"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/3807 E., 2022/2019 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 10. Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2018/442 E., 2019/870 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit/istirdat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan Turkland Bank A.Ş., Türk Ekonomi Bankası A.Ş. ve Eko Factoring A.Ş. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalılardan Türk Ekonomi Bankası, Turkland Bank A.Ş., Eko Faktoring A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalılardan Neo Yapı şirketi ile 05.04.2018 tarihinde 1.300.000,00 TL karşılığında konut niteliğindeki taşınmaza ilişkin gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi akdedildiğini, 280.000,00 TL peşinat ödediğini, farklı bedellerde ve toplam bedeli 1.020.000,00 TL olan 17 adet bonoyu davalıya teslim ettiğini, taşınmazın 29.10.2019 tarihinde kadar anahtar teslim şeklinde teslim edilmesi gerekirken sözleşmenin imza tarihi üzerinden yaklaşık 4 ay geçmesine rağmen sözleşmeye konu projenin imar izni ve yapı ruhsatı dahi alınmadığını, işe zamanında başlanamadığını ve işin zamanında bitirilemeyeceğinin anlaşıldığını, davalı şirketin iflas sürecine girdiğini, davalı inşaat şirketine sözleşme nedeniyle teslim edilen bonoların üçüncü kişilere ciro edildiğini, noterden keşide ettiği ihtarname ile sözleşmeden döndüğünü ve peşinat bedelini ticari faizi ile birlikte iadesini talep ettiğini ancak cevap verilmediğini, dava konusu sözleşmenin zorunlu şekil şartlarına haiz olmadığını, şeklen geçersiz olduğunu, sözleşme uyarınca, davalıya verilen 1.020.000,00 TL tutarındaki 17 adet bononun ... yazılı olarak düzenlendiğini, bonoların geçersiz olduğunu ileri sürerek; sözleşmenin feshedilmesi sebebiyle peşin olarak ödenen 280.000,00 TL'nin ticari faiz ile birlikte tahsili, sözleşme nedeniyle verdiği bonolardan dolayı borçlu olmadığının tespiti ile bonoların iptali ve iadesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş. vekili; Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olduğunu, nisbi harcın yatırılması gerektiğini, 6 adet senedin davalılardan Neo İnşaatın kredi borcuna mahsup edilmek üzere temlik cirosu ile devralındığını, üçüncü kişi konumunda olup iyi niyetli olduklarını, senetlerin tahsil edilmediğini savunarak, davanın reddi ile kötüniyet tazminatına hükmedilmesini istemiştir.
2. Davalı ...Ş. vekili; davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili; davalılardan Neo Yapı A.Ş.'nin kredi borcuna mahsuben 10 adet senedi ciro yolu ile iyi niyetli üçüncü kişi olarak devraldığını, senetlerin içeriğinde taşınmaz satış vaadi sözleşmesi ile ilgili bir ibare, davaya konu edilen taşınmaza ilişkin herhangi bir kayıt/bilgi, taksit sayısını veya herhangi bir ayrıntı v.s. bulunmadığını, kıymetli evrakların kendini doğuran hukuki işlemden mücerret olduğunu, keşideci ve lehtarın kendi aralarında doğrudan doğruya mevcut olan ilişkiden kaynaklanan def’ilerin iyi niyetli üçüncü kişi olan banka’ya karşı ileri sürülebilmesinin mümkün olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
