itibaren işlemiş nafaka borcunun kaldırılması konusunda icra dairesinin resen işlem yapması gerektiğini, müvekkilinin bankalarda kara listeye düştüğünü, bu nedenle artık kredi kartı ve kredi imkanının da kalmadığını, hakkında icra takipleri başlatıldığını, son olarak 04.05.2018 tarihinde nafaka borcunu ödememe suçundan 7 yaşındaki oğlunun gözleri önünde cezaevine götürülmek üzere gözaltına alındığını, müvekkilinin öncesinde bankacı olduğunu, birkaç yıl işsiz kaldıktan sonra özel bir okulda öğretmenlik işini bulduğunu, davalının hayat standardının yüksek olduğunu, müvekkilinin yeni eşinin çalıştığını ancak üniversitede okuyan kızının bakımını üstlendiğini, yeni eşinin borçlardan yıldığını ve aile birliğinin sarsılmaya başladığını, çocuklardan ... için ödenen nafakanın fahiş olduğunu, bu nedenle nafakanın 200,00 TL olarak belirlenmesine, ... için hükmedilen nafakanın ergin olduğu tarih olan 28.05.2015 tarihinden itibaren kaldırılmasına, boşanma kararında belirtilen eğitim masrafları, aidat, doğalgaz, su, elektrik, Digitürk, telefon, ADSL gibi ödemelerin kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili süresinde verdiği cevap dilekçesinde; karşı tarafın iddialarının tümünün gerçek dışı olduğunu, ortak çocuk ...'in 18 yaşını doldurmuş olması nedeniyle karşı tarafın bu yöndeki tespit talebi hakkında hüküm kurulmasına yer olmadığını, ortak çocuk ... için belirlenen nafakanın indirilmesi koşullarının hiçbir şekilde oluşmadığını, müvekkilinin boşanma tarihinden bu yana gelir durumunda ciddi bir artış meydana gelmediği gibi boşanma tarihinden bu yana müşterek çocukların giderlerinde ciddi oranda artış olduğunu, ortak çocuk ...'nin Bahçeşehir Kolejinde 7. sınıf öğrencisi olduğunu, aylık eğitim ücretinin %50 burs ile 2.500,00 TL olduğunu, bu eğitim ücretlerinin her yıl en az %12-%15 arasında artış gösterdiğini, çocuğun yıllık giderlerinin 46.272,00 TL olduğu, boşanma tarihinden bu yana müvekkilinin giderlerinin ve borçlarının ciddi oranda arttığını, müşterek çocuklarının giderlerini karşılamakta büyük zorluklar çektiğini, ortak çocuk ...'in halen üniversite hayatının devam ettiğini, tüm giderlerinin müvekkili tarafından karşılandığını, davacının boşanmadan bu yana ortak çocukların eğitim ve ... masraflarını bir gün dahi karşılamadığını, evin sabit giderlerini ise düzensiz ve seyrek olarak karşıladığını, müvekkili adına olan daireinin tadilat masrafları yapılamaması nedeniyle müvekkilinin daireyi kiraya vermekte zorlandığını, davacının ortak çocuk ...'nin iştirak nafakasını ve boşanma ilamı ile hükmolunan ek ödemeleri karşılayacak maddî imkanlara sahip olduğunu, davacının sadece yeni eşi ve bu eşinden olma çocuğuyla ilgilendiğini, ilk evliliğinden olma çocuklarına karşı maddî ve manevî yükümlülüklerinden kaçınırken ikinci evliliğinden olma çocuğu için her türlü masrafı yapmaktan kaçınmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 12.12.2019 tarihli ve 2018/539 Esas, 2019/1144 Karar sayılı kararıyla yapılan yargılama, toplanan deliller ve tüm dosya kapsamından; tarafların ... 5. Aile Mahkemesinin 2008/252 Esas, 2008/360 Karar sayılı ilamı ile boşandıkları, kararın 04.07.2008 tarihinde kesinleştiği, ortak çocukların her biri için aylık ayrı ayrı 200,00 TL den toplamda 400,00 TL nafakaya ve nafakanın her yıl %15 oranında artırılmasına, küçüklerin eğitim giderlerinin tamamının baba tarafından karşılanmasına, küçüklerin babanın ... sigortasından faydalanmasına, anne ile küçüklerin birlikte oturdukları süre içerisinde ve çocukların eğitimi bitene kadar annenin çocuklarıyla ikamet ettiği evin aidat, doğalgaz, su, elektrik, digitürk, ev telefonu ve adsl faturalarının davacı ve küçüklerin birlikte oturdukları süre içinde ve çocukların eğitimi bitinceye kadar baba tarafından ödenmesine karar verildiği, ortak çocuklardan ...'in dava açılmadan önce ergin olduğu anlaşılmakla iştirak nafakası kendiliğinden kalkacağından ve bu talepten vaki vazgeçme nedeniyle reddine; ortak çocuk ... için belirlenen iştirak nafakasının 200,00 TL ye indirilmesi yönündeki talep açısından küçüğün bu dönem içerisinde yaşının ilerlediği, eğitim hayatının devam ettiği, günün ekonomik koşulları ve tarafların sosyal ve ekonomik durumlarındaki değişimin küçüğün iştirak nafakasının azaltılmasına sebep olacak derecede bulunmadığı gerekçesiyle iştirak nafakasının azaltılması talebinin reddine; ... 