"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, bozmaya uyan Mahkemece davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalının 1995 yılında öğrenime başladığı... Okulundan 1999 yılında mezun olduğunu, 1.875 günlük hizmetinin ardından adi malul olarak emekliye sevk edildiğini, davalıya ... Okulunda toplam 49.226,56 TL'lik masraf yapıldığını, davalının zorunlu hizmet süresinin 5475 gün olduğunu ve bu masrafın noksan kalan 3.600 günlük hizmet süresine denk gelen bölümünün 32.368,15 TL olduğunu belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere, 32.368,15 TL'nin sarf tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; müvekkilinin ayrılış nedeninin sağlık durumundan kaynaklı olması nedeniyle askeri öğrenim giderinin istenemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 04.03.2010 tarihli ve 2008/478 E., 2010/47 K. sayılı kararıyla; yapılan giderlere eğitim ve öğretim yılı dönem sonu itibariyle yasal faiz uygulandığı gerekçesiyle, davanın kabulüne, 32.368,16 TL'nin eğitim ve öğretim yılı dönem sonlarından itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin 29.06.2010 tarihli ve 2010/5705 E., 2010/9827 K. sayılı ilamıyla; davalının sair temyiz itirazlarının reddedildiği belirtilerek, somut olayda davacı vekilinin dilekçesinde 32.368,16 TL asıl alacağın sarf tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini istediği, buna göre, davalının sorumlu olduğu asıl borç miktarı ile birlikte bunların sarf tarihinden Yargıtay uygulamalarına göre sarf tarihi belirlenemiyorsa, her bir harcamanın yapıldığı dönemin sonundan itibaren işlemiş olan faiz miktarı da hesaplatılarak hüküm altına alınması gerekirken, Mahkemece infazda şüphe ve tereddüt oluşturacak şekilde hüküm altına alınan asıl borç miktarının eğitim ve öğretim yılı dönem sonlarından itibaren yasal faizi ile birlikte tahsiline hükmedilmesinin doğru olmadığı gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalının dava konusu alacak nedeniyle yapılandırma talebinde bulunduğu, bu talep davacı idarece reddedilmişse de, kesinleşen İdare Mahkemesi kararı uyarınca talebin reddine ilişkin kararın kaldırıldığı, davalının borcu yapılandırmak suretiyle ödeyeceği, davanın konusuz kaldığının anlaşıldığı gerekçesiyle, davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; davada davanın konusuz kaldığından söz edebilmek için alacağın ödenmiş olması veya alacağın yasal bir düzenleme ile ortadan kalkmasının gerektiğini, Mahkemece öğrenim ve yetiştirme giderlerinin hesaplanmasına ilişkin yapılan mevzuat değişikliklerinden davacının yararlanması gerektiğine dair İdare Mahkemesi kararına atıf yapılmak suretiyle borcun ortadan kalkmış olduğu şeklinde anlaşılabilecek bir karar verildiğini, Mahkemece yeni bir bilirkişi raporu alınarak değişen mevzuat hükümleri kapsamında borcun miktarının tayin edilmesi gerektiğini, dilekçe ekinde müvekkili İdareden alınan yazının bir örneğinin sunulduğunu, söz konusu yazıda davalının halen öğrenim ve yetiştirme borcunu ödemediği hususuna yer verildiğini, bu suretle davanın özünü oluşturan uyuşmazlığın halen devam ettiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; 926 sayılı ...Kuvvetleri Personel Kanunu'ndan (926 sayılı Kanun) kaynaklanan eğitim ve öğretim alacağının tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 331 inci maddesi.
2. ...Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'in 5 ve 6 ncı maddesinin (b) fıkrası.
3. 6000 sayılı Kanun'un 11 inci maddesiyle, 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremiyenler Hakkında Kanun'un (6401 sayılı Kanun) 3 üncü maddesinde yapılan değişiklik.
4. 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesinin birinci fıkrası.
3. Değerlendirme
1. 09.11.2013 tarihli ve 28816 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, ...Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 1 inci maddesi ile 17.12.2005 tarihli Yönetmelik'in 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yapılan değişiklik gereğince; davalının öğrencilik dönemine ait masraf kalemlerinden; "yiyecek masraflarının yarısının", "öğrenci harçlıklarının, kitap-kırtasiye giderlerinin ve ilaç-tedavi giderlerinin ise tamamının" ve "personel ve amortisman giderlerinin" düşülmesi suretiyle kalan masraf tutarı üzerinden yükümlülük süresinin eksik kalan kısmı ile orantılı olarak borcunun hesaplanması gerekir.
