"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/33 E., 2022/178 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kahramanmaraş 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/731 E., 2021/651 K.
Taraflar arasındaki birlik üyeliğinden çıkartılma kararının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalı birliğin hem üyesi, hem de denetim kurulu üyesi olduğunu, 2015 yılının Mayıs ayında üyelik görevinin bittiği belirtilerek denetime alınmadığını ve sözlü olarak üyeliğinin düştüğünün söylendiğini, buna ilişkin olarak kendisine herhangi bir tebligat yapılmadığını, üyelikten düşme sebeplerinden herhangi birine aykırı bir eyleminin bulunmadığını belirterek, üyeliğinin düşürülmesine ilişkin kararın iptalini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 05.07.2017 tarihli ve 2017/55 E., 2017/364 K. sayılı kararıyla; genel kurulda üyeliği düşenlerin isim listesinin açık bir şekilde okunmadığı ve genel kurul kararının tebliğ edilmediği gerekçesiyle davanın kabulüne dair verilen karar, davalı vekilince istinaf edilmiş, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 26.11.2019 tarihli ve 2018/1692 E., 2019/1176 K. sayılı kararıyla; belirtilen evrakların getirtilmesinden sonra mevzuatta sınırlı sayıda belirtilen sebeplerle üyelikten çıkartılma kararı verilip verilmediği, bu kararın davacıya tebliğ edilip edilmediği, davacının yönetim kurulu kararına karşı genel kurula itirazda bulunup bulunmadığının ve bulunmuşsa genel kurul kararlarının ne yönde olduğunun araştırılmasından sonra oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, bu delillerin hiçbirinin getirtilmeden karar verilmesi doğru olmadığından, davalının istinaf kanun yoluna başvuru talebinin kabulüne, İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren Mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacıya şartları yeniden sağlamasına yönelik herhangi bir usulü bir ihtarda bulunulmadığı, taraflar arasındaki ana sözleşme ve kuruluş belgesindeki hükümlere uyulmadığı, usulü işlemlerin göz ardı edildiği ve usulüne uygun bir noter tebligatı yapılmadığının anlaşıldığı, üyelikten çıkarılmanın Kooperatifler Kanunu'nun 16 ncı maddesine aykırı olduğu, ihraç kararının tebliğ edilmemesi nedeniyle 3 aylık hak düşürücü sürenin başlamadığı, kooperatif ana sözleşmesinin 14 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince hakkında ortaklıktan çıkarma kararı verilen ortağın dilerse 3 ay içerisinde iptal davası açabileceği veya genel kurula itiraz edebileceğinin belirtildiği, genel kurula itiraz etme zorunluluğunun bulunmadığı anlaşılmakla, davacının üyelikten çıkarılmasının usule uygun olmadığı gerekçesiyle, davacı tarafından açılan kabulü ile, davalı Kahramanmaraş İli Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiriciliği Birliği'nin davacının kooperatiften ihracına ilişkin 26.04.2013 tarihli 9 numaralı yönetim kurulu kararı ile 26.02.2015 tarihli 07 numaralı genel kurul kararının iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili süresi içinde istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; Kanun gereği Noter aracılığıyla tebliğ işleminin geçerlilik şartı olmayıp ispat şartı olduğunu, davacının dava dilekçesinde açıkça 2015 yılının Mayıs ayında birliğe gittiğini ve kendisine birlik üyeliğinden çıkarıltıldığının söylendiğini belirttiğini, dolayısıyla Noter aracılığı ile tebligattaki muratın hasıl olduğunu, davacının birlik üyeliğinden genel kurul tarafından çıkarıltıldığına dair noter ihbarnamesini 22.05.2015 tarihinde tebellüğ ettiğini, Yerel Mahkeme her ne kadar gerekçeli kararında 26.02.2015 tarihli genel kurulun 07 numaralı kararının iptaline diye karar vermiş ise de bu tarihte bir genel kurulun olmadığını, davacının üyelikten çıkarılmasına karar verilen genel kurulun 27.06.2014 tarihli olduğunu, davacının Yerel Mahkeme dosyası içerisinde ki hazırun listesinden de görüleceği üzere genel kurula bizzat katıldığını ancak birlik üyeliğinin düşürülmesi kararına ne itiraz ettiğini ne de şerh düşümü yaptığını, dolayısıyla Yerel Mahkemenin 1163 sayılı Kanun'un 16 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen hak düşürücü sürenin başlamayacağı yönündeki gerekçesinin doğru olmadığını, davanın hak düşürücü süreden reddinin gerektiğini