"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki adi ortaklığın tasfiyesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkili ile davalının 2009 yılında birlikte ortaklık yapmak için ... Tarım Kredi Kooperatifinden 10 adet damızlık düve aldıklarını, hayvanların resmi olarak davalı adına kaydedildiğini, bu aşamada düzenlenen adi ortaklık sözleşmesine göre ortaklık konusununun davacıya ait 6 hayvan olduğunu, davalıya ait 4 hayvanın ortaklığa dahil edilmediğini, hayvanların bakım sorumluluğunun davalıya ait olduğunun, ortaklık sonunda ana mal olan 6 hayvanın davacıya teslim edileceğinin, hayvanlardan elde edilecek buzağı ve süt gibi gelirlerin ise taraflar arasında yarı yarıya pay edileceğinin, her türlü giderin de yine yarı yarıya karşılanacağını hayvanların satımında ise her iki tarafın yazılı onayının alınacağının kararlaştırıldığını, davalının ortaklık yükümlülüklerini yerine getirmediğini, ortaklık giderlerine keyfi olarak belgesiz masraf eklediğini, hayvanları bakımsız bırakması nedeniyle piyasa değerinin çok altında alıcı bulabildiğini, ayrıca davalının, yazılı onayı olmaksızın bir kısım hayvanlarını sattığını ve alınan ücreti de müvekkiline ödemediğini, bazı hayvanların ise öldüğünü söylediğini ancak buna ilişkin bir veteriner kaydı sunmadığını, ortaklıktan elde edilen gelirler nedeniyle hiç ödeme yapmadığını, yalnızca 5 adet hayvan teslim ettiğini, davalının ortaklıktan doğan alacaklarının ödenmesi için gönderilen ihtarnameye verdiği cevapta hayvanların bir kısmının öldüğünü bir kısmının da satıldığını açıkça ikrar ettiğini ileri sürerek; adi ortaklığın fesih ve tasfiyesi ile ortaklıktan doğan alacaklarına karşılık şimdilik 1.000,00 TL'nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, ıslah dilekçesi ile talebini 34.970,62 TL'ye yükseltmiştir.
.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacı ile müvekkili arasında hayvan ortaklığı kurulduğunu, başlangıçta ortaklığa konulan davacıya ait altı hayvan ile daha sonra bu hayvanlardan doğan yavruların bulunduğunu, ortaklığın bir süre devam ettiğini, tarafların en son 09.09.2012 tarihinde bir araya gelerek hesap yaptıklarını, anlaşma gereği bazı hayvanların satıldığını, paranın bir kısmını davacıya gönderildiğini, bir kısmı ile de müvekkilinin hayvan yemi aldığını, bazı hayvanların hastalanarak öldüğünü, bir hayvanın ise hastalanması nedeniyle kesime gönderildiğini, görülen son hesaptan sonra (ölen ve satılan hayvanlar dışında) ana mal olan 4 inek kaldığını, bunların davacıya ait olduğunu, kalan 4 adet dananın ise ortaklık malı olup henüz paylaşılmadığını, davacıya ait hayvanları vermeye hazır olduklarını, satılan tüm hayvanların davacıya haber verilerek satıldığını, bir kısmının ise davacının telefonlara cevap vermemesi üzerine zorunluluk nedeniyle satıldığını, ölen hayvanların veteriner kayıtlarının mevcut olduğunu, tüm hayvanların veteriner bakımlarını yaptırdığını, davacının hayvanların bakımına dair hiçbir masrafa katılmadığını, bu nedenle müvekkilinin yaklaşık 10.000 TL zarara girmesine sebep olduğunu, bu masrafların ödenmesi gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 03.05.2016 tarihli ve 2013/222 E., 2016/108 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulü ile
1. Taraflar arasındaki adi ortaklığın başlangıcında alınan 6 inek ile davacının eşine ait olan 38217603 küpe numaralı ineklerin bakımına ilişkin adi ortaklık sözleşmesinde kararlaştırılan sorumluluğunu davalı kusurlu bir şekilde yerine getirmediğinden bilirkişi kurulu tarafından hesaplanan (ek rapor ile inek bazında ineklerin maliyetleri ve cari piyasa değerleri baz alınarak belirlenen ve taraflar arasında ortaklık devam ederken yapılan 09.09.2012 tarihli paylaşım ile davacıya ait olduğu kararlaştırılan)
A. ... küpe numaralı ineğin bilirkişi tarafından hesaplanan bedeli olan 4.331,90 TL'den gerçek satım bedeli olan 1.200,00 TL'nin mahsubu ile bakiye 3.131,90 TL
B. 39435810 (39436523 ile değiştirilen) küpe numaralı ineğin bilirkişi tarafından hesaplanan bedeli olan 4.350,00 TL'den kasaplık et bedeli olan 2.000,00 TL'nin mahsubu ile bakiye 2.350,00 TL
C. 4912 (39561652 ile değiştirilen) küpe numaralı ineğin bilirkişi tarafından hesaplanan bedeli olan 4.365,77 TL'den gerçek satım bedeli olan 1.000,00 TL'nin mahsubu ile bakiye 3.365,77 TL olmak üzere belirlenen 8.847,67 TL nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2. Sigorta tazminatı olarak davalıya ödenen 1.775,00 TL'nin davacıya ait 1652, 0948, 4559 küpe numaralı inekler ile eşine ait ineğin yavrusu olup davacıya ait olduğu kararlaştırılan 1174 küpe numaralı inekler için yapıldığı anlaşıldığından talep gibi 887,50 TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3. Devlet teşviki olarak davalıya ödenen 8.583,39 TL'nin davalının işletmesinde bulunan 13 adet ineğe ilişkin olduğu ve bunlardan 7603, 1973 (1351 ile değiştirilen) ve 1174 küpe numaralı ineklerin davacıya ait olduğu anlaşıldığından bu hayvanlara isabet eden 1.980,82 TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4. Tespit edilen bu miktarlara ıslahla birlikte faiz istendiğinden ıslah tarihi olan 12.12.2015 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine,
