"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/64 E., 2023/196 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kiracılığın tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Asıl davada davacı şirket vekili; davacının, davalı Belediye tarafından yapılan “Kent Mobilyalarına Reklam Asma Hakkı” için yapılan ihalesini kazanarak 25.04.2007 başlangıç tarihli ve on yıl süreli kira sözleşmesini imzaladığını, 12.06.2014 tarihli sözleşme ile de ilk kira sözleşmesine ilişkin ihale şartnamesi ve yasal yükümlülükleri geçerli kabul edilerek kira süresinin uzatıldığını, akabinde davalı Belediye tarafından gönderilen yazıyla billboardların giantboard haline getirilmesiyle reklam alanı büyütülerek sözleşmeye aykırı davranıldığı iddia edilerek sözleşmesinin uzatılmayacağının bildirildiğini, sözleşmeye aykırılık bulunmadığını, giantboardların davalı Belediyenin onayıyla kullanıldığını, bunların billboardlarla aynı vasıf ve özelliklere sahip olup yalnızca uygulama tekniği açısından farklılık gösterdiğini, toplam kullanılan kent mobilyasının aynı sayı ve ebatta olduğunu, davalı Belediyenin kötü niyetli hareket ettiğini iddia ederek; fazlaya dair hakları saklı kalmak üzere, sözleşmeye aykırılık bulunmadığının tespitini talep etmiştir.
2.Birleşen davada davacı vekili; aynı vakalara dayanarak, tekrarlayarak davalı Belediyenin ithamları ve kiralananların kullanımına mani olmaya, sözleşmenin feshine yönelik işlemler sebebiyle kullanım hakkına yönelik müdahalelerin önlenmesini, davalı Belediye ile şirket arasında imzalanan “... Kent Mobilyalarına Reklam Asma ve Kiralama Hakkına İlişkin Sözleşme” başlıklı kira sözleşmesinin hali hazırda ve mevcut şartlarda 25.04.2027 tarihine kadar taraflar arasında geçerli, yürürlükte ve ayakta olduğunun tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı belediye vekili; davacı tarafça eksik kira ödemesi yapıldığını, davacı şirketin onay olmadan kent mobilyalarının amacını, karakterini ve kullanım amacını değiştirerek giantboard haline getirdiğini tespit ettiğini, 170 adet billboardların giantboard olarak kullanıldığını ve bu suretle her biri için reklam alanının 3,86 m² büyütüldüğünü, billboard ile giantboard arasında teknik açıdan da farklar bulunduğunu, davacının ekstra kazanım elde ettiğini ve eksik kira bedeli ödediğini savunarak, davaların reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 29.01.2019 tarihli ve 2019/6 E., 2019/60 K. sayılı kararıyla; davacının başta kira bedeli olmak üzere diğer bütün yükümlülüklerini yerine getirdiği, buna ilişkin bir ihtilaf olmadığı, sözleşme süresinin kendiliğinden on yıl daha uzadığının kira sözleşmesinin beşinci maddesinde de ayrıntılı olarak düzenlendiği, dava konusu 25.04.2007 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin bitiminden sonra 25.04.2027 yılına kadar uzatıldığı ve kiracılık sıfatının devam ettiği gerekçesiyle; davanın kabulü ile dava konusu taşınmazda davacının kiracılık sıfatının 25.04.2007 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin bitiminden sonra 25.04.2027 tarihine kadar uzatılmış olduğuna ve kiracılık sıfatının devam ettiğinin tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı taraf istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 01.06.2022 tarihli ve 2020/1377 E., 2022/1398 K. sayılı kararıyla; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 31.10.2022 tarihli ve 2022/6725 E., 2022/8342 K. sayılı ilamla; davacı tarafın sözleşmeye uygun davrandığının ve dolayısıyla kiracılığın tespitini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince; sözleşmeye aykırılık bulunup bulunmadığı ve kira sözleşmesinin halen devam edip etmediği hakkında inceleme yapılarak bu hususta bir karar verilmesi gerekirken talebi aşar şekilde dava konusu taşınmazda davacının kiracılık sıfatının 25.04.2007 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin 10 yılın bitiminden sonra 25.04.2027 tarihine kadar uzatılmış olduğuna ve kiracılık sıfatının devam ettiğinin tespitine şeklinde karar verildiği, ayrıca kiracılığın tespiti davalarında, bir yıllık kira bedeli üzerinden nispi karar ve ilam harcı alınması gerekmekle İlk Derece Mahkemesince yıllık kira bedeli üzerinden eksik harcın tamamlattırılması, yatırılmadığı takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmesi ve süresi içinde harç ikmaliyle yenileme yapılmadığı takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerektiğinden bahisle, karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında