"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/981 E., 2023/1373 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Eskişehir Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2022/182 E., 2023/286 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit ve istirdat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davacının, davalı şirketin sanayi elektrik aboneliğini tek taraflı olarak ticarethane abonesi olarak değiştirmek ve geriye uygulamak suretiyle, haksız olarak 2006/2-2012/4 dönemleri için trafo kaydı fatura bedeli olarak 36.360,00 TL, 2009/9-2012/8 dönemleri için sanayi ticarethane farkı faturası bedeli olarak 204.129,60 TL, yine 2009/9-2012/7 dönemleri için 150.516,00 TL tutarında sanayi ticarethane farkı bedeli faturası olmak üzere toplam 391.006,00 TL fatura düzenlediğini, faturaların yasal mevzuata aykırı düzenlendiğini, davalı tarafından tesis edilen faturalandırma işleminin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun iyi niyet kurallarına da aykırı olduğunu ileri sürerek; 10.12.2012 tarihine kadar ödenmesi talep edilen 2 adet sanayi ticarethane farkı faturası ile bu fark çıkarma işleminin uzantısı olarak talep edilen 1 adet trafo payına ilişkin fatura toplamı 391.006,00 TL yönünden davacının borcu olmadığının tespiti ile faturaların iptaline karar verilmesini talep etmiş; yargılama sırasında 36.360,00 TL tutarlı fatura ödendiği için bu fatura yönünden taleplerinin istirdat olduğunu açıklamıştır.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacıya ait iki aboneliğe ilişkin sanayi sicil belgesinin vizesinin 2007 yılında yapılıp süresinin sona erdiği 22.08.2009 tarihinden sonra vizesinin yapılıp kurumlarına ibraz edilmediğini, 01.09.2006 tarihinde yürürlüğe giren tarifeye ait usul ve esaslara ilişkin düzenleme ile 29.10.2010 tarihli yeni düzenlemede konu ile ilgili aynı hükümlere yer verilmekle, davacı açısından bilgilendirmeyi gerektiren değişik bir durumun olmadığını, ayrıca sanayi sicil belgesinin vizelendirilmesinin de yeterli olmayıp ibrazının gerektiğini, davacının 2009 ve 2011 yılı sanayi vizelerini 14.09.2012 tarihli dilekçesi ekinde sunduğunu, dolayısıyla bu dönemlere ilişkin ticarethane tarifesi uygulanmasının tarife ve yönetmelikler gereği olup 204.129,60 TL ve 150.516,00 TL tutarlı sanayi ticarethane farkı faturalarının yönetmelik ve tarife esaslarına uygun olduğunu, ayrıca özel transformatörlü müşteri olan davalı şirket ölçümlerinin sekonderden yapıldığı dönemde bilgisayar sisteminden kaynaklı olarak trafo kaydı fatura edilemediği anlaşılmakla 36.360,00 TL tutarlı trafo kaybı faturası kesilmesinin de mevzuata uygun olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davaya konu edilen faturaların ait olduğu 2006 Şubat-2012 Ağustos dönemine davacı abone tarafından sanayi sicil belgesinin vizesi yaptırılarak davalıya ibraz edilmemiş ise de, 31.12.2015 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun (EPDK) 29.12.2010 tarihli ve 3002 sayılı kararının eki olan 21 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar’ın 1 inci maddesinin A bendi, 01.01.2013 tarihinden itibaren uygulanan Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Perakende Satış Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esasların, Abone Gruplarının Tanımı ve Tespiti, Sanayi Abone Grubu başlıklı 2 nci maddesi uyarınca elektrik şirketlerinin sanayi abone grubundakilere vize bitim tarihinden en az iki ay önce sanayi sicil belgelerinin yenilenerek ibraz edilmemesi halinde tüketimlerinin ticarethane abone grubundan faturalandırılacağına dair yazılı olarak bilgilendirme yükümlülüğünün getirildiği, ancak somut olayda; davalı tarafından, davacıya ait sanayi sicil belgesinin süresinin bitmesi nedeniyle vizesinin yaptırılarak, davalıya ibrazı hususunda yazılı olarak uyarı bilgilendirmesi ve ihtar yapılmadığından, davacıya sanayi