"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/887 E., 2022/1815 K.
HÜKÜM/KARAR : Davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 8. Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2019/542 E., 2022/56 K.
Taraflar arasındaki misli ile değişim ve tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalı ...A.Ş. vekili tarafından duruşmasız, davalı...A.Ş. vekili tarafından duruşma istemli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyize konu edilen kararda dava değerinin duruşma sınırının altında olduğu anlaşılmıştır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davalı...A.Ş. vekilinin duruşma isteğinin reddine, temyiz dilekçelerinin kabulü ile incelemenin dosya üzerinde yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; 25.11.2015 tarihinde 2015 model, BMW marka, 3.16 i M Sport tipi aracın davalı...A.Ş.nin yetkili temsilcisi olan davalı Özgörkay A.Ş.den 132.619 TL bedelle satın alındığını, tüm bakımlarının yetkili serviste yapıldığını, 25.06.2019 tarihinde motor arızası veren aracın kurtarıcı ile yetkili servise götürüldüğünü, serviste 4 adet bobinin değişim ücreti olarak 2.193,58 TL ödediğini, 02.07.2019 tarihinde teslim alınan araçta biraz mesafe aldıktan sonra tekrar sarsıntı meydana geldiğini, 03.07.2019 tarihinde aracın tekrar servise alındığını, servis danışmanının yanında motor arıza ikazı verdiğini, yapılan incelemede aracın sol dördüncü bobin arızası olduğu ve değişimin garantiden yapılacağı belirterek bobinin değiştiğini, aracın servisten 04.07.2019 günü alındığını, bir müddet kullanımından sonra aynı arızayı yeniden yapması nedeniyle servise götürdüğünü, 24.07.2019 tarihinde aracın silindir kapağının iyiniyet garantisi kapsamında değişeceğinin, garantisinin bitmesi nedeniyle 36.000 TL tutardan %60 oranında iskonto yapılacağının, işçilik bedeli için 20.775 TL ödenmesi gerektiğinin bildirilmesi üzerine mahkeme aracılığıyla yapılan tespit sonrası hazırlanan bilirkişi raporu ile arızanın aracın gizli ayıplı üretilmesinden kaynaklı olduğunun belirlendiğini, aracın misli ile değiştirilmesi talebini ihtarname ile bildirdiğini ancak sonuç alamadığını, ücretsiz onarımının teklif edildiğini, aracın gizli ayıplı olduğunun davalıların kabulünde olduğunu, ayrıca 18.08.2019 tarihinde Urla İlçesinde meydana gelen yangında 3 ve 9 yaşındaki çocukları ile mahsur kalması sebebiyle büyük üzüntü ve stres yaşadığını, aracın ayıplı olması ve ikame araç da verilmemesi sebebiyle yangından kaçamadığını, manevi zarara uğradığını ileri sürerek; ayıplı aracın misli ile değiştirilmesini, araç için servise yaptığı ödemeler ile tespit ve ihtar giderleri toplamı 8.277,25 TL ile manevi tazminat olarak 5.000 TL'nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı...A.Ş.; aracın satın alınmasının üzerinden dört yıl geçmesi nedeniyle davanın zamanaşımına uğradığını, ayıp iddiasını kabul anlamına gelmemekle birlikte süresinde ayıp ihbarı yapılmadığını, araç ayıplı olsa dahi hak düşürücü süre geçtikten sonra dava açılamayacağını, araçta üretimden kaynaklı ayıp bulunmadığını, ileri sürülen hususların kullanımdan ve müşteri memnuniyetsizliğinden kaynaklandığını, müşterinin iş emrine geçirilmesini istediği şikayetlerin her zaman gerçeği yansıtmayabildiğini, müşterinin her türlü şikayet ve beyanının iş emrine aynen geçirildiğini, aracın yıllardır davacı tarafından kullanıldığını, yokluklarında yapılan delil tespitini kabul etmediklerini, raporun yüzeysel hazırlandığını ve teknik bir gerekçe içermediğini, denetime elverişli olmadığını, ayrıca misli ile değişimin hakkaniyete uygun olmadığını, ihtar ve tespit masrafları tahsilinin sebepsiz zenginleşmeye sebep olacağını, manevi tazminat talebine konu yangının ise mücbir sebep olduğunu, buna dayalı olarak kendilerinden manevi tazminat talep edilemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ...A.