"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2090 E., 2023/1475 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziantep 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/50 E., 2020/323 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; başvuruların kısmen kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı ...'in müvekkili Üniversitede araştırma görevlisi olarak çalışırken, doktora yapmak için kadrosunun geçici olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsüne gönderildiğini, doktorasını tamamladıktan sonra mehil müddetini izleyen iş gününde hiçbir mazeret belirtilmeksizin görevine başlamadığından 04.01.2017 tarihi itibari ile müstafi sayıldığını, mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmediği için yüklenme senedine göre eğitime başladığı tarihten fiilen ilişiğinin kesildiği tarihe kadar kamu personeli olarak tarafına yapılan ödemeleri %50 fazlası ile iade etmesi gerektiğini, diğer davalıların da yüklenme senedinde borca kefil olduklarını, bu doğrultuda 350.822,925 TL tutarın ödenmesinin ihtar edildiğini, verilen sürede ödeme yapılmadığından icra takibi başlatıldığını ancak davalılar tarafından takibe haksız olarak itiraz edildiğini ileri sürerek; itirazın iptaline, müvekkili lehine icra inkar tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili ; 674 sayılı KHK’nin 49 uncu maddesi ile 2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanunu'na (2547 sayılı Kanun) eklenen Ek 30 uncu maddesi uyarınca ÖYP kapsamında anılan Kanunun 33 üncü maddesinin (a) fıkrası uyarınca atanmış olan araştırma görevlilerinin statülerinin herhangi bir işleme gerek kalmaksızın 50 nci maddesinin (d) fıkrasında belirtilen statüye dönüştürüleceği ve bu durumda olanlar hakkında 50 nci maddenin (d) fıkrası hükümlerinin uygulanacağı açık olup bu şekilde statüleri değiştirilen araştırma görevlilerinden yeniden 33 üncü maddesinin (a) fıkrasına göre ataması yapılmayanların mecburi hizmet yükümlülüklerinin kaldırılacağı hüküm altına alındığını, müvekkilinin davacı üniversitede göreve başlamadığından kadro statüsünün 50/d olduğunu, bu nedenle KHK gereği mecburi hizmet yükümlülüğü bulunmadığından davanın reddi gerektiğini aksi halde kurumca tek yanlı hazırlanan "genel işlem şartı' niteliğindeki kefalet senedinde öngörülen cezanın fahiş olup indirilmesi gerektiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla 2547 sayılı Kanunda yer almayıp Yönetmelikte öngörülen yüklenme senedinin mecburi hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde ödenen maaşların iade edileceğine ilişkin hükmünün maaşın çalışmanın karşılığı olması ve angarya yasağı nedeniyle geçersiz olduğu, bu nedenle davacının ödenen maaşları geri isteyemeyeceği, bununla birlikte davalıya yapılan yolluk ödemesinin yüklenme senedi gereği %50 fazlasıyla birlikte geri alınmasının önünde yasal bir engelin bulunmadığı, davalıların takipten önce temerrüde düştüğü gerekçesiyle; davanın kısmen kabulüne, icra takibine yapılan itirazın 15.646,01 TL asıl alacak, 277,77 TL işlemiş faiz yönünden iptaline, fazlaya dair talep ile icra inkar ve kötü niyet tazminatı taleplerinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1-Davacı vekili; taahhüt senedi uyarınca işlem yapılmasının angarya yasağı olmadığını, davalının öğretim üyesi yetiştirme programına ilişkin yasada öngörülen haklardan yararlandığını ancak yükümlülüklerini yerine getirmediğini, icra inkar tazminatına hükmedilmesi gerektiğini belirterek, kararı istinaf etmiştir.
2-Davalılar vekili; müvekkili ...'in mecburi hizmet yükümlülüğünün bulunmadığını, yüklenme senedindeki cezai şartın fahiş olduğunu belirterek, kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacıya 10.430,67 TL yolluk ödemesi, 233.859,60 TL maaş ve 1.611,52 TL maaş farkı ödemesi yapıldığını bildirdiği, davacının ancak maaş dışında yapılmış ödemeleri talep edebileceği anlaşıldığından davanın kısmen kabulüne karar verilmesinin yerinde bulunduğu, ancak taahhütnamede yer verilen %50 fazlası ile ödemeye ilişkin hükmün uygulanması mümkün değilken Mahkemece yolluk ödemesinin yüzde elli fazlasına hükmedilmesinin hatalı olduğu, ayrıca dava konusu alacağın likit olması nedeniyle kabul edilen miktar üzerinden icra inkar tazminatına hükmedilmesi gerektiğinden bahisle; tarafların istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne icra takibine yapılan itirazın 10.430,67 TL asıl alacak, 198,20 TL işlemiş faiz üzerinden iptaline, alacağın %20'si oranında icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline, kötü niyet tazminatı talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; diğer istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, öğretim üyesi yetiştirme programı kapsamında başka üniversitede doktora yapan araştırma görevlisinin Kanundan kaynaklanan mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle yüklenme senedi kapsamında kendisine yapılan ödemelerin %50 fazlasıyla tahsili için başlatılan icra takibine yapılan itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının (Anayasa) 18 inci maddesi,
2. 2547 sayılı Kanun'un 33, 35 ve ek 30 uncu maddeleri,
3. Bir Üniversite Adına Bir Diğer Üniversitede Lisansüstü Eğitim Gören Araştırma Görevlileri Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesi
3. Değerlendirme
1.Dosyanın incelenmesinde; davalı ...'in davacı Üniversitede araştırma görevlisi olarak çalışmakta iken 2547 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında doktora çalışması yapmak üzere kadrosunun geçici olarak başka bir üniversiteye tahsis edildiği, eğitiminin sonunda kadrosuyla birlikte kendi üniversitesine dönerek mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmesi gerekirken dönmeyerek istifa etmiş sayıldığı, yukarıda belirtilen Yönetmelik hükmü uyarınca kendisinden alınan 21.02.2008 tarihli yüklenme senedinin 5'inci maddesinde mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde gittiği üniversitede eğitime başladığı tarihten fiilen ilişiğinin kesildiği tarihe kadarki sürede kamu personeli olarak kendisine yapılan ödemeleri %50 fazlasıyla ve faiziyle birlikte ödemeyi taahhüt ettiği, diğer davalıların da kefil oldukları, davacının buna dayanarak icra takibi başlattığı, icra takibine konu edilen 350.828,00 TL asıl alacak tutarının 233.881,00 TL maaş ödemesi ve bunun %50 fazlasının toplamından ibaret olduğu anlaşılmıştır.
2.Bölge Adliye Mahkemesinin, maaşın çalışmanın karşılığı olduğu, ödenen maaşların geri alınmasının kişinin çalışmasından karşılıksız yararlanma sonucunu doğuracağından Anayasa'nın 18 inci maddesiyle korunan zorla çalıştırma yasağına aykırı olacağı yönündeki değerlendirmesi Dairemizin emsal kararlarına uygun olduğundan, davacı tarafın bu yöne ilişkin temyiz isteminin reddi gerekir. Öte yandan davalı talep edilen miktar gözetildiğinde; yolluk ve ücret farkının takip konusu yapılmadığının anlaşılmasına rağmen, Bölge Adliye Mahkemesince sadece yolluk ödemelerinin geri istenebileceği gerekçesiyle davanın bilirkişi tarafından belirlenen yolluk miktarı yönünden kısmen kabulüne karar verilmesi doğru değilse de, temyiz edenin sıfatı ve davalılar tarafından kararın temyiz edilmemiş olması gözetilerek bu husus bozma nedeni yapılmamış, yanlışlığa işaret edilmekle yetinilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.