"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, bozmaya uyan Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; taraflar arasında...'daki anten direğinde radyo verici ve anteni kurulması hususunda bir kira sözleşmesi düzenlendiğini, 01.01.1996 başlangıç tarihli sözleşme gereğince aylık kira bedeli olarak belirlenen 40.000.000 TL (40 TL) karşılığında, davalı şirketçe davacı idarenin reklam ve tanıtım hizmetinin gerçekleştirileceği ve bu bedelin her ayın sonunda karşılıklı fatura kesilerek mahsup edileceğini, sözleşmeye göre yıllık kira artışının % 50 olarak uygulanacağı ve sözleşme süresinin 5 yıl olarak kararlaştırıldığını, feshedilmediği sürece aynı şartlarla yenilecek olan sözleşmeye rağmen davalı şirketin sözleşmeyle belirlenen edimini yerine getirmediğini ve ihtara rağmen kira borcunu ödemediğini ileri sürerek; 128.210,80 TL kira bedelinin tahsiline, her kira bedeli için tahakkuk ettiği tarihten itibaren faiz yürütülmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; dava konusu edilen kira parasının hangi aylara ait olduğuna ilişkin hiçbir açıklama bulunmadığı gibi kiranın davacı kurumun reklam ve tanıtımlarının yayınlanması suretiyle ödeneceğinin kararlaştırıldığını, kira bedelinin nakit ödeneceğine ilişkin bir hüküm bulunmadığını, karşılıklı mutabakatla belirlenmiş bir kira parası bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiş; karşı davada ise sözleşmenin diğer şartları aynen geçerli olmak kaydıyla taraflarca 2008 yılı için karşılıklı mahsuplaşmada esas alınacak aylık kira tutarının KDV dahil 1.000,00 TL ve Ocak-Ağustos 2008 dönemini kapsayan 8 aylık dönem için de 8.000,00 TL olarak tespitine karar verilmesini talep etmiş, ayrıca cevap dilekçesini ıslahla zamanaşımı itirazında bulunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece verilen 28.07.2011 tarihli ve 2009/38 E., 2011/221 K. sayılı kararla; 01.01.1996 tarihli ve 5 yıl süreli kira sözleşmesinin feshedilmediği ve aynı şartlarla dava tarihinde geçerli olduğu, sözleşmedeki % 50 artış şartının da geçerli olduğu, sözleşmeye göre kira bedellerinin nakten ödenmeyip reklam karşılığı olarak ödenerek fatura kesildiğinin tarafların kabulünde olduğu, davalının kira borcunu ödediğini defter kayıtlarıyla ispatlayamadığı, davalının kira miktarının yüksekliği nedeniyle ödeme savunmasında da bulunmadığı, kiranın indirimini karşı dava yoluyla ileri sürmüşse de akdin feshini isteme imkanı varken kiranın düşürülmesini istemekte hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle; asıl davanın kabulüne, 128.210,80 TL alacağın her yıl dönem sonu itibariyle hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davalıdan alınıp davacıya verilmesine, karşı davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 6. Hukuk Dairesinin 30.01.2012 tarihli ve 2011/11907 E., 2012/976 K. sayılı kararıyla; taraflar arasındaki 01.01.1996 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli sözleşme gereğince aylık kira bedeli 40.000.000,00 TL (40 TL) olup bu bedel karşılığında davalının davacı kurumun reklam ve tanıtım hizmetini gerçekleştireceği, bu bedelin her ayın sonunda karşılıklı fatura kesilerek mahsup edileceğinin düzenlendiği, sözleşmenin 5 inci maddesinde ise yıllık kira artış oranının %50 olarak tespit edildiği, sözleşme şartlarının geçerli olup tarafları bağlayacağı, yargılama sırasında reklam ve tanıtım hizmeti karşılığında kesilen 29.02.2008 tarihli 11.387,00 TL tutarında, 31.01.2008 tarihli 13.717,50 TL tutarında ve 31.12.2007 tarihli 11.800,00 TL tutarında olmak