Ş.; davanın zamanaşımına uğradığını, davacının ayıp ihbar süresine uygun davranmadığını, motor arızası şikâyeti doğrultusunda aracın ateşleme bobinlerinin değiştirildiğini, teslimden sonra şikayetlerinin devam etmesi üzerine teknik departmanın incelemeleri sonucu davacıdan da onay alınarak silindir kapağının değişmesine karar verildiğini, yaklaşık 50.000 TL tutarlı parçaların tamamen müşteri memnuniyeti açısından ücretsiz olarak değiştirileceğinin iletildiğini ancak davacının onay vermediğini, aracın işlem yapılmadan davacıya teslim edildiğini, aktif olarak kullanılan araçta meydana geldiği iddia edilen arızanın üretimden kaynaklı olmadığı açık olmasına rağmen parça desteği verildiğini, davacının dürüst davranmadığını savunarak, davanın reddini istmeiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; arızanın motor içerisinde gerçekleşmesi, giderilmesi halinde tekrar edip etmeyeceğinde tereddüt bulunması, araca duyduğu güvenin sarsılması nedeniyle tüketicinin araçtan beklediği faydayı sağlayamaması ve ülkemiz şartlarında araç alımının bir yatırım yöntemi olarak da kabul edilmesi nedeniyle motor arıza geçmişi (sandık motor değişimi) bulunan bir aracın ikinci el alım satım koşullarında emsallerine göre karşılaşılması muhtemel satış zorluğu, değer düşüklüğü ile sağlanan finansman kolaylığı ve paranın satın alma gücünde yaşanan değişim nedeniyle araç için ödenen bedel ile aynı nitelik ve özelliklere sahip araç alma imkanın bulunmaması dikkate alındığında misli ile değişim talebinin hakkaniyete ve iyiniyet kurallarına uygun olduğu, davacının dört adet adet bobin için 2.193,58 TL, 1.018,50 TL tespit masrafı, 300 TL ihtarname masrafı, silindir kapağının sökülüp, takılması için verilen 4.765,17 TL bedel ile toplamda sarf edilen 8.277,25 TL bedeli faturalandırdığı ve bunların tahsilini de isteyebileceği, davacının kişilik haklarına saldırı niteliğinde bir eylemin varlığına rastlanılmadığı, yangın olayı ile aracın ayıplı olmasının doğrudan ilgisinin bulunmadığından manevi tazminat koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü ile 25.11.2015 tarihli fatura ile satın alınan dava konusu BMW 3.16 i M sport marka ve tipli, 2015 model aracın davalı tarafından ayıpsız misli ile değiştirilmesine, maddi tazminat talebinin kabulü ile 8.277,25 TL'nin davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline, davacının manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ...A.Ş. vekili, zamanaşımı savunmasının dikkate alınmadığını, ayıbın kusur ya da hile ile gizlendiğine dair bir iddia veya delilin dosya kapsamında bulunmadığını, davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, ayıp ihbarının süresinde yapılmadığını, aracın 2015 model olduğunu, davaya konu arızanın 20.775 TL bedel ile giderilebileceğini ve ayrıca doğabilecek değer kaybına ilişkin zararların da tazmin edilebileceğini, aracın kaportasında orijinalliği bozabilecek herhangi bir işlem yapılmayacağını, 4 yaşındaki bir aracın mekanik aksamında yetkili servis ustaları tarafından orijinal parçalar ile yapılacak işlemin davacının iddialarının aksine aracın yenilenmesi anlamını taşıyacağı ve araca değer katacağını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı...A.Ş. vekili, zamanaşımı ve yasal garanti süresinin sona ermesi nedeniyle ayıba karşı sorumluluğu bulunmadığını, aracın ithalatçısı olup satış bedelini tahsil eden taraf olmaması nedeiyle hukuki sorumluluğu bulunmadığını, bilirkişi raporunun yüzeysel olduğunu ve teknik incelemeyi içermediğini, bilirkişi raporuna itirazları giderilmeden kök rapor ile hüküm tesis edildiğini, araca ilişkin misli ile değişim kararının hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 25.11.2015 tarihinde 0 km olarak alınan aracın yaklaşık 3,5 yıl ve 48.000 km sorunsuz kullanıldıktan sonra 25.06.2019 tarihinde ilk kez araçta motor tahrik arızası verdiği, daha sonra farklı zamanlarda arızalar meydana geldiği ve servise götürüldüğü, arızanın devamı neticesinde davadan önce alınan tespit raporunda ve yargılama sırasında alınan bilirkişi raporunda aracın gizli ayıplı olduğunun, ayıbın kullanımdan kaynaklanmadığının ve aracın orijinal silindir kapağının değişmesi halinde araç arızasının giderilmiş olacağının bildirildiği, bu haliyle aracın gizli ayıplı olduğu, ayıbın süresi içinde bildirildiği, her ne kadar bilirkişi raporunda aracın servis kayıtları nedeniyle