belirterek, kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; yönetim kurulunun birlik üyeliğinden çıkarılmaya dair verilen 26.04.2013 tarihli kararının onaylı örneğinin tebliğ edilmek üzere on gün içinde notere tevdi edilmediği gibi, aralarında davacının da bulunduğu birlik üyeliğinden çıkarılmasına karar verilen kişilerin herhangi bir itirazları olmadığı halde re'sen 27.06.2014 tarihli genel kurulda adları da belirtilmeden genel ifadelerle üyelik çıkışlarının onaylanması teklifinin kabul edildiği, üyelikten çıkarılmaya ilişkin prosedüre uyulmadığının tespit edildiği, davacıya ilgili Yönetmelik ve ana sözleşmede belirtildiği şekilde usulüne uygun bir tebligatın yapılmadığı, dolayısıyla davacı üyelikten çıkarılmaya ilişkin işleme tam olarak vakıf olamadığından haklarının ne olduğu ve ne şekilde kullanabileceğini bilmesinin beklenemeyeceği, öte yandan, 27.06.2014 tarih 14 numaralı genel kurul kararıyla üyelik çıkışlarının onaylanması teklifi kabul edildiği halde Mahkeme kararının hüküm fıkrasının birinci bendinde iptaline karar verilen genel kurul kararının 26.02.2015 tarihli 07 numaralı olarak yanlış belirtilmesi yerinde düzeltilebilir maddi hata olarak değerlendirildiği, üyelik şartlarını kaybetmesi hâlinde, bu durumun yönetim kurulunca tespit edilmesinden itibaren üyelik şartlarını yeniden sağlayabilmesi için davacı üyeye süre verilmediği de saptanarak yazılı şekilde karar verilmiş olması doğru olduğundan davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; birlik üyeliğinden çıkarılmaya ilişkin kararın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu.
2. Islah Amaçlı Hayvan Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkında Yönetmelik'in 9 uncu maddesi.
3. Kahramanmaraş İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Anasözleşmesi'nin "Hüküm bulunmayan haller" başlıklı 68 inci maddesinin ikinci fıkrası ve "Birlik üyeliğinden çıkarılma" başlıklı 9 uncu maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Kahramanmaraş İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Anasözleşmesi'nin "Hüküm bulunmayan haller" başlıklı 68 inci maddesinin ikinci fıkrasında; "Birliklerin kuruluşu, organları, çalışma usul ve esasları ile dağılma ve tasfiyesine ilişkin olarak 5996 sayılı Kanun, Yönetmelik ve Yönetmeliğe istinaden hazırlanan bu ana sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde Kooperatifler Kanunu hükümleri uygulanır." denilmiştir.
2. Anasözleşmenin "Birlik üyeliğinden çıkarılma" başlıklı 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında; "Üyenin, Kanunda ve bu anasözleşmede düzenlenen üyelik şartlarını kaybetmesi hâlinde, bu durumun yönetim kurulunca tespit edilmesinden itibaren üyelik şartlarını yeniden sağlayabilmesi için bu üyeye dört ay süre verilir. Bu sürenin sonunda asıl üyelik şartlarının sağlanamaması halinde üyenin statüsü, asıl üyelikten aday üyeliğe düşürülür." denilmiştir.
3. Aynı maddenin dördüncü fıkrasında, Islah Amaçlı Hayvan Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkında Yönetmelik'in 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrası tekrar edilerek; "Üyelikten çıkarılmaya, yönetim kurulunca karar verilir. Çıkarılma kararı, gerekçeleriyle birlikte yönetim kurulu karar defteri ve üyelik defterine yazılır. Yönetim kurulunun çıkarılma kararının onaylı örneği çıkarılan üyeye tebliğ edilmek üzere on gün içinde notere tevdi edilir. Üye, üç ay içerisinde çıkarılmaya ilişkin kararla ilgili olarak genel kurula itirazda bulunabilir. Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere yönetim kuruluna noter aracılığıyla tebliğ ettirilecek bir yazıyla yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine dava açılamaz. İtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı dava hakkı saklıdır. Üç aylık süre içinde hakkında genel kurula itiraz edilmeyen veya iptali için dava açılmayan çıkarılma kararı kesinleşir. Çıkarılmasına karar verilen üye, itirazının görüşüldüğü genel kurulda kendisiyle ilgili oylamada oy kullanamaz." denilmiştir.
4. Temyizen incelenen karar; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine ve özellikle üyelikten çıkarılmaya ilişkin prosedüre uyulmadığının anlaşılmış olmasına göre usul ve kanuna uygun olup, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.