4. Davalılar Eko Factoring ve Neo Yapı A.Ş. vekili; cevap dilekçesi sunmamışlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının davalı Neo Yapı Şirketi ile yaptığı taşınmaz satış vaadi sözleşmesinin resmi şekilde düzenlenmediğinden geçersiz olduğu, geçersiz sözleşmeye istinaden tarafların verdiğini geri alabileceği, davacının davalıya 280.000,00 TL ödediğinin ... olduğu, bu bedelin faiziyle iadesi talebinin kabulü gerektiği, sözleşmeye konu senetlerin ... yazılı senet vasfında olduğundan senetlerin tüketici yönünden geçersiz olduğu, bu geçersizliğin senedi ciroyla devralan iyiniyetli olsun veya olmasın üçüncü kişileri de bağlayacağı, senetlerin kambiyo senedi olması ve geçersizlik-iptal hususunun sadece davacı yönünden söz konusu olması sebebiyle senetlerin davacıya iadesi talebinin reddi gerektiği, senetlerin davalılardan Neo Yapı Şirketi ile yapılan taşınmaz satış vaadi sözleşmesine istinaden verildiği, diğer davalılar ile davacı arasında doğrudan bir ilişkinin olmadığı, davalılar İş Bankası, Türkiye Ekonomi Bankası, Turkland Bankası ve Eko Faktoring A.Ş.'nin kötüniyetli olduğunun ispatlanamadığı ve dava açılmasına sebebiyet vermedikleri gerekçesiyle davanın kabulüne, taşınmaz satış vaadi sözleşmesine istinaden davacının ödediği 280.000,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı Neo Yapı firmasından tahsiline, davacının davalı Neo Yapı firması ile yaptığı taşınmaz satış vaadi sözleşmesine istinaden keşide ettiği senetlerin davacı yönünden geçersiz olduğunun tespitine ve bu senetlerin davacı yönünden iptaline, davacının bu senetler yönünden borçlu olmadığının tespitine, davacının senetlerin tarafına iadesi talebinin reddine ve yargılama giderleri, harç ve vekalet ücretinden sadece davalı Neo Yapı A.Ş.'nin sorumlu olduğuna karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalılardan Turkland Bank A.Ş., Türk Ekonomi Bankası ve Eko Factoring A.Ş vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Factoring A.Ş. vekili; senetleri ciro yoluyla iktisap eden iyi niyetli meşru hamil olduğunu, davalı Neo Yapı A.Ş. ile aralarında faktoring sözleşmesi imzalandıklarını, ticari ilişkiye istinaden tevdi alındığını, senetteki ciro zincirinin ... olduğunu, şahsi def’ilerin ileri sürülemeyeceğini savunarak, kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı ...Ş. vekili; bankanın kötü niyetli olduğunun ispat edilemediği ve banka ile davacı arasında doğrudan doğruya bir ilişki mevcut olmayıp, iyi niyetli üçüncü kişi olan banka kredi borcundan mahsup edilmek üzere senetleri, kanuni usulüne uygun ciro yolu ile devir ve teslim aldığını, senedin tüketici senedi olduğunu gösterir bir işaret, taşınmaz satış vaadi sözleşmesi ile ilgili bir ibare, davaya konu edilen taşınmaza ilişkin herhangi bir kayıt/bilgi, taksit sayısını işaret eder herhangi bir bilgi, herhangi bir ayrıntı vs bulunmadığını, davaya konu senetler kendini doğuran hukuki işlemden mücerret olduğunu, keşideci ve lehtarın kendi aralarında doğrudan doğruya mevcut olan ilişkiden kaynaklanan def'ilerin iyi niyetli üçüncü kişi olan bankaya karşı ileri süremeyeceğini savunarak, kararın kaldırılmasını istemiştir.