üzere 3 adet faturanın, davacı tarafından sözleşme başlangıcı olan 01.01.1996 tarihinden 2008 yılı ağustos ayına kadar olan dönem için kira borcuna mahsup edildiği ve bakiye kira alacağı olarak 128.210,80 TL kira bedelinin tahsiline karar verilmesinin talep edildiği, davalı tarafından sunulan ve 01.02.2007-15.05.2007 tarihleri arasındaki reklam ve tanıtım hizmetleri karşılığı olarak kesilen 31.05.2008 tarihli ve 29.795,00 bedelli faturanın mahsup edilmediğinin anlaşıldığı, öncelikle Mahkemece yapılacak işin, davalı vekilinin 27.12.2010 tarihli ıslah dilekçesi ile yaptığı zamanaşımı itirazı hakkında bir karar vermekten ibaret olduğu halde Mahkemece bu konuda olumlu olumsuz bir karar verilmemesinin isabetsiz olduğu, işin esasına gelince karşı dava ile kira tesbiti istendiğinden, kira tesbiti davasının tefrik edilerek yeni bir esasa kaydedilmesi, verilecek kararın kesinleşmesinin beklenmesi, asıl davadaki uyuşmazlığın çözümünde dikkate alınması gerektiği halde yazılı gerekçe ile kira tesbitine dair karşı davanın reddi isabetsiz olduğu gibi sözleşme hükümleri doğrultusunda kira alacak ve miktarının belirlenmesi ve davalı tarafından ileri sürülen 31.05.2008 tarih ve 29.795,00 TL bedelli fatura karşılığı reklam ve tanıtım hizmetinin yerine getirilip getirilmediği hususunda taraflardan delilleri sorularak gösterecekleri deliller toplandıktan, gerekirse yemin deliline de dayanan davalıya yemin teklif etme hakkı da hatırlatıldıktan sonra oluşacak sonuca göre bakiye kira alacağının hükme bağlanması gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi de doğru olmadığı gerekçesiyle, Mahkeme kararı bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bozmaya uyan Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma ilamı doğrultusunda karşı dava ile açılan kira tespit davasının işbu dosyadan tefriki ile yeni bir esasa kaydedilerek Sulh Hukuk Mahkemesi görevli olduğundan görevsizlik kararı verildiği, dosyanın yargılaması sonucunda davanın reddine karar verildiği ve kararın kesinleştiği, taraflar arasındaki 01.01.1996 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli sözleşme gereğince aylık kira bedelinin 40.000.000,00 TL (40 TL) olup bu bedel karşılığında davalının davacı kurumun reklam ve tanıtım hizmetlerini gerçekleştireceği, bu bedelin her ay sonunda karşılıklı fatura kesilerek mahsup edileceğinin düzenlendiği, sözleşmenin 5 inci maddesinde yıllık kira artış oranının %50 olarak tespit edildiği, sözleşme şartlarının geçerli olup tarafları bağladığı, bu hususun Yargıtay bozma ilamında da belirtildiği, ayrıca bozma ilamında belirtildiği üzere davalı tarafın ıslah dilekçesi ile yaptığı zamanaşımı itirazı yönünden öncelikle yapılan değerlendirmede kira alacaklarında zamanaşımının 5 yıllık süreye bağlandığı, davalı tarafın süresinde sunduğu cevap dilekçesinde dile getirmediği zamanaşımını ıslah ile öne sürdüğü, davalının zamanaşımı itirazının usule uygun olup dikkate alındığı, reklam ve tanıtım hizmetleri karşılığında kesilen 29.02.2008 tarihli 11.387,00 TL tutarında, 31.01.2008 tarihli 13.717,50 TL tutarında ve 31.12.2007 tarihli 11.800,00 TL tutarında olmak üzere 3 adet faturanın davacı tarafından sözleşme başlangıcı olan 01.01.1996 tarihinden 2008 yılı Ağustos ayına kadar olan dönem için kira borcuna mahsup edildiği, bakiye kira alacağı 128.210,80 TL kira bedelinin tahsiline karar verilmesinin talep edildiği, davalı tarafından sunulan 01.02.2007-15.05.2007 tarihleri arasındaki reklam ve tanıtım hizmetleri karşılığı olarak kesilen 31.05.2008 tarih 