"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2022/579 E., 2022/751 K.
DAVA TARİHİ : 13.06.2022
Taraflar arasında, İlk Derece Mahkemesinde görülen hakem heyeti kararına itiraz davasında davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince kesin olarak verilen kararın kanun yararına temyizen incelenmesi Adalet Bakanlığı tarafından istenilmiş olmakla; Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; şikayete konu ... plakalı araç hakkında sunulan fotoğraflarda da açıkça görüleceği üzere 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 61/1-c maddesini ihlalinden dolayı 25.05.2021 tarihli MA ... tutanak numaralı trafik idari para cezası karar tutanağıyla ceza detay raporu düzenlendiğini, davalı tarafından ceza tutanağındaki 130,00 TL çekme bedeli ve 17,00 TL otopark bedeli toplamı 147,00 TL bedel ödendikten sonra Tüketici Hakem Heyetine başvuru yapıldığını, yapılan başvurunun usul ve esas açısından haksız olduğunu, ... İlçe Hakem Heyeti tarafından başvurunun kabulüne karar verildiğini belirterek ... İlçe Hakem Heyetinin 15.04.2022 tarihli ve 057720220001718 karar no.lu kararının iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; aracını her gün park ettiği yere park etmesi sonucunda davacı kurum tarafından haksız bir işlem yapılarak aracının çekildiğini, bu haksız işlem sonucunda henüz tarafına tebigat gelmeden otopark ücreti ve para cezasını ödediğini, otopark ücreti ve para cezasını ödedikten sonra internetten yaptığı araştırmalar sonucunda ... İlçe Hakem Heyetinin bu konuyu inceleyebileceğini düşündüğünü, başvuru yaptığını, bu başvuru ile hakkında yapılan haksız ve hukuka aykırı işleme itiraz edip, ödediği ücretin iadesini talep ettiğini, ... İlçe Hakem Heyetince ödediği 147,00 TL'nin iadesine karar verildiğini, davacının hukuki yararının bulunmadığını, hukuki yararın dava şartı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalının tüketici olduğu, davacı tarafın ise ... Şirketi olduğu, yapılan işlemin tüketici işlemi olduğu, dolayısıyla 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 3 üncü maddesi gereğince Tüketici Mahkemelerinin ve dolayısıyla miktar itibariyle Tüketici Hakem Heyetinin görevli olduğu, davacıya kesilen cezada geçiş yolları önünde ve üzerinde park edilmesi halinde aracın çekici masraflarının ve otopark ücretinin alınacağının belirtilmesine rağmen yönetmelikte geçiş yollarından anlaşılması gerekenin araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun, karayoluna bağlanan ve karayolu sınır çizgisi içinde kalan kısmı şeklinde tanımlanmış olduğu, kesilen cezada davalının aracının bir mülke girip çıkılmasını engellediği ya da karayolu sınır çizgisi kalan kısıma park edilmiş olduğu yönünde olmadığı, buna ilişkin dosyada herhangi bir belgenin olmadığı gerekçesiyle davanın reddine, ... İlçe Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığının 057720220001718 sayılı ve 15.04.2022 tarihli kararının onanmasına karar verilmiştir.
IV. KANUN YARARINA TEMYİZ
A. Kanun Yararına Temyiz Yoluna Başvuran
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararının kanun yararına temyizen incelenmesi Adalet Bakanlığı tarafından istenilmiştir.
B. Temyiz Sebepleri
Adalet Bakanlığınca; Mahkemece Karayolları Trafik Kanunu'nun 121 inci maddesine dayanılarak çıkarılan Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanaklarının Düzenlenmesinde, Tahsilinde ve Takibinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 16 ncı maddesi gereği trafik ceza tutanağı aleyhinde açılacak davalarda Sulh Ceza Hakimliklerinin görevli olduğu, taraflar arasında tüketici işlemi olabilecek sözleşmesel bir ilişki bulunmadığı gözetilerek Tüketici Hakem Heyetinin anılan uyuşmazlıkta görevsiz olduğu gerekçesiyle kararının iptaline karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı bulunduğu ileri sürülerek, kararın kanun yararına bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, trafik ceza tutanağına dayalı olarak ödenen otopark ve çekici ücretinin iadesinde Tüketici Hakem Heyetinin görevli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca İlk Derece Mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlar ile istinaf incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlarına karşı, yürürlükteki hukuka aykırı bulunduğu ileri sürülerek Adalet Bakanlığı tarafından kanun yararına temyiz yoluna başvurulur.
2. Temyiz talebi Yargıtayca yerinde görüldüğü takdirde, 6100 sayılı Kanun’un 363 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca karar kanun yararına bozulur ve bu bozma, kararın hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaz.
3. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un (6502 sayılı Kanun) Tanımlar başlıklı 3/k maddesinde; "Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi", yine 3/l maddesinde; "Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi" olarak açıklanmıştır.
