"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Tüketici Mahkemesi
Taraflar arasındaki sözleşmenin feshi, bedel iadesi, kira tazminatı, manevi tazminata ilişkin asıl dava dosyasında davanın kısmen kabulüne; terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin birleşen 2015/14 E. sayılı dosyasında bedel iadesi yönünden davanın kabulüne; birleşen Mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyasıyla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/87 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesi yönünden açılan davanın bedel iadesi yönünden kısmen kabulüne; birleşen Mahkemenin 2017/640 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin davanın bedel iadesi yönünden kabulüne, birleşen Mahkemenin 2017/645 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin davanın bedel iadesi yönünden kabulüne, birleşen Mahkemenin 2013/32 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin davanın bedel iadesi yönünden kısmen kabulüne, birleşen Mahkemenin 2015/32 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/95 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin davanın bedel iadesi yönünden kısmen kabulüne, birleşen Mahkemenin 2012/221 E. sayılı dava dosyasında bedel iadesi yönünden davanın kısmen kabulüne,
birleşen Mahkemenin 2012/238 E. sayılı dava dosyasında bedel iadesi, kira ve manevi tazminata ilişkin davanın kısmen kabulüne, birleşen Mahkemenin 2012/9 E. sayılı dava dosyasında terditli tapu iptal tescil ve bedel iadesine ilişkin davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı asıl ve birleşen davalarda davalı ... vekili; asıl dava ile birleşen 2015/14 E., 2015/87 E., 2017/640 E., 2017/645 E., 2013/32 E., 2015/95 E., 2012/221 E., 2012/238 E., 2012/8 E. sayılı dava dosyalarında davacı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl dava dosyasında;
1. Davacı vekili, mülkiyeti davalı ... Başkanlığına ait 27108 ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerine "... Kozağaç Gedavet Konutları Projesi" adı altında toplu konut projesi yapılması hususunda davalılar arasında Konya 8. Noterliğinin 20.06.2006 tarihli ve 21122 yevmiye sayılı "Kat Karşılığı İnşaat Yapım Sözleşmesi" imzalandığı, inşaatların sözleşme doğrultusunda davalı ... A.Ş. tarafından yapılmaya başlandığı, projeye davalı ... tarafından öncülük edildiği ve alıcılar üzerinde güven etkisi yaratıldığını, bu güvene dayalı olarak müvekkili tarafından... A.Ş.den 05.07.2010 tarihli sözleşme ile E Blok 7. Kat 15 nolu 120.000,00 TL bedelli, 05.07.2010 tarihli sözleşme ile D blok, 3 kat, 7 nolu, 120,000,00 TL bedelli, 03.06.2010 tarihli sözleşme ile I blok, 8 kat, 18 nolu, 100,000,00 TL bedelli, 08.06.2010 tarihli sözleşme ile, J blok, 3 kat, 7 nolu, 100,000,00 TL bedelli, 12.08.2010 tarihli sözleşme ile, J blok, 3 kat ,6 nolu ve J blok 7 kat, 15 nolu 2 adet daireler için 160,000,00 TL bedelli, 12.08.2010 tarihli sözleşme ile, M blok, 7 kat, 15 nolu, M blok, 7 kat, 16 nolu ve M blok 3 kat, 8 nolu. 7. Kat 15 ve 16 nolu 3 adet daire için 300,000,00 TL, 05.07.2010 tarihli sözleşme ile, H blok 3 kat, 7 nolu, H blok, 4 kat, 10 nolu ve H blok 7 kat, 15 nolu 3 adet daire için 300,000,00 TL, 18.03.2011 tarihli sözleşme ile M blok, 8 kat, 18 nolu dairenin 80.000,00 TL bedel karşılığı 8 adet sözleşme ile 13 adet daire satın alındığını, sözleşme gereğince dairenin 30.07.2010 tarihinde teslim edilmesi gerekirken halen teslimin yapılmadığını, davalılar arasındaki sözleşmenin, davalı ... tarafından feshedilmesi ve inşaatın yapımındaki belirsizlikler nedeniyle müvekkili ile... arasındaki sözleşmenin de ifasının imkansız hale geldiğini, bu durumda davalıların kusurlu olduklarını belirterek; müvekkili ile... A.Ş. arasındaki sözleşmenin feshine, müvekkili tarafından ödenen bedelden şimdilik 100.000,00 TL ile dairelerin süresinde teslim edilmemesinden dolayı 10.000,00 TL kira bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, müvekkili lehine 100.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili 04.06.2021 tarihli ıslah dilekçesiyle, müvekkilinin ödemiş olduğu bedele ilişkin talebini 1.280.000 TL'ye yükseltmiştir.
3. Davacı vekili 15.09.2022 tarihli dilekçesiyle; J Blok 6 ve 7 bağımsız bölüm sayılı taşınmazların ... ve ...'a devredildiğini, talebinin 13 adet daire olarak değil, 11 adet daireyle ilgili olduğunu bildirmiştir.