29.795,00 TL bedelli faturanın mahsup edilmediği, dava konusu uyuşmazlığın işbu fatura gereği hizmetin yerine getirilip getirilmediği noktasında toplandığı, dosyaya sunulan... Genel Müdürlüğünün 16.07.2008 tarihli muavin defter kayıtlarında 31.05.2008 tarihli 29.795,00 TL'lik faturanın deftere işlenmemiş olduğu, ... Genel Müdürlüğünün 19.03.2013 tarihli hukuk müşavirliğine gönderilen yazıda 31.05.2008 tarihli 29.795,00 TL'lik fatura ile ilgili olarak kiracı davalıdan reklam, sponsorluk, tanıtım ve prodüksiyon hizmeti alımına dair herhangi bir talebe rastlanmadığı, davalı tarafça yemin deliline dayanıldığından davacı idare bünyesinde yemin etmeye yetkili müdüre davalı tarafından belirtilen konularda yemin ettirildiği, yeminde davalı tarafından 31.05.2008 tarihli ve 415 nolu 29.795,00 TL bedelli fatura gereği olarak...'nin reklam ve tanıtımının gerçekleştirilmediği hususunda yemin ettiği, dosya kapsamında toplanan mevcut delil durumu ile davalı şirketin iddiasına konu 31.05.2008 tarihli 415 nolu 29.795,00 TL bedelli fatura gereği olarak tanıtım ve reklam hizmetinin yerine getirildiğine dair iddianın ispat edilemediği, bozma ilamına konu edilmeyen hususlar yönünden taraflar lehine oluşan usuli kazanılmış hak durumunun da gözetildiği gerekçesiyle; davanın kısmen kabulüne, 113.223,94 TL kira bedelinden 2005 yılı dönemi için 2.507,06 TL’nin 31.12.2005 tarihinden itibaren, 2006 yılı dönemi için 27.679,22 TL'nin 31.12.2006 tarihinden itibaren, 2007 yılı dönemi için 41.518,83 TL.’nin 31.12.2007 tarihinden itibaren, 2008 yılı dönemi için 41.518,83 TL’nin 31.12.2008 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; ıslah yoluyla zamanaşımı itirazının ileri sürülmesi mümkün olmadığından reddedilmesi gerektiğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili; taraflar arasındaki kira sözleşmesi 01.01.1996 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli sözleşmenin 31.12.2000 tarihinde sona erdiğini, Yargıtayın kira tespit davasında verilen kararına göre 31.12.2000 tarihinden sonra artık devam eden bir kira sözleşmesi bulunmadığı, öncelikle 01.01.2001 tarihinden sonraki dönemler için kira alacağına karar verilemeyeceği, kira bedelinin nakit olarak talep edilmesinin mümkün olmadığı, davacının ancak sözleşmede yer alan hizmetin ifasını talep edebileceği, taraflar arasında mutabakat ile alınan bir kira miktarı bulunmadığını, Mahkemenin ve 31.05.2008 tarihli 29.795,00 TL miktarlı fatura konusu hizmetler başta olmak üzere sözleşme gereği tüm hizmetlerin gerçekleştiğine ilişkin delillerin hiçbirisini değerlendirmediğini, zamanaşımına uğramış alacaklarla ilgili olarak haklı ve doğru tespit yapılmadığı, bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmediğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kira alacağı istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 190 ıncı maddesinin birinci fıkrası ve 200 üncü maddesinin birinci fıkrası
3.Değerlendirme
Uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile yukarıda yer verilen hukuk kurallarına göre; temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ilişkin sebeplerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı, ıslah yoluyla zamanaşımı itirazının ileri sürülmesinde bir usulsüzlük bulunmadığı, davalının kira borcunu ödediğini yasal deliller ile ispat edemediği anlaşılmakla; taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan nedenlerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
6100 sayılı Kanun'un Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.