2. Aynı Yönetmelik'in 6 ncı maddesinin (b) fıkrasında masrafların yapıldığı yıl esas alınarak, ayrıldığı ve ilişiğinin kesildiği tarihe kadar kanuni faizi hesaplanarak tazminat hesabı yapılacağı; yine Yönetmelik'in geçici 1 inci maddesinde ise Yönetmelik'in yayımlandığı tarihte henüz ödeme yapmamış ancak ...Kuvvetlerden ilişiği kesilmiş personele de bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
3. Yine, 30.06.2010 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 6000 sayılı Kanun'un 11 inci maddesiyle 5401 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinde yapılan değişiklikle; personel ve amortisman giderlerinin yükümlülerin tazminat hesaplarında dikkate alınmayacağı öngörülmüş, 03.06.2012 günlü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 6318 sayılı Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 47 nci maddesiyle 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik uyarınca muvazzaf subay ve astsubayların mecburi hizmet süresi 15 yıldan 10 yıla indirilmiştir.
4. ...Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'te helikopter ve uçuş masraflarına ilişkin herhangi bir masraf kalemine yer verilmemiştir. Aynı zamanda söz konusu Yönetmelikte 11.03.2016 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle Maliyet Hesabı başlıklı 5 inci maddesinin (e) bendinde Uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde veya uçuş birliklerinde verilen başlangıç, temel, tekamül uçuş (pilotaj) eğitimlerinde, uçuşta sarf edilen yağ, yakıt ve oksijen giderleri, (f) bendinde Uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde hizmet alımı yoluyla tedarik edilen başlangıç, temel, tekamül uçuş (pilotaj) eğitim masraflarının hesaplanmasında bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d) ve (e) bentlerinin dikkate alınacağı belirtilmiştir.
5. ... 4. İdare Mahkemesinin 28.11.2013 tarihli ve 2012/1817 E., 2013/1406 K. sayılı dosyasında; Hava ... Okulundan pilot olarak mezun olduktan sonra mecburi hizmet süresini tamamlamadan malulen emekliye ayrılan davacı adına borç çıkarılan öğrenim giderlerinin 6318 sayılı Kanun uyarınca 10 yıllık mecburi hizmet süresi esas alınmak suretiyle yeniden yapılandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı davada, davacının lehine getirilen hüküm uyarınca 10 yıllık mecburi hizmet süresi esas alınarak yeniden hesaplanması gerektiğinden dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ve karar 29.01.2021 tarihinde kesinleşmiştir.
6. Milli Savunma Bakanlığının 16.03.2023 tarihli "Öğrenim Gideri(...)" konulu yazısında; yapılan inceleme neticesinde, .... Ütğmn. ...'un anılan karara istinaden... Okulu Saymanlık Müdürlüğüne herhangi bir ödeme yapmadığı bildirilmiştir.
7. Dosya kapsamında davalı tarafından yapılmış bir ödeme mevcut değildir. Burada davanın konusuz kaldığından bahsedilemez. 29.01.2021 tarihinde kesinleşen ... 4. İdare Mahkemesinin 2012/1817 E., 2013/1406 K. sayılı yapılandırma başvurusunun reddine ilişkin işlemin reddine dair verilen karardan sonra, davalı ... tarafından bir yapılandırma talebinin veya davacı ... tarafından yapılan bir yapılandırma işleminin olup olmadığına dair dosyaya herhangi bir bilgi veya belge sunulmamıştır.
8. O halde Mahkemece; dava konusu borca ilişkin mevcut yapılandırma belgesi sunulmadığı gözetilerek, öncelikle davalının eğitim-öğretim gördüğü... Okulunun 1995-1999 yıllarına ait gerçek harcama kalemlerini ve masraflarını gösterir güncellenmemiş ve enflasyon katsayısı uygulanmamış maliyet broşürlerinin ve özellikle maliyet cetvelinde yer alan eğitim-öğretim, iaşe, uçuş, atış eğitimi masraf kalemlerine (ayrıntılı olarak nelerden oluştuğu) ait tüm belgeler davacı idareden temin edildikten sonra, yargılama sırasında davalı lehine getirilen mevzuat değişiklikleri de değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, davalının borcu yapılandırmak suretiyle ödeyeceği gerekçesiyle davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına şeklinde karar verilmiş olması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
6100 sayılı Kanun'un Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.