"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/449 E., 2022/541 K.
Taraflar arasında birleştirilerek görülen alacak davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda, bozmaya uyan Mahkemece asıl ve birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl davada; Mazbut Bezm-i Alem ..........,Vakfından hayrat ve eski eser nitelikli bir taşınmaz olan ..............,Vakıf .........., Hastanesinin kendileri tarafından işletilmekte ve giderleri her yıl Bütçe Kanunu ile ayrılan ödenekten karşılanmaktayken, hastanenin işletilmesinin 10.08.2000 tarihli ve 2000/1331 sayılı Bakanlar Kurulu kararı uyarınca davalı ile imzalanan protokol gereği Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğüne devredildiğini ancak 5283 sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesi ile Sigortalar Genel Müdürlüğüne ait hastaneler ile birlikte ........... Vakıf .........., Hastanesinin de Sağlık Bakanlığına devredilerek 20.02.2005 tarihinden itibaren Bakanlık tarafından idare edilmeye başlandığını, sonrasında ........ Vakıf...........Hastanesinin anılan Kanun kapsamında olmaması nedeni ile hastanenin tekrar 17.08.2006 tarihinde kendileri tarafından devralındığını, bu Kanun nedeniyle protokolün sona erdiğini ancak 10.08.2000 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile onaylanan protokol hükümlerine göre Sigortalar Genel Müdürlüğünün üstlenmiş olduğu edimleri yerine getirmediğini ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, ödenmeyen 1.999.635,57 USD tahsis bedelinin ödenmesi gereken tarihteki Merkez Bankası döviz satış kuru karşılığı Türk Lirası tutarının ödenmesi gereken tarihten itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte, güçlendirme projesi için ödenen 84.000,00 TL, hastanenin restorasyon, mekanik ve elektrik tesisat projeleri için ödenen 82.500,00 TL, proje çizimi için ödenen 5.949.000,00 TL, onarım harcamaları için yapılan 829.188,35 TL’nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, 02.07.2014 tarihli dilekçesi ile tahsis bedeline ilişkin talebini 2.170.303,09 USD' ye yükseltmiştir.
2. Birleşen davada davacı vekili; İstanbul ..........Hastanesinin 10.08.2000 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile onaylanan protokole istinaden 13.01.2001 tarihinde teslim alındığını, 29.01.2001 tarihinden itibaren hastanede hizmet verilmeye başlandığını ancak davalının protokol hükümlerine aykırı davranarak hastanenin market, çiçekçi ve otopark bölümlerini teslim etmediğini, bu sebeple tahsis bedellerinin teslim edilmeyen bölümler dikkate alınarak ödendiğini, davalıya borçlu olmadıkları gibi 1.215.059,95 TL asıl alacak, 856.224,84 TL işlemiş faiz olmak üzere toplam 2.107.283,94 TL kurum alacağının bulunduğunu ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, 2.107.283,94 TL’nin tahsil tarihine kadar işleyecek reeskont faiz ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada, davalı vekili; davanın yanlış hasıma yöneltilmiş olduğundan husumetten reddinin gerektiğini savunarak, asıl davanın reddini istemiştir.
2. Asıl davada davalı vekili; imzalanan protokol gereği kantinin tahliye edilmemesi nedeniyle devrinin gerçekleştirilemediğini, çiçekçi bölümünün ise herhangi bir şekilde kiraya verilmeyen, kaba inşaat halinde bulunduğunu, bu sebeple teslime ilişkin ayrıca bir işlem yapılamadığını, davacı kurumun geç ödemeler nedeniyle dolar kurunda meydana gelen değişikliklere istinaden talepte bulunamayacağını, protokolün ilgili hükmü gereğince üç yıl içerisinde bakım ve onarımların yapılması gerekirken bu taahhüdün yerine getirilmediğini, ayrıca davanın zamanaşımına uğradığını savunarak, birleşen davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 18.06.2020 tarihli ve 2018/727 E., 2020/107 K. sayılı kararıyla; asıl davada, SGK Başkanlığının davacı ... Müdürlüğüne tahsis bedelleri karşılığı olarak (6.583.571,92 $ - 6.360.274,16 $) = 223.297,76 $ fazla ödeme yaptığı, TL karşılığının 308.106.25 TL olduğu, buna göre asıl davada davacı olan Vakıflar Genel Müdürlüğünün tahsis bedeline karşılık bir alacağının bulunmadığı, davacı ... tarafından yapılan ve kesin maliyetleri bilirkişi kurulu tarafından tespit edilen masraflar yönünden ise, güçlendirme ile ilgili projelerin 2 A Mühendislik înşaat Organizasyon Limited Şirketine yaptırılması karşılığında 84.000,00 TL, binaların restorasyon, mekanik ve elektrik tesisat projelerinin..........., İnşaat Mühendislik ve Taahhüt Limidet Şirketine yaptırılması karşılıgında 82.500,00 TL, binaların ıslak hacimleri ile kalorifer tesisatı onanmıyla ilgili 829.188,35 TL olmak üzere toplam 995.688,35 TL harcama yapıldığı, davaya