5. Süt gelirlerine ilişkin talep ile 5505 küpe numaralı (davacının eşine ait ineğin yavrusu) ineğin satımı nedeniyle zarara uğranıldığına ilişkin talep ile davacının eşinin annesine ait olup sonradan ortaklığa dahil edildiği iddia edilen 4077 küpe numaralı ineğe ilişkin talep ispatlanamadığından reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemiz 07.05.2018 tarihli ve 2016/17574 E., 2018/4688 K. sayılı ilamıyla; davalının tüm, davacının sair temyiz itirazları reddedilerek, yasanın aradığı anlamda 5505 küpe numaralı hayvana ilişkin gerekçeli bir hükmün mevcut olmaması ve ortada denetlenebilecek gerekçeli bir karar bulunmamasının, inek bedellerinden satış ve kasaplık et bedeli düşülmek suretiyle davacıya iadesine karar verilmesi ve yine bu hususa ilişkin olarak da gerekçede herhangi bir açıklama yapılmamış olmasının, ayrıca dava konusu adi ortaklığın(hayvan ortaklığı) niteliğine göre, ortaklık süresince elde edilen süt geliri ve yapılan masrafların, resmi veriler esas alınmak suretiyle benzeri işletmelerin gelir ve giderleri göz önüne alınarak, yapılması gereken harcama ve maliyet bedelleri ile elde edilebilecek süt geliri miktarının konusunda uzman bilirkişi kurulundan rapor alınarak, yapılan masrafların elde edilen gelirden düşüldükten sonra davacı tarafın ortaklık nedeniyle herhangi bir alacağı olup olmadığının belirlenmesi ve sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, bu yönde bir inceleme yapılmaksızın davacının süt gelirine ilişkin talebini ispatlayamadığı gerekçesi ile işbu talebin reddine karar verilmesinin doğru görülmediği gerekçesiyle, kararın davacı yararına bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Yargıtay bozma ilamı doğrultusunda bilirkişi kurulundan alınan ek raporda normal şartlardaki işletme ile tarafların işletmesi karşılaştırılarak elde edilecek süt ve yavru gelirlerinin hesaplandığı, hesaplamanın hakkaniyete uygun ve hüküm kurmaya elverişli olduğu, davalı tarafça davacıya süt ve yavru gelirlerinden düşen payın ödendiğinin ispat edilemediği, sigorta tazminatı, devlet teşviki olarak ödenen para ve 4077 küpe numaralı hayvana ilişkin Yargıtayca bozma yapılmadığından bu hususlardaki karar kesinleştiğinden bu konularda yeniden karar verilmesine yer olmadığı gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü 0948 küpe numaralı ineğin bedeli olan 4.331,90 TL, 5810 küpe numaralı ineğin bedeli olan 4.350,00 TL, 4912 küpe numaralı ineğin bedeli olan 4.365,77 TL, 5505 küpe numaralı ineğin satış bedeli olan 1.100,00 TL olmak üzere toplam 14.147,67 TL'nin ıslah tarihi olan 12.12.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, süt geliri ve yavru geliri toplamı olan 7.900,00 TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, önceki karar ile kesinleşen konularda ise yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; Mahkemenin gerekçesinde yanılgıya düştüğünü, eksik inceleme sonucu karar verdiğini, tüm masraflara davalının katlandığını ayrıca hayvanların bakımı için gereken ne varsa yaptığını, bu hususta kendisine kusur atfedilemeyeceğini, mahsup talebinin göz ardı edildiğini, davacının hayvanlara iyi bakılmadığını ispat edemediğini, hayvanların bakımının süt geliriyle eşit oranda olduğunu, bu duruma rağmen hesaplama hatası yapıldığı gibi kısır olan ineklerin de süt gelirine katıldığını, ortaklığa ait ineklerin bir kısmının kısır olduğunun raporlarla sabit olduğunu, uzun süre tedavi gören ineklerin süt vermesinin düşünülemeyeceğini ancak bu durumun bilirkişilerce göz ardı edildiğini, veteriner hekim kontrolünde ölen ve tedavi edilen inekten ayrıca düşük bedele satılıp parası ödenen inekten dolayı hüküm kurulmasının yasal dayanağı bulunmadığını, davalıya ödenen süt ve buzağı desteğinin büyük kısmının 2011 yılının Ekim ayında paylaşılmış olduğunu, sigorta tazminatının ise davalıya ödenmeyip hayvanların sigortasına kesildiğini, bu hususta hüküm kurulmasının da isabetsiz olduğunu, üzerine düşen tüm edimlerini yerine getirdiğini, davacının ise bu ortaklığın devamı ve gelişimi için hiçbir şey yapmadığını, davanın reddi gerekirken kısmen kabul yönünde karar verilmesinin usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, adi ortaklığın tasfiyesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. Usuli kazanılmış hak olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
2. Bundan başka, Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün, bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş olan bu kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK).
3. Değerlendirme
Temyiz sebepleriyle sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda; Mahkemece bozma ilamında gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yapıldığı, bozma ilamı doğrultusunda alınan bilirkişi raporunun denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu, kararda ve gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmadığı anlaşılmakla, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi geregince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
08.11.2023 tarihinde oy birligi ile karar verildi.