tarifesi yerine ticarethane tarifesi düzenlenmesinin uygun olmadığı gerekçesiyle; davanın kabulüne, davacının davalı tarafa G 666324 nolu 204.129,60 TL bedelli, G 666325 nolu 36.360,00 TL bedelli ve G 666323 nolu 150.516,00 TL bedelli faturalardan kaynaklı borçlu olmadığının tespitine, davacı tarafça ödenen 36.360,00 TL'nin istirdaden davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davalı şirketin bildirim yükümlülüğünün bulunmadığını, İlk Derece Mahkemesince uyuşmazlık konusu olmayan mevzuat maddesine istinaden davalı şirkete bildirim yükümlülüğü atfedildiğini, gerekçenin maddi hataya dayandığını, davaya konu faturaların 2009 Eylül-2012 Mayıs dönemine ilişkin olup, gerek 875 sayılı usul ve esaslarda gerekse de 3002 sayılı usul ve esaslar kapsamında, davacı sanayi sicil belgesi sunmadığı sürece herhangi bir bilgilendirme yükümlülüğü olmaksızın ticarethane tarifesinden faturalandırma yapılacağını, mevzuat gereği bildirim yükümlülüğünün 01.01.2013 tarihinden itibaren uygulanacak usul ve esaslar ile düzenlendiğini, Mahkemece davacı ile aynı tahakkuk ve döneme ilişkin yürütülen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 31.01.2019 tarihli ve 2017/2157 E. 2019/333 K. sayılı kararın dikkate alınmadığını, sanayi sicil belgesinin vize yenileme işleminin zamanında ve usulüne uygun şekilde yaptırılarak davalı şirkete teslim edilmesi sorumluluğunun davacıya ait olduğunu, sanayi sicil belgesinin vize bitim tarihinin içinde bulunduğu fatura döneminden sonraki ilk fatura dönemi sonuna kadar yenilenerek ibraz edilmemesi halinde tüketimlerinin ticarethane abone grubu tarifesinden faturalandırılacağını, uyuşmazlık konusu dönemde yürürlükte olan mevzuatta sanayi abone grubundan faturalandırılan şirketlere yenilenen vizenin ibraz edilmemesi halinde ticarethane abone grubundan faturalandırma yapılmadan önce bilgilendirme yapılacağına ilişkin bir düzenleme yer almadığını, uyuşmazlığa uygulanan mevzuat hükmünün hatalı olduğunu ileri sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı ... şirketinin bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirdiğini ispatlayamadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, sanayi sicil belgesinin ibraz edilmemesi nedeni ile ticarethane tarifesine göre düzenlenen fark faturaları ve trafo kaybı bedeline ilişkin faturadan dolayı davacının sorumlu olmadığının tespiti ve istirdat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunu'nun (6948 sayılı Kanun) 2 nci maddesi.
2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun(6098 sayılı Kanun) 52 nci maddesi.
3. EPDK'nın çeşitli tarihlerde çıkardığı Tarife Uygulamalarına ilişkin usul ve esaslar.
3. Değerlendirme
1. 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunu'nun 2 nci maddesinde; sanayi işletmelerinin sanayi siciline kaydettirilmesi ve karşılığında alınacak sanayi sicil belgesinin gerektiğinde yetkili memurlara ibraz olunmasının zorunlu olduğu, hükme bağlanmıştır.
2. EPDK'nın 29.12.2010 tarihli ve 3002 sayılı kararının eki olan 21 Dağıtım Şirketi İçin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar’ın 1 nci maddesinin A bendinde; "6948 sayılı Sanayi Sicili Kanununda tanımı yapılan ve ilgili resmi kuruluşça onaylı sanayi sicil belgesini ibraz eden sanayi işletmeleri bu abone grubu kapsamındadır. Sanayi abone grubu tarifesi uygulanması bakımından sanayi sicil belgelerinin, ilgili resmi kuruluş tarafından yayımlanan tebliğ çerçevesinde geçerliliği esas olup, ilgili resmi kuruluş tarafından vize edilen sanayi sicil belgelerinin onaylı bir sureti eş zamanlı olarak dilekçe ekinde ibraz edilir. Sanayi sicil belgelerinin vize bitim tarihinin içinde bulunduğu fatura döneminden sonraki ilk fatura dönemi sonuna kadar yenilenerek dilekçe ekinde ibraz edilmemesi halinde tüketimleri ticarethane abone grubu tarifesinden faturalandırılır." denilmektedir.