konu ............., Hastanesi başlangıçta 10.08.2000 tarihli Bakanlar Kurulu karanyla 10 yıl süre ile devrinin kararlaştırıldığı ve 04.12.2000 tarihinde düzenlenen devir teslim tutanağı ile SGK Başkanlığına devir edilmiş ise de; daha sonra bu devirden vazgeçilerek 20.02.2005 tarihinde T.C. Sağlık Bakanlığına, akabinde de T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 17.08.2006 tarihinde tekrardan Bezm-i Âlem Valide Sultan Vâkfına devredildiği, bu durumda ............., Hastanesinin davalı SGK Başkanlığı uhdesinde geçen (4 yıl + 1 ay + 8 günlük) süreye uygun onarım ve güçlendirme bedeli hesapladığında, 6.292.146,39 TL x 1478 gün / 3600 gün = 2.583.275,66 TL olduğu, her ne kadar bilirkişi kurulu raporunda, protokolde fakir ve garip hastalar için yıllık 1.000.000,00 USD kadar harcama yapılacağı, bunun altında harcama yapılması halinde aradaki farkın davacı ... Müdürlüğüne ödeneceğinin hükme bağlandığı, buna göre fakir ve garip hastalar için yıllar itibariyle verilmeyen sağlık hizmetleri bedelleri toplamının 3.161.499.784 TL olduğu belirtilemiş ise de, dava dilekçesinde davacı tarafın bu yönde bir talebinin bulunmaması karşısında taleple bağlı kalınarak bu yönde hüküm kurulmadığı, birleşen davanın davacısı SGK Başkanlığı tarafından 308.106,25 TL fazla ödeme yapıldığı, teslim edilmeyen otopark ve market için Vakıflar Genel Müdürlügüne ödenen kira bedellerinin, protokolün 13 üncü maddesi gereğince birleşen davanın davacısı durumunda bulunan SGK Başkanlığına ödenmesi gerektiği, bu durumda asıl davanın davacısı olan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ödenen toplam 102.275,27 TL kira bedelinin iadesi gerektiği, ...............,Hastane işletmesinin birleşen davanın davacısı SGK Başkanlığında olduğu dönemde; deprem tetkikleri, zemin etüdü, takviye proje tanzimi, röleve projesi tanzimi yapılmak üzere 176.000,00 TL, .........., garajının eczaneye dönüşümü tesisat işi karşılığında 82.990,39 TL,.................., Hastanesi garajının eczaneye dönüşümü inşaat işi için Özkan İnşaat Limited Şirketine 87.000,00 TL, .......... Hastanesi ilave yataklı bölüm için proje + ihale doküman hazırlanması işi karşılığında ..........Mühendislik Müşavirlik Limited Şirketine 135.250,00 TL olmak üzere toplam 481.240,39 TL harcama yapıldığı, 20.02.2005 tarihinde 1 USD'nin efektif alış karşılığının 1,3007 TL olduğu dikkate alınarak asıl davada davanın kısmen kabulü ile talep edilen ilk tahsis bedeli talebi yönünden davanın reddine, tahsis bedeli yönünden ıslah yolu ile artırılan miktar bakımından karar verilmesine yer olmadığına, güçlendirme projesi, restorasyon, mekanik ve elektrik projeleri, binaların ıslak hacimleri ile kalorifer tesisatı onarımı ve ayrıca onarım işi nedeniyle açılan davanın kısmen kabulü ile 84.000,00 TL + 82.500,00 TL + 829.188,35 TL + 2.583.275,66 TL’nin 20.02.2005 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine; birleşen davanın kısmen kabulü ile 308.106,25 TL + 102.275,27 TL + 481.240,39 TL’nin, 308.106.25 TL’lik kısma 13.01.2005, 102.275,27 TL ve 481.240,39 TL’lik kısma 20.02.2005 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanun'un 1 inci maddesi gereğince işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 20.05.2021 tarihli ve 2020/10539 E., 2021/5174 K. sayılı ilamıyla; asıl davanın davalısı Bakanlık’ın tüm temyiz itirazları ile asıl davanın davacısı ... ile birleşen davanın davacısı Sosyal Güvenlik Kurumunun sair temyiz itirazları reddedildikten sonra, asıl davada davacı vekilinin, dava konusu protokol kapsamında fakir ve garip hastalara sarf edilmemesi sebebiyle kendilerine ödenmesi gereken ve hükme esas alınan bilirkişi raporlarında da 3.161.499,79 TL olduğu tespit edilen tahsis bedeline ilişkin harçlandırılmış şekilde talebinin bulunduğu kabul edilerek, anılan tahsis bedeline ilişkin talebin esası yönünden, 02.07.2014 tarihli ıslah dilekçesi de dikkate alınarak bir karar verilmesi gerektiği, yine taraflarca hastanenin onarım, bakım ve restorasyonu için yapıldığı iddia edilen harcamaların ancak üçüncü kişilere ödendiğinin ispatlanması halinde talep edilebileceği değerlendirilerek, bu kapsamda davacıların dava dilekçelerinde ileri sürdüğü talep ve iddialar ışığında, gerektiğinde yeniden bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle hastanenin onarımı, bakımı ve restorasyonu için üçüncü kişilere ödeme yapılıp yapılmadığı araştırılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle, karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda gelen müzekkere cevapları ve taraf vekillerince sunulan kayıt ve belgeler birilkte değerlendirilerek asıl davada