"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1285 E., 2022/1398 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kars 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/289 E., 2022/31 K.
Taraflar arasındaki iş makinelerinin mülkiyetinin tespiti ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; Belediyenin zilyetliğinde olan ve Belediyeye ait 4JCB marka 4533162300735 şase no.lu kepçe kanal kazıcı, Belediyenin ... İşleri Müdürlüğü Su Kanalizasyon Biriminde 442 marka kepçe kanal kazıcı, 950 Cat marka CAT0950GJAYL02358 şase no.lu kepçe yükleyici, Hyundaı marka L404FG11186 şase no.lu kepçe yükleyici, 320 Cat(paletli) kepçe ekskavatör, Bitelli marka 970072 şase no.lu silindir (...), Bomak marka D01640021045 şase no.lu silindir (asfalt), Bitelli marka 970430 şase no.lu finişer (asfalt), Forklift marka YD3300PNVJEC şase no.lu forklift, Özmak marka greyder, Belediyenin ... İşleri Müdürlüğünde D/6 Cat dozer (paletli), Belediyenin Temizlik İşleri Müdürlüğü bünyesinde ... marka ARG604416 şase no.lu traktör (yük taşıma aracı), ... Benz marka NMB37537312045748 şase no.lu 3028 kamyon (ağaç sökme aracı), İveco marka NMSA8581001007513 şase no.lu kamyonet (sepetli araç), ... marka NMC180BDCSH201812 şase no.lu kamyonet (kapalı kasa), Bmc Marka NMC827DKTLK200012 şase no.lu pro kamyon 827 (kanal açma) makinelerinin kullanıldığını, söz konusu iş makineleri, traktör ve kamyonetlerin mülkiyetinin Belediyeye ait olduğunu, ... yıllardır bu makinelerin Belediye tarafından kullanıldığını, dava konusu iş makineleri, kamyon ve traktör gibi araçların mülkiyetinin Belediyeye tescilinin yapılmak istendiğini, ancak kurumlarının arşivinde yapılan araştırmalarda tescil için gerekli olan uygunluk belgesi ve fatura gibi belgelere ulaşılamadığını, tescil işlemlerinin bu tür sebeplerden ötürü yapılamadığını, söz konusu araçların plakalarının olmaması nedeniyle trafiğe çıkmasının mümkün olmadığını belirterek söz konusu araçların Belediyeye ait olduğunun tespitine ve adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Dava hasımsız olarak açılmıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 10.06.2021 tarihli ve 2021/197 E., 2021/162 K. sayılı ilamıyla; mülkiyetin tespiti talebini içerir davaların hasımsız olarak açılmasının mümkün olmadığı, talep edilen hususta hasımsız olarak yargılama yapılamayacağı, bu şekilde açılan davaların usulden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın usulden reddine dair verilen kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 15.10.2021 tarihli ve 2021/1065 E., 2021/1113 K. sayılı ilamıyla; Mahkemece duruşma açılmak suretiyle inceleme yapılması gerekirken, dosya üzerinden yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi doğru görülmediği gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-a.6 maddeleri uyarınca kısmen kabulü ile, Kars 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/197 E., 2021/162 K. sayılı kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesi kararı doğrultusunda duruşma açılarak yapılan yargılama neticesinde İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; mülkiyetin tespiti talebini içerir davaların hasımsız olarak açılmasının mümkün olmadığı, talep edilen hususta hasımsız olarak yargılama yapılamayacağı, bu şekilde açılan davaların usulden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davanın hasımsız açılamayacağından bahisle reddinin hatalı olduğunu, uygunluk belgesi ve faturaların bulunmadığından hasım gösterilmesinin mümkün olmadığını, kamusal faaliyetin yürütülmesinin geri dönülmez şekilde engellendiğini, hasım gösterme zorunluluğunun bulunmadığını, tescil sırasında söz konusu belgelerin bulunmaması halinde dava açılabileceğinin düzenlenmiş olduğunu, Uyuşmazlık Mahkemesinin 26.10.2015 tarihli ve 2015/745 E., 2015/743 K. sayılı kararında hasımsız açılan davanın reddedilmediğini ve adli yargı yerinin görevli kabul edildiğini, dava konusu edilen araçların marka, model ve şase bilgilerinden aracın satın alındığı kişi veya şirket bilgilerine ulaşılması için Mahkemece herhangi bir araştırma ve değerlendirme yapılmadığını ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; mülkiyetin tespiti ve sahiplik belgesi verilmesi talebini içerir bu tür davaların hasımsız olarak açılmasının mümkün olmadığı, talep edilen hususta hasımsız olarak yargılama yapılamayacağı, bu nedenle davanın usulden reddine karar verilmesinin doğru olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine oy çokluğu ile karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının muhalefet şerhinde yer ... 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesini de belirterek kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tescile ilişkin gerekli belgelerin bulunmadığı iş makinelerinin mülkiyetinin tespiti ve tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. TOBB'un İş Makinelerinin Tescili İle İlgili Esaslar başlıklı düzenlenmesinin İş makinesinin tescil edilmesi için istenen belgeler başlıklı 9 uncu maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un Çekişmesiz yargı işleri başlıklı 382 nci maddesi.
