"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/553 E., 2022/1717 K.
KARAR : Davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Şanlıurfa Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2020/193 E., 2020/215 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından duruşma istemli temyiz istenilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 13.07.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat Ertaç ... ile davalı vekili ... geldiler. Sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; elektrik kullanım bedeline ilişkin faturalarını düzenli ve eksiksiz olarak banka aracılığıyla ödediği halde davalı tarafından elektrik kullanım bedelinin ödenmediğinden bahisle aleyhine icra takibi başlatıldığını, icra takibine itiraz ettiğini, itiraz üzerine takibin durduğunu, davalının 2007 yılından bu yana fatura tahakkuk, tahsilat ve müşteri hizmetleri işini dava dışı ... Mühendislik şirketine ihale yoluyla yüklediğini, davalı tarafta faaliyet gösteren fabrikaların elektrik kullanım bedellerinin tahakkuku ve tahsilat yükümlülüğünün yüklenici firmada olduğunu, fabrikalara tahakkuk ettirdiği faturaların ödenmemesinde dahi yüklenici firmanın sözleşme gereği davalı tarafa sorumlu olduğunu ileri sürerek; Şanlıurfa 1. İcra Müdürlüğünün 2019/5870 E. sayılı takip dosyası nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ile takibin iptaline ve alacağın %20 sinden az olmamak üzere davalının kötüniyet tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; davacı tarafa gönderilen tüm elektrik faturalarında ödemenin faturalarda belirtilen davalının hesaplarına yapılmasının bildirildiğini, davacı, davalı kurumun bilgisi ve rızası dışında ... Mühendislik Şirketine ödeme yaptığını, üçüncü şahsa yapılan ödemenin davacının borcunu ortadan kaldırmadığını, bakiye 776.589,56 TL alacağının kaldığını, davalı tarafından defaatle uyarılmasına rağmen borçlarını ödemeyen borçlu davacı aleyhine icra takibi başlatıldığını, davacının tacir olup basiretli bir işadamı gibi davranmak zorunda olduğunu, akdedilen sözleşmeye ve EPDK, OSB Kanununa aykırı olarak ... Mühendislik Şirketine yapılan ödemelerin usulüne uygun olmadığını savunarak, davanın reddi ile davalı lehine %20'den ... olmamak üzere icra inkar tazminatına karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... Mühendislik Şirketinin tahsilat yetkisinin sözleşme ile verildiği, sözleşme süresinin 11.03.2020 tarihine kadar uzatıldığı, ancak dava dışı ... Mühendislik Şirketinin sorumluluğunu yerine getirmediği iddiasıyla sözleşmesinin 22.03.2019 tarihinde feshedildiği, davacı tarafın tüm ödemelerinin sözleşmenin feshi öncesi tarihleri taşıdığı, kaldı ki davacıya ... Mühendislik Şirketinin tahsilat yetkisini kaldırıldığına dair bir bildirimde bulunulmadığı, ... Mühendislik Şirketi davalının vekili konumunda bulunduğu, vekilin yetkisinin kaldırıldığını bilmeyen ve yıllardır bu firma ile tahakkuk, faturalandırma ve tahsilat konusunda muhatap olan davacının bu teamül gereği yaptığı ödemenin geçerli kabul edilmesi gerektiği, alınan bilirkişi raporu ile davacının ... Mühendislik Şirketine yaptığı 1.138.037 TL ödemenin davalı hesaplarına aktarılmadığı bu nedenle davalının davacıdan alacaklı göründüğü, gerçekte davacının davalıya Şanlıurfa İcra Müdürlüğünün dosyasında takibe geçilen alacak yönünden bir borcunun bulunmadığı ve takibinde kötü niyetli olduğu ispat edilmediği gerekçesiyle, davacının kötü niyet tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacı tarafın davalı kuruma ödemesi gereken elektrik borçlarını davalı kurumun rızası ve bilgisi dışında taraflar arasında akdedilen sözleşmeye ve EPDK,OSB Kanununa aykırı olarak dava dışı ... Mühendislik Şirketine ödemesinin borcu ortadan kaldırmadığını, davacıdan bakiye 776.589,56 TL alacağının kaldığını, elektrik faturalarında ödemenin davalının belirtilen hesaplarına yapılmasının bildirildiğini, davacı veya diğer sanayicilere ödemenin dava dışı ... Mühendislik Şirketine yapılması yönünde herhangi bir ihbarın yada yazılı bildirimin yapılmadığını, dava dışı şirkete yapıldığı iddia edilen ödemelerin dönem elektrik faturalarına istinaden yapıldığı yönünde herhangi bir açıklayıcı bilgi yada belge de bulunmadığını, dava dışı şirkete tahsilat konusunda yetki verilmediğini, davacı firma tarafından dava dışı şirkete yapılan ödemeler, dönem elektrik faturalarında belirtilen borç miktarı kadar olmadığı gibi yapılan ödemelerin elektrik faturaları dönem borcuna istinaden yapıldığı da belli olmadığı ileri sürülerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişi ek raporu, davalı ile dava dışı firma arasındaki sözleşme içeriği, söz konusu sözleşmenin devamına ilişkin OSB yönetimi kararları, davalı tarafından davacının yapmış olduğu ödemelerin mahsubuna ilişkin kayıtlar, sözleşmenin iş tanımına ilişkin 5 ... maddesi içeriği, 6 ncı madde hükümleri, dava dışı firma tarafından davalıya, açıklama kısmında davacı firma isminin bulunduğu dekontlar itibariyle gönderilen tutarlar nazara alınarak davacının davalıya elektrik sarfiyatından kaynaklı olarak takip tarihi itibariyle borcu bulunmadığı gerekçesiyle, davalı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu itirazları tekrar ederek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, üçüncü kişiye yapılan ödemeler nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Dava konusu edilen bir hakkın ve buna karşı yapılan savunmanın dayandığı vakıaların (olguların) var olup olmadıkları hakkında mahkemeye kanaat verilmesi işlemine ispat denir.
2. Diğer taraftan hâkim, taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan vakıaların gerçekleşip gerçekleşmediğini, kural olarak kendiliğinden araştıramaz. Bir olayın gerçekleşip gerçekleşmediğini taraflar ispat etmelidir.
3. Bir davada ispat yükünün hangi tarafa ait olacağı hususu ise 6100 sayılı Kanun'un "İspat yükü” başlıklı 190 ıncı maddesinde yer almakta olup;
“İspat yükü, kanunda ... bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.
Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir.” şeklinde hüküm altına alınmıştır.
4. Bu hüküm, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) “İspat yükü” başlıklı 6 ncı maddesinde yer ...: “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür." ifadesine paralel olarak düzenlenmiştir.
3. Değerlendirme
Dosyada mevcut Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulunun 22.03.2019 tarihli ve 2019/06 sayılı kararı, dava dışı ... Mühendislik Şirketi ile davalı arasında imzalanan 2015 tarihli fatura tahakkuk, tahsilat ve müşteri hizmetlerinin yürütülmesi işleri için imzalanan sözleşme uyarınca ve davalı tarafça, dava dışı ... Mühendislik Şirketi hesabına yatırıldığı halde davacı şirketin elektrik borcundan mahsup şeklindeki bir kısım ödemelerin kabul edildiğinin tespitini içerir bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde, dava dışı ... Mühendislik Şirketinin yaptığı tahsilatın davacı şirketin elektrik borcuna ilişkin olarak yapıldığı anlaşılmakla kararın usul ve kanuna uygun olduğu, davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenlerin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı görülmüştür.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
8.400,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.