"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1648 E., 2024/394 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Zonguldak 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/24 E., 2022/165 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin 13.12.2013 tarihinde, 2547 sayılı Kanun'un 33/a maddesi uyarınca davalı ... İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümüne Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) kapsamında atandığını, bir dönem davalı Üniversite kadrosunda çalışan müvekkilinin, 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi doğrultusunda doktora yapmak üzere kadrosunun 24.03.2014 tarihinde geçici olarak Kocaeli Üniversitesi bünyesine aktarıldığını ve Bursa .... Noterliğinin 08.06.2015 tarih ve 7889 yevmiye sayılı taahhütname ve kefalet senedi imzalatıldığını, müvekkilinin Kocaeli Üniversitesinde devam eden lisansüstü eğitimini başarı ile tamamladığını ve 08.11.2019 tarihinde mecburi hizmetini yerine getirmek üzere davalı Üniversitede göreve başladığını, davalı tarafından müvekilinin tüm ücretsiz izin talepleri reddedildiğinden, müvekkilinin aile bütünlüğünü ve maddi manevi varlığını korumak için kadrosundan ayrılmak zorunda kaldığını, istifa etmesinden dolayı taahhüt ve kefalet senedi dayanak gösterilerek mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında 386.751,76 TL borçlu olduğunun ileri sürüldüğünü, borç ödenmeden yahut taksitlendirilmeden kadrodan ilişik kesilemediği için müvekkilinin kendisine bildirilen borçlandırma işlemini yasal haklarını saklı tutmak sureti ile kabul etmek zorunda kaldığını, ilgili prosedürün tamamlanması akabinde müvekkilinin davalı Üniversiteden ilişiğinin kesildiğini, 60 ay vadeli 386.751,76 TL bedelli ödeme planı hazırlandığını, müvekkilinin ilk taksiti 20.01.2022 tarihinde 8.357,68 TL olarak ödediğini, müvekkilinden talep edilen 386.751,76 TL'nin neredeyse tamamının maaş ödemelerinin cezalı şekilde iade alınmasına ilişkin olduğunu belirterek, mecburi hizmet yükümlülüğü nedeniyle imzalatılan taahhüt ve kefalet senedi dolayısıyla borçlu olduğu iddia edilen 386.751,76 TL'den dava tarihi itibariyle davalıya ödenmiş bulunan 8.357,68 TL'nin yasal faizi ile birlikte iadesini, bakiye 378.456,76 TL yönünden de borçlu olmadığının tespitini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 35. maddesinde anılan düzenleme ile üniversitede görev yapan öğretim elemanlarının kadrosunun başka bir üniversiteye nakledilmesindeki amacın, ilgililerin akademik gelişimini sağlamak olduğunu, taahütnamenin sözleşme niteliğinde bulunduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının davalı Üniversiteye karşı 2 yıl 11 ay 10 gün mecburi hizmet yükümlüsü olduğu, davacının eğitim sonrasında 08.11.2019 tarihinde davalı Üniversitede çalışmaya başladığı ve 01.06.2021 tarihinde görevinden istifa ettiği, davalının Bursa .... Noterliğinin 08.06.2015 tarih ve 7889 yevmiye sayılı yüklenme senedine istinaden 14.04.2014-14.10.2019 tarihleri arasında davacıya ödenen 386.751,76 TL'nin tahsilini davacıdan talep ettiği, davacının ihtirazi kayıt ile borcun taksitlendirilmesini kabul ettiği ve davalıya 8.357,68 TL ödediği, her ne kadar yüklenme senedinde mecburi hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde davacıya ödenen veya adına yapılan ücret, yolluk da dahil her ne nam adı altında olursa olsun bütün gider ve masrafların %50 fazlasıyla ödeneceği düzenlenmiş ise de, bahsi geçen düzenlenmenin angarya yasağının ihlali olduğu, yüklenme senedindeki mecburi hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde öğretim görevlisi kadrosunda bulunmanın ve çalışmanın karşılığı olan yurtiçi aylıklarının ve diğer ödemelerin geri verileceğine dair senet hükmünün geçersiz olduğu gerekçesiyle, davanın kabulü ile, davacının Bursa .... Noterliğinin 08.06.2015 tarih 7889 yevmiye sayılı yüklenme senedinden dolayı davalıya 378.456,76 TL borçlu olmadığının tespiti ile ödenen 8.357,68 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiş, Mahkemenin