davanın kısmen kabulü ile talep edilen ilk tahsis bedeli talebi yönünden davanın reddine, fakir ve garip hastaların ilaç, protez, ortez ve benzerleri için talep edilen tahsis bedeli yönünden 3.161.499,79 TL'nin dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, güçlendirme projesi, restorasyon, mekanik ve elektrik projeleri, binaların ıslak hacimleri ile kalorifer tesisatı onarımı ve ayrıca onarım işi nedeniyle açılan davanın kısmen kabulü ile 84.000,00 TL + 82.500,00 TL + 829.188,35 TL + 2.583.275,66 TL’nin 20.02.2005 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanun'un 1 inci maddesi gereğince işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine; birleşen davanın kısmen kabulü ile 308.106,25 TL + 102.275,27 TL + 481.240,39 TL’nin, 308.106.25 TL’lik kısma 13.01.2005, 102.275,27 TL ve 481.240,39 TL’lik kısma 20.02.2005 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Asıl davada davacı vekili; eksik ve hatalı bilirkişi raporuna itirazlarının değerlendirilmediğini, fakir ve garip hastalarla ilgili olarak talep edilen tahsis bedelinin gecikme faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesi gerektiğini, onarım ve güçlendirme bedeli toplamı olarak tespit edilen miktarın, hastanenin SGK uhdesinde kaldığı süre üzerinden hesaplanmasının hatalı olduğunu, SGK tarafından yapılan fazla ödemeler mahsup edilerek talepte bulunulduğundan tekerrür oluşturulacak şekilde ikinci kez kesinti yapılmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Asıl davada davalı vekili; 10.08.2000 tarihli protokol ile ................,nin yönetim ve işletilmesinin ... Başkanlığına devredildiğini, protokolle belirlenen edimleri yerine getirme sorumluluğunun Sosyal Güvenlik Kurumuna ait olduğunu, kendisine husumet yöneltilemeyeceğini, yine protokolün sona erdiği tarihten sonrasına isabet eden ödemelerden kendisinin sorumlu tutulmasının hatalı olduğunu, kaldı ki devir sonrası dava tarafça yapılan masraflardan da sorumlu olmadığını yapılan masraflar için temerrüde düşürülmediğini bu nedenle faiz başlangıç tarihlerinin hatalı değerlendirildiğini, ayrıca davacı lehine hükmedilen vekalet ücretinin de fahiş olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Birleşen davada davacı vekili; mevcut raporları arasında çelişki bulunduğunu, eksik ve hatalı değerlendirmeler içeren raporun hükme esas alındığını, devir tarihine kadar yapılan tüm masrafların değerlendirilmediğini, Kuruma teslim edilmeyen kısımların tahsis bedelleri düşülerek ödemelerde bulunulduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık asıl ve birleşen davada mazbut vakfa ait hastanenin gelir ve işletilmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK
2. 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin (Tarife) 13 üncü maddesi
3. Değerlendirme
1. Mahkemece uyulan bozma ilamında gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yapılarak, yine o ilamda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verilmiş olmasına, bozma ilamının kapsamı dışında kalarak kesinleşen ve taraflar lehine usuli kazanılmış hak oluşturan kısımlar hakkında Mahkemece yeniden inceleme yapılamasına imkan bulunmamasına göre; asıl ve birleşen davada davacılar vekillerinin tüm, asıl davada davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Mahkemece alacak istemli davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Buna göre, yukarıda yer verilen Tarife hükmü uyarınca, kabul edilen kısım üzerinden davacı lehine 305.404,62 TL nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde 31.889.787,00 TL vekalet ücretine hükmedilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (6100 sayılı Kanun) eklenen Geçici 3 üncü madde atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 438 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca temyiz olunan Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Asıl ve birleşen davada davacılar vekillerinin tüm, asıl davada davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan Mahkeme kararının hüküm fıkrasının asıl davaya ilişkin (A) numaralı bendinin vekalet ücretine ilişkin sekizinci alt bendinin çıkartılarak yerine " Davacı ... davalı taraf kendisini vekil ile temsil ettirmiş olduğundan, hüküm tarihinde yürürlükte bulunan ...Ü.T. uyarınca davacı taraf yararına 305.404,62 TL, davalı taraf yararına 201.339,00 TL nisbi vekalet ücreti takdir edilmesine," alt bendinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
6100 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 3 üncü madde atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
10.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.