"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2425 E., 2023/2750 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Sivas 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/257 E., 2023/141 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince bir kısım alacak yönünden davanın dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, fazlaya dair talebin reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalıdan 203.040,00 TL ve 58.860,00 TL bedelli faturalar gereği ödenmesi gereken ihale ifa bedeli alacağı olup, davalının borcunu ödememesi üzerine hakkında genel haciz yolu ile takip yapıldığını, davalı tarafın bahse konu tutarda borcu bulunmakla birlikte söz konusu borcun ödeme sırası geldiğinde ve nakit durumuna göre ödeme yapılacağından bahisle takibe haksız bir şekilde itiraz ettiğini ileri sürerek, davalının Sivas 3. İcra Müdürlüğünün 2017/2237 E., sayılı dosyasına vaki itirazın iptali ile icra takibinin kaldığı yerden devamına, haksız ve kötü niyetli itiraz nedeniyle %20 icra inkar tazminatının davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacı taraf ile imzalanan sözleşme hükmüne göre alacağın işletmenin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması durumunda giderlerin Muhasebe kayıtlarına göre ödenmesinin hüküm altına alındığını, bütçe durumuna göre ödeneceğinin belirtildiğini beyan ederek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 03.04.2018 tarihli 2017/197 E., 2018/77 K. sayılı kararıyla; davanın reddine karar verilmiş, kararın davacı vekilin istinafı üzerine Bölge Adliye Mahkemesince ödemenin Yönetmelik hükmüne göre yapılıp yapılmadığının araştırılmadığı gerekçesiyle kaldırılmasına, Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişi heyeti tarafından yapılan inceleme sonucunda toplamda 259.601,10 TL bedelli davacıya ait faturaların yargılama devam ederken ödendiği ve İdare tarafından yapılan ödemelerin Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak yapıldığının tespit edildiğinin bildirildiği görülmekle, denetime elverişli ve dosya kapsamına uygun heyet raporu doğrultusunda icra takibine konu edilen 259.601,10 TL alacak bakımından dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, fazlaya dair istemin ise, davalı İdarenin yaptığı ödemelerin ilgili yönetmeliğe uygun olduğu anlaşıldığından reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davalının ödemeleri usulüne uygun yaptığı iddiasını ispat edemediğini, kendisine verilen kesin süreye rağmen ilgili kayıtları ibraz etmediğini, süresinde ibraz edilmeyen delillere göre inceleme yapıldığını, 2015 yılında doğan bir alacak için 2019-2020 yılları kayıtlarının incelendiğini, Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmenliğine göre ödemelerin yapılmasındaki sıraya uyulup uyulmadığının incelenmediğini, alacağının öncelikli olup olmadığının belirlenmediğini, incelenen cari kart listesinde daha ileri tarihli faturaların kendi alacağından önce ödenip ödenmediğinin ortaya konulmadığını, davalının yaptığı ödemelerin dava tarihinden sonra olması dikkate alınarak icra takibine itirazın iptali ile 28.03.2019 tarihinde yapılan 58.343,34 TL ile 15.04.2020 tarihinde yapılan 201.257,76 TL ödemelerin düşülmesinden sonra takibin bakiye alacak yönünden kaldığı yerden devamına, davalının takibe konu alacak tutarı üzerinden %20 oranında icra inkar tazminatına ve konusuz kalan kısım yönünden de olmak üzere tüm yargılama giderlerine mahkum edilmesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Dairemizin 17.06.2020 tarihli ve 2018/2199 E., 2020/946 K. sayılı ilamı uyarınca inceleme ve değerlendirme yapılmış bulunması, hükme esas alınan bilirkişi raporunun yeterli, denetime ve somut olayın özelliklerine uygun olması, icra takibine konu edilen toplam 259.601,10 TL bedelli faturaların yargılama devam ederken ödenmesi, davalı tarafından yapılan ödemelerin Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak yapıldığının tespit edilmesi ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate
alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazları tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, satım sözleşmesine dayalı fatura alacağının tahsili amacıyla girişilen icra takibine vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'un (TBK) 26 ncı maddesi,
2. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 67 nci maddesi,
3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 331 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Somut olayda; taraflar arasında akdedilen sözleşme gereği ihale konusu malların teslim edildiği, 15.06.2015 tarihli 201.257,76 TL ve 08.04.2015 tarihli 58.860,00 TL bedelli 2 adet irsaliyeli fatura düzenlendiği, Sivas 3. İcra Dairesinin 2017/2237 E. sayılı dosyasında bu faturaların takibe konulduğu, 28.03.2019 tarihinde 58.343,34 TL ve 15.04.2020 tarihinde 201.257,76 TL ödemelerin yapıldığı hususları tartışmasız olup, ilgili sözleşmenin (12.2.3.) maddesinde ‘’Yükleniciye yapılacak her türlü ödeme 01.05.2007 tarih ve 26509 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin ‘’Ödemelerin yapılmasında öncelik‘’ başlıklı 22 nci maddesine istinaden muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılacaktır.’’ hükmü bulunmaktadır.