5. Aile Mahkemesinin 2008/252 Esas, 2008/360 Karar sayılı ilamı ile anlaşma protokolü çerçevesinde davacının çocuklarıyla birlikte ikamet ettiği evin aidat, doğalgaz, su, elektrik, digitürk, ev telefonu ve adsl faturalarının davacı ve küçüklerin birlikte oturdukları süre içinde ve çocukların eğitimi bitinceye kadar davacı baba tarafından ödenmesi yönündeki hükmün ise değişen günün ekonomik koşulları, faturalardaki artışlar, 11 yıldan beri davacının bu giderleri karşılıyor olması, ancak boşanma davası döneminde davacının bankacı olarak çalışıp yüksek gelir elde etmesine rağmen sonrasında bu işten çıkartılması üzerine özel bir okulda öğretmenlik yapmaya başladığı, ikinci kez evlendiği ve bu evlilikten çocuk sahibi olduğu, çalışmadığı dönemlerde giderleri karşılayabilmek için çekmiş olduğu krediler nedeniyle borçlandığı nazara alındığında davalı ve çocukların birlikte yaşadığı müşterek konutun faturalarının davacı tarafından karşılanması yükümlülüğünün davacının katlanamayacağı derecede külfet oluşturduğu, maddî durumundaki kötüleşme nedeniyle davacının bu giderleri karşılamasının kendinin, ikinci eşinin ve bu evlilikten olan çocuğunun hayatını devam ettirmesinde sorun yaşamasına neden olacağı, katlanılamaz bir yük oluşturacağı gerekçesiyle talebin bu yönüyle kabulü ile söz konusu yükümlülüğün kaldırılmasına; ... 5. Aile Mahkemesinin 2008/252 Esas 2008/360 Karar sayılı ilamı ile anlaşma protokolü çerçevesinde küçüklerin eğitim hayatı boyunca eğitim giderlerinin davacı baba tarafından karşılanması şartının ortak çocuk ... yönünden henüz ergin olmadığından, küçüğün giderlerine babanın katılma yükümlülüğü kapsamında ve sözleşmeye bağlılık ilkesi gereğince kaldırılması yönündeki talebin reddine, ortak çocuk ... ergin olduğundan eğitim giderlerinin kaldırılması yönünden dava açma hakkı bulunduğundan talep hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili; ortak çocuk ... için ödenen iştirak nafakasının 200 TL’ye indirilmesi ve ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddi yönünden, davalı vekili ise ortak çocuklarla birlikte ikamet ettiği konutun masraflarının davacı tarafından karşılanması hükmünün kaldırılması yönünden istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 13.04.2022 tarihli ve 2020/693 Esas, 2022/543 Karar sayılı kararıyla tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili; ortak çocuk ... için ödenen iştirak nafakasının 200,00 TL’ye indirilmesi ve ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddi yönünden temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 22.09.2022 tarihli ve 2022/6360 Esas, 2022/7292 Karar sayılı kararıyla istinaf talebinde bulunan davacının ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddi yönünden istinaf ettiği halde davacının bu talebi Bölge Adliye Mahkemesince istinaf incelemesi dışında bırakılarak her iki istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği; davacının ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddine yönelik istinaf talebi hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesi gerekirken, istinaf sınırlamasının hatalı yapılması ve bu hatalı sınırlandırmaya göre erkeğin, ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddine yönelik istinaf talebinin incelenmemesi doğru olmayıp bozmayı gerektirdiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararıyla İlk Derece Mahkemesinin ortak çocuk ... yönünden iştirak nafakasının indirilmesi davası ile ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddine dair karar ve gerekçesinin dosya kapsamı ile uyumlu olduğu belirtilerek davacının istinaf başvurusunun esastan karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde her iki taraf vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesi kararın gerekçesiz verildiğini, protokol yapıldığında karşılıklı edimler arasındaki dengenin sonradan şartların olağanüstü değişmesiyle müvekkili aleyhine katlanılamayacak derecede bozulduğunu, ortak çocuk ... yönünden iştirak nafakasının indirilmesi gerektiğini, eğitim giderlerinden babanın sorumluluğunun kaldırılması gerektiğini belirterek ortak çocuk ... için ödenen iştirak nafakasının 200,00 TL’ye indirilmesi ve ortak çocuğun eğitim giderlerinden davacı babanın sorumluluğunun kaldırılması talebinin reddi yönünden kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili katılma yoluyla; Bölge Adliye Mahkemesinde duruşma açılmasına rağmen müvekkili lehine vekâlet ücretine hükmolunmamasının hatalı olduğunu belirterek; istinaf vekâlet ücreti takdir edilmemesi yönünden kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; boşanma protokolünden kaynaklanan yükümlülüklerin değiştirilmesi-kaldırılması davasının kabulü için gerekli şartların gerçekleşip gerçekleşmediği, Bölge Adliye Mahkemesince bozma sonrası yasa gereği duruşma açıldığında istinaf vekâlet ücreti takdir edilip edilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166 ncı maddesinin üçüncü fıkrası, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci maddesi, 371 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup her iki taraf vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.