"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1284 E., 2022/1450 K.
DAVA TARİHİ : 18.11.2020
KARAR : Davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Samsun 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/445 E., 2022/235 K.
Taraflar arasındaki aynen iade olmadığı taktirde alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın alacak yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; 2012-2017 yılları arasında asfalt bitümlerini Samsun Büyükşehir Belediyesinin deposuna naklettiğini, 2013 yılında 7500 kişilik kapalı spor salonunun çevre düzenlemesine kullanılmak üzere ve ödenek yetersizliği nedeniyle 164 ton bitüm malzemesinin tutanakla Belediyeye emanet olarak teslim edildiğini, davalı Belediyeye emanet verilen ve bugüne kadar teslim edilmeyen malzemenin 15 gün içinde teslim edilmesinin ihtar edildiğini; ancak davalı tarafından teslim yapılmadığını ileri sürerek 164 ton AC bitüm malzeme alacaklı olduğunun tespiti ile iadesine, teslimin mümkün olmaması halinde ise dava tarihinde geçerli Tüpraş fiyatı üzerinden bedelinin tespiti ile bu bedelin temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; Belediye yetkilileri tarafından sehven hesaplama yapılması neticesinde kamu kaynağında azalmaya, şirketin varlığında ise haksız ve yersiz olarak artışa neden olunduğunu, yetkililer hakkında soruşturma açıldığını belirterek, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 20.03.2013 tarihli tutanak ile 164 ton AC 50/70 bitüm malzemesinin emanet olarak alındığına dair davacı ve davalı yetkilileri arasında protokol düzenlendiği, belirtilen protokol ile davalıya verilen dava konusu malzemenin iadesi için Ankara 57. Noterliğinin 16.10.2020 tarihli ihtarnamesi ile davalıya 15 günlük süre verildiği, ihtarın 21.10.2020 tarihinde davalıya tebliğ edildiği, taraflar arasında ariyet ilişkisi sabit olup davalının davaya konu malzemeyi iade ettiğine ya da bedelini ödediğine dair belge sunmadığı, davalının 05.11.2020 tarihi itibariyle temerrüde düştüğü ve aynen iadenin mümkün olmadığı gerekçesiyle; 446.234,16 TL'nin 05.11.2020 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; dosya kapsamında alacağın tespitine itiraz etmemekle birlikte davanın terditli olarak açılmış olduğunu ve öncelikli taleplerinin malın aynen iadesi olmasına karşın aynen iadenin kabul edilmeyerek bedelinin iadesine karar verilmesine itiraz ettiklerini, dava konusu edilen 164 ton AC 50/70 bitüm malzemenin niteliği gereği piyasadan temini mümkün olan misli malzeme olması nedeniyle aynen iadesinin her zaman mümkün olduğunu, Mahkemece talep olmasına rağmen aynen iadeye hükmedilmeksizin sadece bedele hükmedilmesinin hatalı olduğunu, kaldı ki davacının bitüm satışı yapmakta olan firmalardan olup emanet olarak verilen bitüme ihtiyacı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı vekili; Belediye yetkilileri hakkındaki soruşturmanın sonucu beklenilmeden karar verildiğini, bilirkişi raporuna itirazlarının değerlendirilmediğini, davalının davacı ile yapmış olduğu bir ihale bulunmadığını, hizmet ve mal alımını ihale yoluyla yaptıklarını, malzemenin gerçekten davalı Belediyeye teslim edilip edilmediğinin soruşturma neticesinde ortaya çıkacağını, bitüm malzeme fiyatlarının bilirkişi raporunda geçtiği gibi yüksek olmadığını, davalı tacir olmadığından yasal faizin üstünde bir faize hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın esasıyla ilgili hükme etki edecek tüm delillerin toplandığı, kanunun olaya uygulanmasında ve gerekçede hata edilmediği, ihtilafın doğru olarak tanımlandığı, bu nedenle inceleme konusu kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, taraf vekillerinin yerinde bulunmayan istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar etmiş ayrıca davacının ticari defterleri incelenerek dava konusuna ilişkin bir kayıt olup olmadığı hususunda araştırma yapılmadan karar verilmesinin eksiklik olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; emaneten teslim edilen malzemenin aynen, olmadığı taktirde bedelinin iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 26 ncı maddesinin birinci fıkrasında; "Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir.” hükmü yer almaktadır.
2. Kanun'un bu açık hükmünden de anlaşılacağı üzere; hâkim, iki tarafın iddia ve savunmaları ile bağlı olup, talepten fazlasına veya başkasına hükmedemez.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, özellikle Belediye yetkilileri hakkında yürütülen soruşturmanın davalı Belediyenin iç işleyişi ile ilgili olmasına, dava konusu malzeme bedelinin temerrüt tarihi itibariyle Tüpraş satış fiyatları üzerinden belirlenmiş olmasına, bilirkişi raporunun yeterli ve denetime uygun olmasına, davacı tacir olduğundan alacağına ticari faiz talep etmesinin mümkün olmasına ve istinafta ileri sürülmeyen sebebin temyizde ileri sürülemeyecek olmasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı vekili dava dilekçesinde 164 ton AC bitüm malzeme alacaklı olduğunun tespiti ile iadesi, mümkün olmadığı taktirde bedelinin tahsilini istemiştir. Mahkemece, 164 ton AC 50/70 bitüm bedeli olan 446.234,16 TL'nin davalıdan tahsiline karar verilmiştir. Dava konusu malzeme niteliği gereği piyasadan temini mümkün olan misli eşya olduğundan aynen iadesi her zaman mümkün olabilecek türden eşyadır. Bu nedenle Mahkemece talep olmasına rağmen aynen iadeye hükmedilmeksizin tesbitli talep olan bedele hükmedilmesi doğru değildir. Buna göre İlk Derece Mahkemesince 164 ton AC bitüm malzemenin aynen iadesine olmadığı taktirde belirlenen miktarın tahsiline karar verilmesi gerekirken, sadece bedele ilişkin hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.