2. İlgili Yönetmeliğin 22 nci maddesi ise "(1) İşletmelerin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması hâlinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, bu ödemelerin yapılmasında sırasıyla; a) Katkı payları hariç olmak üzere özlük haklarına ilişkin ödemelere, b) Kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, c) Çeşidine bakılmaksızın Bakanlıkça belirlenen tutarın altındaki giderlere ilişkin ödemelere, ç) İhalesi yapılan temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, güvenlik, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmet alımları gibi yoğun emek gerektiren, düzenli ve kesintisiz yürütülmesi gereken hizmetlere ilişkin ödemelere, d) Mevzuatları gereği döner sermaye gelirlerinden; personele yapılacak ek ödeme, katkı payı gibi ödemelere öncelik verilir. (2) İşletmelerin nakit mevcudunun yeterli olması durumunda ödemeler, ödeme emri belgelerinin muhasebe biriminin kayıtlarına giriş sırasına göre yapılır. Ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde Yönetmeliğin 20 nci maddesine göre yapılan kontroller sonucunda noksanlığı tespit edilerek tamamlanmak üzere işletmelerin ilgili birimine iade edilen ödeme emri belgelerindeki tutar, noksanlık tamamlanarak muhasebe birimi kayıtlarına alınır ve yeni giriş sırasına göre ödenir." şeklinde düzenlenmiş olup, dava konusu alacağın niteliği itibarıyla "1/ç" bendi kapsamına girdiği hususu tartışmasızdır.
3. Taraflar arasında fatura bedelleri açısından bir ihtilaf bulunmadığı, sözleşmede ödeme koşulları ve zamanı konusunda yukarıda belirtilen düzenlemenin yer aldığı, buna göre atıf yapılan yönetmelik hükmüne göre dava konusu alacağın öncelikli ödemeler arasında yer almadığının tespitinin önem taşıdığı anlaşılmaktadır.
4. Mahkemece, icra takibine konu edilen 259.601,10 TL alacak bakımından dava devam ederken ödeme yapıldığından bahisle davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına, davalı İdarenin yaptığı ödemelerin hükme esas alınan bilirkişi raporu yeterli görülerek Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak yapıldığının tespit edilmesi üzerine fazlaya dair istemin reddine karar verilmişse de; davacı vekilinin bilirkişi raporuna itirazlarının tam olarak değerlendirilmediği anlaşılmıştır.
5. Hal böyle olunca, davacı vekilinin bilirkişi raporuna itirazları göz önünde bulundurularak, İlk Derece Mahkemesince ilgili Yönetmeliğin 22 nci maddesi kapsamında, dava konusu alacağın Yönetmeliğin 1/ç bendi kapsamında bulunmasına göre, cari kart listesinde bulunan ödemelerin 22. madde kapsamındaki sıraya göre yapılıp yapılmadığı, daha ileri tarihli faturaların davacının alacağından önce ödenip ödenmediği, bu faturaların öncelikli alacaklardan olup olmadığı hususlarında inceleme yapılmadığı anlaşıldığından, davacı tarafından borcun istendiğine dair davalıya gönderilen 26.01.2016 ve 06.10.2016 tarihli yazılar da değerlendirilmek suretiyle, Mahkemece bu hususlarda bilirkişiden ek rapor alınarak hasıl olacak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken; yazılı şekilde karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
6. Ayrıca dava konusu alacak ile ilgili damga vergisinin kimin tarafından ödeneceği hususunun sözleşmede düzenlenip düzenlenmediğinin de değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
7. Mahkemece alınacak ek raporun sonucuna göre, yapılan ödemelerde Yönetmeliğin 22 nci maddesine göre ihlal bulduğunun tespit edilmesi durumunda alacağın likit olduğunun kabulü suretiyle icra inkar tazminatının; ayrıca HMK'nın 331 inci maddesine göre davanın konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hâllerde, hâkim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre de yargılama giderlerine hükmedileceği değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
8. Bozma sebebine göre, temyiz eden davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının aynı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
3. Bozma nedenine göre davacının sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.