"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/331 E., 2023/27 K.
DAVA TARİHİ : 15.06.2020
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen menfi tespit davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin 06.10.2009 tarihinde ... ... Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümüne araştırma görevlisi olarak atandığını, 25.11.2011 tarihinde ... Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsüne görevlendirildiğini, kadrosunun geçici olarak ... Üniversitesi bünyesine aktarıldığını, ... Üniversitesinde doktora eğitimini bitirdiğini 25.12.2017 tarihinde tekrar ... Üniversitesine döndüğünü ve mecburi hizmetini ifa etmeye başladığını, bu süreçte müvekkilinin iki buçuk yıl araştırma görevlisi olarak çalıştığını, kendisine uygun bir doktora öğretim kadrosunun açılmadığını, ... 29 Mayıs Üniversitesi tarafından açılan doktora öğretim üyesi kadrosuna başvurarak doktora öğretim üyesi olarak atanmaya hak kazandığını ancak müvekkilinin davalı Kuruma mecburi hizmet borcu bulunmasına rağmen açıklanan sebepler dolayısıyla 15.05.2020 tarihinde istifa etmek zorunda kaldığını, söz konusu talebin 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) 18 inci maddesinde sözü edilen angarya yasağına muhalefet oluşturduğu belirterek; ... 1. Noterliğinin 16.12.2011 tarih ve 09787 yevmiye numaralı taahhhüt ve kefalet senedi dolayısıyla davalı üniversiteye karşı 259.266,16 TL borçlu bulunmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı; davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 08.04.2021 tarihli ve 2020/106 E., 2021/104 K. sayılı kararıyla; davacıya yapılan maaş ödemesinin çalışmasının, emek ve mesaisinin karşılığı olduğu, davacının imzaladığı taahhüt senedinin ... Üniversitesi'nde lisansüstü eğitim almak üzere görevlendirilmesi nedeniyle imzalandığı, başka bir deyişle lisansüstü eğitim alması için başka bir üniversitede görevlendirilmeseydi söz konusu senedin imzalanmayacağından bu hususta maaş ödemelerinin de geri verileceğine dair düzenlemenin genel işlem koşulu mahiyetinde olduğu, davacıya maaş ödemesi dışında yapılan bir masraf bulunmadığından taahhüt senedi dolayısıyla davacıya yapılan maaş ödemelerinin %50 fazlasıyla istenmesinin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle; davanın kabulü ile davacının ... 1. Noterliğinin 16.12.2011 tarihli ve 09787 yevmiye numaralı taahhüt ve kefalet senedi dolayısıyla davalı idareye borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 23.05.2022 tarihli ve 2021/1362 E., 2022/957 K. sayılı kararıyla; özellikle davaya konusu istemin davacının çalışması karşılığı ödenen yurt içi aylığı niteliğinde olduğu anlaşılmakla; davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.10.2022 tarihli ve 2022/6479 E., 2022/7698 K. sayılı ilâmıyla; davalının sair temyiz itirazları reddedildikten sonra, 2547 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinde mecburi hizmet yükümlülüğünün ihlali halinde öngörülen tek yaptırımın araştırma görevlisine başka bir yüksek öğretim kurumunda görev verilmemesi olduğu, Kanunda yer almamasına rağmen Yönetmelikle araştırma görevlilerinden yüklenme senetleri alınacağının düzenlendiği, araştırma görevlileri, taahhüdün ihlali halinde maaşların geri verilmesiyle ücret ödenmeksizin çalışmış olma durumunda olacaklarından taahhüt senedindeki masrafların geri ödeneceği yönündeki düzenlemenin içinde maaş ödemesinin de bulunduğunun kabul edilmesinin bu yönüyle angarya yasağının ihlali olduğunun kabul edilmesi gerektiği, yapılan bu açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında, davacıya 243.187,70 TL maaş ve maaş farkı adı altında 5.898,99 TL yurt içi görev yolluğu adı altında ödeme yapıldığının anlaşıldığı, bu durumda; davacının maaş dışında yapılmış ödemeden (yurt içi görev yolluğu) sorumlu olduğu gerekçesiyle, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının davalı yararına bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma ilamında belirtildiği üzere yapılan ödemelerden 5.898,99 TL yurtiçi görev yolluğu adıyla yapılan ödemenin maaş dışında yapılmış ödeme olduğu gözetilerek bu miktardan davacının sorumlu olduğu, davacıya maaş ödemesi adı altında yapılan ödemelerin kefalet senedi ile istenemeyeceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davacının davalı idareye ... 1. Noterliğinin 16.12.2011 tarih, 09787 yevmiye numaralı taahhüt ve kefalet senedi dolayısıyla 253.367,17 TL borçlu olmadığının tespitine, fazlaya ilişkin 5.898,99 TL yönünden talebin reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacıya ödenen miktarın Mahkeme kararında hepsinin maaş olduğu belirtilmişse de 17.03.2021 tarihli bilirkişi raporunda maaş+maaş farkı+yurtiçi sürekli görev yolluğu adı altında toplam olarak 249.086,69 TL ödemenin yapıldığının tespit edildiği, ayrıca bilirkişi raporunda da ayrıntılı açıklandığı gibi davacının yazılı dilekçe ile Üniversiteye başvuruda bulunduğu borçlarının yapılandırılmasını talep ettiği ve olur ile taksitlendirildiğinin belirtildiği, bilirkişi raporunun 3 numaralı bendi dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği kanaatinde olduklarını, Mahkemenin taraflarınca yapılan yargı yolu itirazlarının reddine ilişkin vermiş olduğu kararının da hukuka aykırı olduğunu belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 35 inci maddesi gereğince imzalanan yüklenme senedinden kaynaklanan borçtan dolayı borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı ve 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen kararın; bozma ilamında belirtilen şekilde inceleme ve araştırma yapılarak yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince verildiği, bozma kararının kapsamı dışında kalarak kesinleşen kısımlar hakkında yeniden inceleme yapılamayacak olduğu anlaşılmakla, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile hükmün onanmasına karar verilmesi gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
20.12.2023 tarihinde oy birliği ile karar verildi.