kararına karşı süresi içinde davalı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; yüklenme senedindeki şartların ihlali halinde bu çalışma karşılığı alınan maaş ödemelerinin geri verilmesi yönündeki düzenleme ile başlangıçta angarya yasağı söz konusu değilken, taahhüdün ihlali halinde maaşların geri verilmesi halinde araştırma görevlisi ücret ödenmeksizin çalışmış olma durumunda olacağından senet maddesinde maaşların geri ödeneceği yönündeki düzenlemenin bu yönüyle de angarya yasağının ihlali olduğu, bu sebeple yüklenme senedindeki mecburi hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde araştırma görevlisi kadrosunda bulunmanın ve çalışmanın karşılığı olan maaşların geri verileceğine dair senet hükmünün geçersiz olduğu, davalı Üniversitenin 2547 sayılı Kanun'un 56/b maddesi delaletiyle Harçlar Kanunu'nun 13/j maddesi uyarınca harçtan muaf olduğu gözetilmeden, davalı Üniversite aleyhine harca hükmedilmesi doğru olmadığı gerekçesiyle, istinaf talebinin kabulü ile, Mahkeme kararı kaldırılarak, davanın kabulüne karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesinde, yurtiçi veya yurtdışında yetiştirilen öğretim elemanları için mecburi hizmet yükümlülüğünün öngörüldüğünü, davacıdan istenen taahhütname ve kefalet senedinin de Kanun'un öngördüğü mecburi hizmet yükümlülüğü yerine getirilmesini sağlamaya yönelik olduğunu, doktora eğitimini tamamlayarak tekrar müvekkili Üniversitedeki görevine geri dönen davacının mecburi hizmet yükümlülüğünün sona ermediğini, buna aykırı davranışların sözleşmeye aykırılık taşıyacağını ve Üniversiteden ayrılma durumunda yüklenme senedi kapsamında zararın telafi edilmesi gerektiğini 657 sayılı Kanun'un 35. maddesinin, devlet kadrosundaki hizmetleri devam ederken yetiştirilen çalışanları kapsamadığını, üniversitede görev yapan öğretim elemanlarının kadrosunun başka bir üniversiteye nakledilmesindeki amacın ilgililerin akademik gelişimini sağlamak olduğunu, üniversitelerin, bu gelişimin maliyetlerini üstlenirken öğretim elemanlarının gelişim sürecinde elde ettikleri bilgi ve görgülerinin hizmet götürdükleri tüketiciler olan üniversite veya üniversite öğrencilerine yansıtılmasını gözetmek zorunda bulunduğu, idarelerin özelde bu hizmet yansımasını, genelde ise kamusal yararı gerçekleştirmek amacıyla başka bir kurumda görevlendirdiği veya kadrosuyla naklettiği öğretim elemanlarının geri dönüşünü sağlamak için önlemler almasının ve bunun için ilgili mevzuatta kişilere gerek mecburi hizmet yükümlülüğü, gerekse de taahhütname ve kefalet senedi imzalatmak şeklinde yaptırımlar öngören düzenlemeler yapabileceklerinin açık olduğunu, davacının müvekkili Üniversiteye karşı mevcut mecburi hizmet yükümlülüğü henüz sona ermeden kendi özgür iradesi ile anlaşma yaparak borcunu ödeyeceğini ve kendisine sunulan taksit imkanını kabul ettiğini, ilk taksidini de ödediğini, davacının edimini yerine getirmekten kaçınmaya çalışması ve bu durumu mesnetsiz gerekçelere dayandırmasının doğru olmadığını, davacının işbu davayı açmasında hukuki yararının olmadığını, 657 sayılı Kanun'un Ek 35. maddesinin 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi uyarınca başka bir üniversitede görevlendirilen araştırma görevlilerini kapsamadığını ifade ederek; kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, davacının 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi uyarınca görevlendirilmesi sırasında imzaladığı yüklenme senedine dayalı olarak mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebiyle tahakkuk edilen tutarda borçlu olmadığının tespiti ve ödenen tutarın iadesi talebine ilişkindir.
Temyizen incelenen kararda belirtilen gerekçeye, Anayasa'nın 18. maddesi uyarınca ödenen maaşın iadesine yönelik yüklenme senedi hükmünün angarya yasağına aykırı olması sebebiyle geçersiz olacağının ve davalının maaş dışında bir harcama iddiasının bulunmadığının anlaşılmasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,20.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.