3. Davalı ...Ş. vekili; Mahkeme kararının eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı olduğunu, İlk Derece Mahkemesinin nama yazılı olarak düzenlemesi gereken senetleri ... muharrer olarak düzenlemiş olması sebebiyle senetlerin geçersiz olduğunu ve bu nedenle senetlere ciro yolu ile hamil olan 3. şahısların iyiniyetli olsun yada olmasın bunun üçüncü kişileri de bağlayacağı gerekçesi ile dava konusu senetlerin davacı yönünden geçersiz olması nedeni ile iptaline karar vermesinin "kambiyo senetlerinin mücerretliği" ilkesini yok saydığını, davacı ile diğer davalı Neoyapı A.Ş. arasındaki hukuki ilişkiyi bilinmesinin mümkün olmadığı gibi bilmek zorunda da olmadıklarını, senet metninden de hangi ticari münasebet sebebiyle keşide edildiğinin mümkün olmadığını, davacı tarafından diğer davalı Neoyapı A.Ş. emrine keşide edilen senetler ile ilgili def’ilerin, söz konusu senetleri ciro yolu temlik ... iyiniyetli haklı hamil olan bankaya karşı ileri sürülemeyeceğini savunarak, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesinde dayanılan delillerle, delillerin tartışılması sonucu maddi olay ve hukuki değerlendirmede usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı ve kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davalılardan Turkland Bank A.Ş., Türk Ekonomi Bankası ve Eko Factoring A.Ş.'nin istinaf kanun yolu başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili, davalılardan Eko Factoring A.Ş., Türk Ekonomi Bankası A.Ş. ve Turkland Bank A.Ş. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; bonoların icra takibine konu edilememesi yönünde verilen tedbir kararının, ödememe protestosuna da konu edilememesi yönünde genişletilmesi ve ihtiyati tedbir kararında hükmedilen teminatın kaldırılması gerektiğini ileri sürerek, kararın düzeltilerek onanmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Factoring A.Ş. vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu nedenleri temyiz dilekçesinde de tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ...Ş. vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu nedenleri temyiz dilekçesinde de tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
4. Davalı ...Ş. vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu nedenleri temyiz dilekçesinde de tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, harici konut satışı sözleşmesi sırasında peşin ödenen paranın iadesi ile kalan miktar için düzenlenen ... yazılı senetlerin iptali ve iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 361 ... maddesinde; (1) Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi ... nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
(2) Davada haklı çıkmış olan taraf da hukuki yararı bulunmak şartıyla temyiz yoluna başvurabilir.
2. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un ... İlkeler başlıklı 4 üncü maddesinin 5 ... fıkrasında "Tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu fıkra hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir." denilmektedir.
3. Değerlendirme
1. 5311 sayılı Kanunla değişik 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun 364 üncü maddesinin 2 nci cümlesi göndermesi ile uygulanması gereken 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 361 ... maddesi uyarınca kural olarak istinaf yoluna başvurmayan taraf temyiz yoluna başvuramaz. Ancak hukuki yararının bulunması halinde temyiz yoluna başvurabilir. Bir başka deyişle, diğer tarafın istinaf başvurusu üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından aleyhine hüküm kurulması halinde temyiz yoluna başvurabilecektir. Somut olayda, İlk Derece Mahkemesi kararı davacıya tebliğ edildiği halde davacı tarafından istinaf yoluna başvurulmamıştır. Bu durumda ilk derece mahkemesi kararı davacı yönünden kesinleşmiştir.
2. Davacı ile davalılardan Neo Yapı Arazi Geliştirme İnşaat San. ve Tic. A.Ş. arasında imzalanan taşınmaz satış vaadi sözleşmesi resmi şekilde yapılmadığından geçersiz olduğu, geçersiz sözleşmeye istinaden tarafların aldıklarını iadesi gerektiği, sözleşmeye konu senetlerin "... yazılı senet" vasfında olduğu ve yukarıda yazılan madde hükmünde belirtildiği üzere senetlerin tüketici yönünden geçersiz olduğu, bu geçersizliğin senedi ciroyla devralan iyiniyetli olsun veya olmasın üçüncü kişileri de bağlayacağı, senetlerin davacı tüketici yönünden iptali gerektiği, senetler kambiyo senedi olması ve geçersizlik-iptal hususunun sadece davacı yönünden söz konusu olması sebebiyle senetlerin davacıya iadesi talebinin reddi gerektiği ancak davaya konu senetlerin davalı Neo Yapı Şirketi ile yapılan taşınmaz satış vaadi sözleşmesine istinaden verildiği, diğer davalılar ile davacı arasında doğrudan bir ilişkinin olmadığı da nazara alınarak temyiz olunan kararın usul ve kanuna uygun olduğu anlaşılmakla, temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin temyiz dilekçesinin REDDİNE,
Kararı temyiz eden davalılar yönünden Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.