4. 6502 sayılı Kanun'un Tüketici Mahkemeleri başlıklı 73 üncü maddesinin birinci fıkrası ise; "Tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara ilişkin davalarda Tüketici Mahkemeleri görevlidir." şeklindedir.
5. 6502 sayılı Kanun'un Diğer hükümler başlıklı 83 üncü maddesinin ikinci fıkrası şöyledir: "Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu işlemler ile ilgili diğer kanunlarda düzenleme olması, bu işlemin tüketici işlemi sayılmasını ve bu Kanunun görev ve yetkiye ilişkin hükümlerinin uygulanmasını engellemez."
7. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun (2918 sayılı Kanun) Park etmenin yasak olduğu yerler ve haller başlıklı 61 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde; "Taşıt yolu üzerinde;
c) Geçiş yolları önünde veya üzerinde,
Park etmek yasaktır." düzenlemesi mevcuttur.
8. 2918 sayılı Kanun'un Yönetmelikte yer alacak diğer esaslar başlıklı 121 inci maddesinin birinci fıkrası; "Para cezalarının tahsilinde ve takibinde uygulanacak esas ve usuller ile kullanılacak makbuzun, suç ve ceza tutanağının şekli ve kullanma esasları ile Bayındırlık Bakanlığı mensuplarından hangi niteliklere sahip kişilerin,hangi şartlarda, suç ve ceza tutanağı düzenleyeceği, genel zabıtaya mensup kişilerin bu Kanuna göre düzenleyecekleri tutanaklar hakkında yapılacak işlemler, yetki sınırları, koordinasyon ve işbirliği esasları İçişleri, Maliye ve Bayındırlık bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikte gösterilir." ve yine aynı Kanun'un söz konusu maddesine dayalı olarak çıkartılan Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanaklarının Düzenlenmesinde, Tahsilinde ve Takibinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Başvuru yolu başlıklı 16 ncı maddesi ise; "Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanağına karşı, kararın tebliği tarihinden itibaren en geç 15 (onbeş) gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz için başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idari para cezası kesinleşir.
İdarî yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idarî yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde; idarî yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddiaları bu işlemin iptali talebiyle birlikte idarî yargı merciinde görülür.
Mücbir sebebin varlığı dolayısıyla bu sürelerin geçirilmiş olması halinde, bu sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde karara karşı başvuruda bulunulabilir. Bu başvuru, kararın kesinleşmesini engellemez; ancak Mahkeme yerine getirmeyi durdurabilir." şeklindedir.
9.Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin Araçları Kaldıran ve Çekenler ile Araç Sahiplerinin Sorumluluğu başlıklı 121 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; "Araç sahiplerinin sorumluluğu;
1) Yasak yerlerde ve hallerde paketmiş araç sahipleri, görevlilerin kusurundan meydana gelmemiş olan zararları, araçlarının kaldırma ve çekmeye uygun olmayan yapılarından dolayı kabullenmiş sayılırlar.
2) Araç sahipleri, araçlarının kaldırılıp götürülmesi sebebiyle yapılmış olan bütün masrafları ödemek zorundadırlar."
10. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun Başvuru yolu başlıklı 27 nci maddesinin birinci fıkrası ise "İdarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde, Sulh Ceza Mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir." şeklinde düzenleme içermektedir.
3.Değerlendirme
Dava dosyasının incelenmesinde; 25.05.2021 tarihinde davalıya 2918 sayılı Kanun'un 61/1-c maddesine dayalı olarak idari para cezası uygulandığı, aynı gün davalı tarafından 130,00 TL araç çekme ücreti ve 17,00 TL otopark ücretinin ödendiği ve yine aynı gün söz konusu ödenen bedellerin iadesi için Tüketici Hakem Heyetine başvuru yapıldığı, Tüketici Hakem Heyeti tarafından talebin kabulüne karar verildiği, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 121 inci maddesinde yer alan aracın çekilmesinden kaynaklanan çekme ücreti ve otopark ücretinin iadesinin talep edildiği, taraflar arasında sözleşmesel bir ilişkinin olmadığı, söz konusu işlemin temelinin idari para cezası olduğu ve taraflar arasında 6502 sayılı Kanun'da tanımlanmış olan tüketici işlemi olmadığı anlaşılmaktadır.
Hal böyle olunca Mahkemece taraflar arasında tüketici işlemi olabilecek sözleşmesel bir ilişki bulunmadığı gözetilerek Tüketici Hakem Heyetinin anılan uyuşmazlıkta görevsiz olduğu gerekçesiyle kararının iptaline karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
O halde, Adalet Bakanlığının bu yöne ilişen kanun yararına temyiz talebinin kabulü gerekmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Adalet Bakanlığının 6100 sayılı Kanun’un 363 üncü maddesinin birinci fıkrasına dayalı kanun yararına temyiz istemlerinin kabulü ile kararın sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA,
Dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına gönderilmesine,
06.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.