"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki menfi tespit ve tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin 01.10.2012 tarihli kira sözleşmesi ile davalı ...'in kiracısı olduğunu, davalı ... tarafından davacının kiralanandan tahliyesi için vekili olan davalı ... aracılığıyla başlatılan takibe itiraz edildiğini, kira sözleşmesinin 14 üncü maddesinde yer alan teminat başlıklı maddeye istinaden davalı ...'e kira alacağını ... altına almak için 144.000,00 TL tutarlı çek verildiğini, çekin alacaklı tarafça doldurularak davalı ... tarafından aleyhine icraya konulduğunu, çekin teminat çeki olduğunu, icraya konu çekte davalı ...'in cirosu bulunmadığını, alacaklı görünen ... borcu bulunmadığını ileri sürerek; müvekkilinin davalı ...'ye borçlu olmadığının tespitine, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile kira sözleşmesinin 13 üncü maddesi uyarınca çek bedelinin iki katı oranında tazminattan şimdilik 10.000,00 TL'nin davalı ...'ten tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili; davacının keşideci olup çeki rızası ile tedavüle soktuğunu, imzasını açıkça kabul ve ikrar ettiğini, takip konusu çekin bütün yasal unsurları taşıdığını, kayıtsız şartsız borç ikrarını içeren çek niteliğinde olduğunu ileri sürerek, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı tarafça çekin teminat olarak verildiğinin belirtildiği ancak kambiyo senedine bağlı alacağın illetten mücerret olup temelindeki hukuki ilişkiden bağımsız olarak hukuki varlığını sürdüreceği, çekin teminat olarak verildiği ya da anlaşmaya aykırı şekilde doldurulduğu iddasının da ancak 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 169/a-1 maddesinde de belirtilen yazılı belgelerden biri ile ispat edilebileceği, davacı tarafça böyle bir yazılı belgenin ibraz edilemediği ve kira sözleşmesinin 13 üncü maddesinde kiralananın kiraya veren tarafından üçüncü bir kişiye satılması halinde çekin bir ay içerisinde kiracıya iade edileceğinin, aksi takdirde kiracının çek bedelini üçüncü bir kişiye ödemek zorunda kalması halinde kiraya verenin çek bedelinin iki katı tazminat ödemeyi kabul ettiğinin düzenlendiği, tazminatın yalnızca kiralananın kiraya veren tarafından üçüncü bir kişiye satılması durumunda çekin iade edilmemesi halinde ödeneceği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; kira sözleşmesinin 13 üncü maddesinde tarafların teminata ilişkin yükümlülüklerinin düzenlendiğini, kiraların ödenmemesi veya kiraya verenin uğrayacağı zararlara karşı güvence sağlamak için 144.000,00 TL'lik çekin teminat amacıyla kiraya verene verilmesinin öngörüldüğünü, sözleşmede senede bu şekilde atıf yapılmasısının senedin bedelsizliğinin tespiti bakımından hukuki sonuç doğurması gerektiğini, davalı ... tarafından teminat senedinin diğer davalı ve aynı zamanda vekili olan ... devredildiğini, davacının kira sözleşmesinden kaynaklanan borçlarını sözleşmeye uygun şekilde ifa ettiği ve teminat senedinin bedelsiz kaldığını, davalı ...'nin davacı ile davalı ... arasındaki borç ilişkisini bilediğini, öncesinde icra dosyalarında davalı ...'in avukatlığını yaptığını, tüm süreci bilip kötü niyetli olduklarını, kira sözleşmesi 13 üncü maddesinin hatalı yorumlandığını ileri sürerek; kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı ile davalı ... arasında imzalanan 01.10.2012 tarihli kira sözleşmesinin 13 ünü maddesinin "Kiracı ödenmeyen kiralar ile kiralayana verebileceği zararlara karşılık 144.000,00 TL'lik çeki kiralayana vermiştir. Kiralayanın kira alacağı ile zararlarını ispatı gerekmeksizin işbu çekin kullanmasına ve bankaya ibraz etmesine kiracının muvafakati vardır. Tüm kiraların kiralayana ödendiği ve kiralanana hiçbir zarar vermediğini ve kiralananı kiraladığı gibi aynen teslim ettiğini kiracı ispat edecektir. Kiracı işbu senedi sözleşmenin imzalanmasından itibaren 2 ay içerisinde çek ile değiştirmeyi kabul ve taahhüt eder. Bu hususta kiralayanın kiracılara ihtar çekme zarureti yoktur. ... kiralayan tarafından herhangi bir 3. kişiye satıldığında işbu çek 1 ay içerisinde kiracı yetkililerine iade edilecektir. Aksi takdirde kiracının işbu çek bedelini 3. kişiye ödemek zorunda kalması halinde kiralayan kiracıya çek bedelinin 2 katı oranında tazminat ödemeyi kabul ve taahhüt eder." düzenlemesini içerdiği, ancak kambiyo senedine bağlı alacağın illetten mücerret olup temelindeki hukuki ilişkiden bağımsız olarak hukuki varlığını sürdüreceği, çekin teminat olarak verildiği ya da anlaşmaya aykırı şekilde doldurulduğu iddasının da ancak 2004 sayılı Kanun'un 169/a-1 maddesinde de belirtilen yazılı belgelerden biri ile ispat edilebileceği, kira sözleşmesinin 13 üncü maddesinde tazminatın yalnızca mecurun üçüncü bir kişiye satılması halinde çekin iade edilmemesi durumunda mümkün olacağı, İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, çek nedeniyle menfi tespit ve tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 200 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
Davacı ile davalılardan Mehmet arasında imzalanan ve 01.10.2012 tarihli kira sözleşmesinin 13 üncü maddesinde, kiracı tarafından kiraya verene ödenmeyen kiraların ve kiraya verene verilebilecek zararlara karşılık 144.000,00 TL'lik çek verildiği açıkça yazılmıştır. Hal böyle olunca; İlk Derece Mahkemesince; davacı tarafça anılan sözleşme hükmü ile ispat yükümlülüğünün yerine getirildiği, dolayısıyla çekin teminat senedi niteliğinde olduğu gözetilerek buna göre değerlendirme yapılıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.