belirtilen kararıyla; uyuşmazlık konusu kira ilişkisinin ihale sonucunda imzalanan 25.04.2007 başlangıç tarihli ve 10 yıl süreli sözleşme ile kurulduğu, sözleşmede yüklenicinin başta kira olmak üzere diğer bütün yükümlülüklerini yerine getirmesi durumunda sözleşme süresinin kendiliğinden ve aynı şartlar ile 10 yıl daha uzayacağının belirtildiği, davalı Belediyenin davacıya gönderdiği 20.02.2018 tarihli ihtarname ile kira sözleşmesinin 25.04.2018 tarihinde sona ereceğini ve sözleşmenin süresinin uzatılmayacağını, 28.03.2018 tarihli ihtar ile de bilboardların büyütülerek giantboard haline getirildiği ve reklam alanlarının büyütülüp sözleşmeye aykırı hareket edildiğinin bildirildiği, davalının ilk 10 yıllık süreç içerisinde davacının sözleşmedeki yükümlülüklerine uygun davranmadığına ilişkin bir iddiası ve 10 yıl süre dolmadan bu nedenle sözleşmenin feshine ilişkin bir ihtarı ve bu yönde ileri sürdüğü bir delilin bulunmadığı, bu nedenle taraflar arasındaki sözleşmenin (5.) ve şartnamenin (8.) maddesine göre kira sözleşmesinin 10 yıl uzadığının kabulünün gerekeceği, davalı tarafından kira bedellerinin eksik ödendiği gerekçesiyle sözleşmeye aykırı davranıldığı savunulmuş ise de bu hususta açılan itirazın iptali davasının reddine dair kararın dosya davacısı belediyenin temyizi üzerine, Yargıtayca onanarak kesinleştiği, ayrıca kira bedellerinin eksik ödenmesinin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 315 inci maddesinde özel olarak düzenlenmesi karşısında, ancak temerrüt nedeniyle tahliye talep edilebileceği, sözleşmeye aykırılık iddiası nedeniyle sözleşmenin feshe konu olamayacağı gerekçesiyle; asıl davanın kabulü ile davacı şirketin taraflar arasındaki sözleşmeye uygun davrandığının ve sözleşmeye aykırı davrandığının tespitine; birleşen davanın kabulü ile kira sözleşmesinin hali hazırda ve mevcut şartlarda 25.04.2027 tarihine kadar taraflar arasında geçerli, yürürlükte ve ayakta olduğunun tespitine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; asıl ve birleşen davalarda dava değerinin ayrı ayrı yıllık kira bedeli olan 2.137.716,00 TL olması ve bozma ilamı doğrultusunda ayrı ayrı harç ikmali yapmalarına rağmen 5.500,00 TL vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek, kararın düzeltilerek onanmasını istemiştir.
2.Davalı vekili; kira sözleşmesi uyarınca kiralananların karakteri ve kullanım amacının Belediye onayı olmadan değiştirilemeyeceğini, davacının sözleşmeye aykırı davrandığını ve eksik ödemede bulunulduğunun açık olduğunu, liralananların sözleşmeye aykırı şekilde giantboard halinde kullanıldığının mahallinde tespit edildiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl ve birleşen davada uyuşmazlık, kiracılık sıfatının ve sözleşme süresinin tespiti ile muarazanın giderilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6098 sayılı Kanun'un 316 ncı maddesi,
2. 04.02.1959 tarihli ve 1957/13 E. 1959/5 K. sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı,
3.Değerlendirme
1.Mahkemece uyulan bozma ilamı uyarınca karar verilmesi ile davacı kiracının kiralananları sözleşmeye aykırı kullanımı olmadığının, kira süresinin sözleşme hükümlerine uygun olarak belirlendiğinin, başka bir davada davalı kiraya veren tarafından eksik ödeme iddiasıyla açılan itirazın iptali davasının reddine dair kararın Dairece onanarak kesinleştiğinin anlaşılmasına göre, davalı Belediyenin asıl ve birleşen davaya yönelik temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2.Davacı; birleşen davasında, davalı Belediyenin sözleşmenin feshine yönelik işlemleri ile çıkardığı muaraza doğrultusunda kullanım hakkına müdahalenin önlenmesini ve sözleşmenin 25.04.2027 tarihine kadar uzatılmış olduğunun tespitine karar verilmesini istemiştir. Bu durumd, dava değeri bir yıllık kira bedeli olmakla, davacı lehine yıllık kira bedeli olan 2.137.716,00 TL üzerinden nisbi vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken 5.500,00 TL vekâlet ücretine hükmolunması usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalının temyiz itirazlarının REDDİNE,
2.Davacının birleşen davaya yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının hüküm fıkrasının "BİRLEŞEN DAVA YÖNÜNDEN;" başlıklı kısmının 4. bendinde yer alan "5.500,00 TL" rakamının çıkartılarak yerine "205.885,80 TL" rakamının yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacı tarafa iadesine,
07.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.