değer kaybı oluşacağı bildirilmiş ise de, onarımın orijinal silindir kapağının değişimi şeklinde yapılması halinde araçta değer kaybı oluşmasının söz konusu olmayacağı, bu nedenle malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi talebinin dürüstlük kuralına, 6502 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi uyarınca hakkaniyete ve taraflar arasındaki hak ve menfaatler dengesine aykırı olacağı, ayıp nedeniyle davacının yaptığı harcamaların davalılarca iadesi gerektiği ve ihtarname ile tespit giderlerinin yargılama gideri olarak hüküm altına alınması gerektiğinden bahisle; davalıların istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın kısmen kabulü ile 25.11.2015 tarihli fatura ile satın alınan BMW 3.16 i M sport marka ve tipli, 2015 model, WBA3A1101FP798116 şase nolu aracın ayıplı silindir kapağının orijinal yedek parçayla değiştirilmesi suretiyle ücretsiz onarılmasına, maddi tazminat talebinin kabulü ile dört adet bobin için ödenen 2.193,58 TL, yetkili servisçe aracın arızası giderilmeden kapatılması nedeniyle ödenen 4.765,17 TL olmak üzere toplam 6.958,75 TL nin davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline ve manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; bilirkişi tarafından aracın silindir kapağının değişmesi halinde değer kaybı meydana geleceğinin belirtildiğini, gizli ayıpta kusuru olmayan araç sahibinin bu değer kaybına katlanmasının beklenemeyeceğini, İlk Derece Mahkemesinin bu konudaki gerekçesinin yerinde olduğunu, ikinci el piyasası düşünüldüğünde alım satım zorluğu yaşanıp emsalinin alınmasının mümkün olmayacağını, misli ile değişimin iyiniyet kurallarına uygun olduğunu, araçta 2019 yılında meydana gelen toplam zararın 54.791 TL olduğunu, 2019 daki rayicinin 119.000 TL olduğu düşünüldüğünde neredeyse yarısı kadar olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ...A.Ş. vekili; davanın zamanaşımı ve hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, 2 yıl geçtikten sonra ayıptan sorumlu olunmayacağını, mevcut durumun ayıp olarak değerlendirilemeyeceğini, manevi tazminat yönünden eksik ve maddi tazminat yönünden hükmedilmesi gereken vekalet ücretine hükmedilmediğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı...A.Ş. vekili; ithalatçı olduğundan maddi tazminattan sorumlu tutulamayacağını, zamanaşımı nedeniyle davanın reddi gerektiğini, aracın ayıplı olmadığını, bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, varsayımsal sonuca dayandığını, aracın neden arızalandığına dair inceleme yapılmadığını, manevi ve maddi tazminat yönünden vekalet ücretinin hatalı hesaplandığını belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık satın alınan aracın ayıplı olduğu iddiasına dayalı misli ile değişim istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un (6502 sayılı Kanun) ''Ayıplı Mal'' başlıklı 8 inci maddesi; ''(1)Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir."
2. 6502 Sayılı Kanun'un ''Ayıplı Maldan Sorumluluk'' başlıklı 9 uncu maddesinin birinci fıkrası gereği; ''Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür."
3. 6502 Sayılı Kanun'un ''Tüketicinin Seçimlik Hakları'' başlıklı 11 inci maddesi;
(1)Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
(2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.
(3) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
(4) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.
(5) Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.
(6) Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11.1.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir." hükmünü içerir.
3.Değerlendirme
Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, temyizen incelenen karara esas alınan bilirkişi raporunda, dava konusu araçta onarıma rağmen iddia edilen ayıbın devam ettiğinin ve ayıbın üretimden kaynaklı gizli ayıp niteliğinde olduğunun tespit edilmesine ve ücretsiz onarım karar verilmesinde bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre, tarafların temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalılara yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.