3. İradi taraf değişikliğini düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un Tarafta iradi değişiklik başlıklı 124 üncü maddesi.
4. Hukuk Genel Kurulunun 30.03.2022 tarihli ve 2019/538 E., 2022/421 K. sayılı ilamında ise, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 124 üncü maddesi uyarınca iradî taraf değişikliğinin yapılabilmesi mümkün olmakla birlikte hasımsız olarak açılan davada 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi uygulanarak davaya taraf eklenmesinin mümkün olmadığı, anılan maddenin davada taraf olarak gösterilen kişinin değiştirilmesine imkânı verdiği, tarafın hiç gösterilmediği bir davada 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi yoluyla davaya taraf eklenmesinin mümkün olmadığı belirtilmiştir.
5. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 06.12.2018 tarihli ve 2016/14138 E., 2018/7748 K. sayılı ilamının, 10.05.2017 tarihli ve 2017/1035 E., 2017/2715 K. sayılı ilamının, 09.06.2016 tarihli ve 2016/1356 E., 2016/7675 K. sayılı ilamının ilgili kısmı şöyledir:
"...Dava, araç mülkiyetinin tespiti istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı hasımsız olarak açtığı eldeki davada, traktörü yıllar önce adi senetle tanımadığı bir kişiden satın aldığını, buna ilişkin faturasının bulunmadığını, bu traktörün trafikte kayıtlı olmaması sebebiyle plakasının bulunmadığını belirtirek traktörün mülkiyetinin davacıya ait olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, davacının davaya konu traktörü hangi şekilde satın aldığına ilişkin herhangi bir yazılı belge sunamadığı, yalnızca iki tanığın traktörü davacının kullandığını beyan ettiği, ... yıllardır traktörü kullandığını söyleyen davacının yasal yükümlülüğünü yerine getirmeyerek kusurlu davrandığı ve kendi kusurundan dolayı hak iddia edemeyeceği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
Davacının istemi traktörün kendisine ait olduğunun tespitine ilişkindir. Davacı her ne kadar davayı hasımsız olarak açmış ise de mülkiyetin tespiti talebini içerir bu tür davaların hasımsız olarak açılması mümkün olmayıp talep edilen hususta hasımsız olarak yargılama da yapılamaz. Bu nedenle davanın usulden reddine karar verilmesi gereklidir..."
3.Değerlendirme
1. ... veya tüzel kişilere ait olan ve tarım kesiminde kullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılan iş makinelerinin, seferberlik ve ... hali hazırlıkları çalışmalarında ülke içinde mevcut iş makinelerinin potansiyelinin belirlenmesi, devamlı olarak izlenmesi ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'na göre tescili, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine (TOBB) bağlı odalarca yapılmaktadır.
2. Tescil için gerekli belgelerin olmaması halinde Mahkemeden alınacak sahiplik belgesi için açılan davada uyuşmazlık konusunun mülkiyetin tespiti isteminin hasımsız olarak açılıp açılmayacağı noktasında toplanmaktadır. Bu noktada çekişmesiz yargı işlerini düzenleyen 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 382 nci maddesini incelemek gerekir.
3. Bir işin çekişmesiz yargı işi sayılabilmesi için, şu üç ... ölçütten birinin veya birkaçının varlığı gerekir: a) ilgililer arasında bir uyuşmazlığın bulunmaması; b) ilgililerin ileri sürebileceği herhangi bir hakkın olmaması; c) Hakimin kendiliğinden (resen) harekete geçtiği bir halin varlığı.
6100 sayılı Kanun'un 382 nci maddesinin birinci fıkrasındaki genel çerçevenin dışında; ikinci fıkrada öğreti ve Yargıtay kararlarında kabul edilen çeşitli çekişmesiz yargı işleri; kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, eşya hukuku, borçlar hukuku, ticaret hukuku, icra-iflas hukuku ve çeşitli kanunlar kategorileri çerçevesinde örnek olarak sayılmıştır.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle dava dosyasının incelenmesinde; davanın yasal mevzuat ve yerleşmiş Yargıtay içtihatları doğrultusunda çekişmesiz yargı işi olması için taşıması gereken ölçütleri taşımadığı, davanın hasımsız açılamayacağı, davacının yargılamanın hiçbir aşamasında 6100 sayılı Kanun'un 124/3 ve 124/4 maddesini ileri sürmediği, kaldı ki bu konuda Hukuk Genel Kurulunun 30.03.2022 tarihli ve 2019/538 E., 2022/421 K. sayılı ilamında vurgulandığı üzere davalı tarafın hiç gösterilmediği durumlarda 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi yoluyla davaya taraf eklenmesinin mümkün olmadığı, davanın usulden reddine ilişkin kararın yerinde olduğu anlaşılmakla davacının tüm temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacının yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.