3. Yine 01.01.2013 tarihinden itibaren uygulanan Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Perakende Satış Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esasların, Abone Gruplarının Tanımı ve Tespiti, Sanayi Abone Grubu başlıklı 2 nci maddesinde; "(1) 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanununda tanımı yapılan ve ilgili resmi kuruluşça onaylı sanayi sicil belgesini ibraz eden sanayi işletmeleri bu abone grubu kapsamındadır. Görevli perakende satış şirketinden enerji alan müşteriler sanayi sicil belgesini görevli perakende satış şirketine, başka bir tedarikçiden enerji alan müşteriler ise sanayi sicil belgesini dağıtım şirketine ibraz ederler. Sanayi abone grubu tarifesi uygulanması bakımından sanayi sicil belgelerinin, ilgili resmi kuruluş tarafından yayımlanan tebliğ çerçevesinde geçerliliği esas olup, ilgili resmi kuruluş tarafından vize edilen sanayi sicil belgelerinin onaylı bir sureti eş zamanlı olarak dilekçe ekinde ibraz edilir.
Görevli perakende satış şirketinden enerji alan müşteriler için görevli perakende satış şirketi, görevli perakende satış şirketi dışında bir tedarikçiden enerji alan dağıtım sistemi kullanıcısı müşteriler için dağıtım şirketi sanayi abone grubundaki tüketicileri vize bitim tarihinden en az iki ay önce sanayi sicil belgelerinin yenilenerek ibraz edilmemesi halinde bu tüketicilerin tüketimlerinin ticarethane abone grubundan faturalandırılacağına dair yazılı olarak bilgilendirmekle yükümlüdür. Bildirim yapılmasına rağmen sanayi sicil belgelerinin vize bitim tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde yenilenerek dilekçe ekinde ibraz edilmemesi halinde bu tüketicilerin verilen 30 (otuz) günlük süre sonrasındaki ilk fatura döneminden itibaren tüketimleri ticarethane abone grubu tarifesi üzerinden faturalandırılır. Görevli perakende satış şirketi, dağıtım şirketini abone grubu değişikliği hakkında bilgilendirir." hükmüne yer verilmiştir.
4. 6098 sayılı Kanun'un 114 üncü maddesi atfıyla sözleşmeye aykırılık hallerine de uygulanan 52 nci maddesinin birinci fıkrası; ''Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir.'' şeklindedir.
5. Dava konusu sanayi ticarethane farkına ilişkin faturalar Eylül 2009-Ağustos 2012 ve Eylül 2009-Temmuz 2012 dönemlerine ilişkin olup, yukarıda açıklanan mevzuat kapsamında davalının 01.01.2013 tarihinden itibaren bildirim yükümlülüğünden bahsedilebileceği, dava konusu faturalar döneminde sanayi abone grubundan faturalandırılan abonelere yenilenen vizenin ibraz edilmemesi halinde ticarethane abone grubundan faturalandırma yapılmadan önce bilgilendirme yapılacağına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, vizesi bitmiş abonenin, tarifesini ticarethane abone grubu tarifesinden faturalandırmadan önce davalının müşterisini bilgilendirme yükümlülüğünün olmadığı, davacının sanayi sicil belgesini aldıktan sonra süresi içinde davalıya sunması gerektiği bu nedenle yasal mevzuata göre davalının fark faturası tahakkuk ettirmekte haklı olduğu anlaşılmaktadır.
6. Diğer taraftan davalının yaklaşık 3 yıl boyunca sanayi sicil belgesi vizesini sunmayan davacının aboneliğine ilişkin ticarethane abone grubundan tahakkuk yapmadığı, her ay sanayi abone grubu faturası düzenlediği ve davacının bu faturalara istinaden yaptığı ödemeleri kabul ettiği, bu nedenle davaya konu uyuşmazlığın doğduğu dosyadaki belgeler ile sabittir. Bu halde, davalı şirketin kendisine düşen edimi ifada ihmal gösterdiği, dolayısıyla 6098 sayılı Kanun'un 52 nci maddesi uyarınca müterafik kusurlu olduğu açıktır.
7. Hal böyle olunca, İlk Derece Mahkemesince; fatura dönemindeki yasal mevzuata göre, davalının fark faturası tahakkuk ettirmekte haklı olduğu ancak yaklaşık 3 yıl boyunca ticarethane abone grubundan tahakkuk yapmaması nedeniyle müterafik kusurlu olduğu göz önünde bulundurulmak suretiyle uyuşmazlığın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, davacı aboneye gönderilen faturalarda davalı şirket tarafından bilgilendirme yükümlülüğünün yerine getirilmediği, bu nedenle davalı şirket tarafından sanayi ticarethane tarife farkının talep edilemeyeceği yönündeki yanılgılı gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmesi, doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının aynı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davalı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.