BİRLEŞEN 2015/14 E. SAYILI DAVA DOSYASI
4. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, sözleşmede kararlaştırılan konut bedeli olan 110.000,00 TL'yi yüklenici şirkete ödemelerine rağmen tapuda devir yapılmadığını, davalı arsa sahibi ile yüklenici kötü niyetli olduklarından dava konusu konutun tapusunun iptali ile müvekkil adına tescilini, eksik iş bedelinin tespiti ile sözleşme tarihinden itibaren en yüksek reeskont faizi ile davalılardan tahsilini veya tapu iptal ve tescil işlemlerinin kabul edilmediği takdirde ödenen 110.000,00 TL'nin denkleştirici adalet kuralına göre ilk ödeme tarihindeki alım gücüne ulaştırılarak davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMENİN 2015/14 E. SAYILI DOSYAYLA BİRLEŞEN KONYA 2. TÜKETİCİ MAHKEMESİNİN 2015/87 E. SAYILI DAVA DOSYASI
5. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, müvekkilinin dava dışı... A.Ş.den Ihlamur Apt, (M) Blok 8. Kat 17 ve 18 nolu daire ve ... Aptartmanı A Blok 2. kat 6 nolu daireleri satın aldığını, ancak geçen süre içerisinde müteahhit ve belediye arasında çıkan uyuşmazlıkların neticede sözleşmenin feshi ile sonuçlandığını, müvekkilinin dışında gelişen bu durumlar nedeni ile bedelinin tamamını ödediği bu dairenin kat irtifak tapusunun davalı ... üzerinde kaldığını, davalı ... ile dava dışı... şirketi arasında akdedilen sözleşmede davalı Belediyenin alacağı dairelerin tamamının belirlendiğini, bu dairelerin tapusunun belediye üzerinde olduğunu, bu nedenle belediyenin müvekkilin dairesi üzerinde bir hakkı bulunmadığını, davalı ... üzerindeki bu tapuların müvekkil adına tescilini, olmadığı taktirde yargılama sırasında belirlenecek rayiç bedelin faizi ile birlikte tüm menfi müsbet ve munzam zararlar ile ilgili hakların saklı tutulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
6. Davacı vekili Mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyasına sunduğu 14.02.2017 tarihli dilekçeyle; A Blok 2. Kat 6 nolu bağımsız bölüme yönelik dava açmadıklarını, bu daire yönünden açılan davanın dikkate alınmamasını ve dava dilekçesinin bu şekilde düzeltilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMENİN 2017/640 E. SAYILI DAVA DOSYASI
7. Davacı vekili, yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, müvekkili ile davalı ... A.Ş. arasında 21.07.2007 tarihinde M Blok Ihlamur Apartmanı 7. kat 16 nolu bağımsız bölümüne ilişkin Satış Vaadi Sözleşmesi imzalandığını, 30.06.2011 tarihinde teslimat yapılacağı yönünde anlaşmaya varıldığını, ... A.Ş. ile ... arasındaki sözleşmenin Meram Belediye Encümeni tarafından fesih edildiğini, Meram Belediyesinin verdiği reklamlarda Belediyenin öncülüğünde reklamları ile vatandaşa güven verdiğini, vatandaşın yapmış olduğu ödemelerle inşa edilen dairelerin tapusunun devredilmesi veya bedelin geri ödenmesi gerektiğini beyan ederek; M Blok Ihlamur Apartmanı 7. kat 16 nolu bağımsız bölümün tapusunun iptali ile müvekkili adına tescilini, eksik iş bedelinin tespitini ve davalılardan tahsilini, tapu iptali talepleri kabul edilmediği takdirde ödedikleri 125.000 TL'nin denkleştirici adalet kuralına göre davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN 2017/645 E. SAYILI DAVA
8. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, H Blok Lale Apartmanı 7. kat 15 nolu bağımsız bölümün davalıların yapımını üstlendiği inşaat yapım işini yarım bırakarak terk etmesi nedeniyle sözleşmede kararlaştırılan konut bedeli olan 120.000 TL'yi yüklenici şirkete ödemelerine rağmen tapuda devir yapılmadığını, davalı arsa sahibi ile yüklenici kötü niyetli olduklarından dava konusu konutun tapusunun iptali ile müvekkili adına tescilini, eksik iş bedelinin tespitini ve davalılardan tahsilini, kabul edilmediği takdirde ödedikleri 120.000 TL'nin denkleştirici adalet kuralına göre ödeme tarihindeki alım gücüne ulaştırılarak davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMENİN 2013/32 E. SAYILI DAVA DOSYASI
9. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, Gedavet konutlarından 06.03.2009 tarihli sözleşme ile satın aldığı ve bedelini peşin ödediği J blok Menekşe Apt. 1,3,6,7 bağımsız bölüm numaralı dairelerin inşaatına hiç başlanılmaması ve inşaat yapım sözleşmesinin Meram Belediyesince feshedilmesi neticesinde sözleşmenin ifasının imkansız hale gelmesi nedeniyle, bunun da her iki davalının müterafık kusurundan kaynaklanması sebebiyle şimdilik 10.000 TL değer üzerinden öncelikle tapuların iptali ile müvekkili adına tapuya kayıt ve tesciline, müvekkili adına tesciline karar verilen dairenin mevcut eksik ve kusurlu işlerinin ve bedellerinin, müvekkili adına tesciline karar verilen dairenin Gedavet konutları projesinin tamamlanmaması sebebiyle uğradığı değer kaybının, projenin ve müvekkile ait dairenin katalog ve sözleşmede belirtilen özellikte eksiksiz tamamlanmış olması halinde edebileceği değer ile müvekkilce ödenen bedel arasındaki farkın tespiti ile dairenin uzatılmış teslim tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak müvekkiline ödenmesine, bu talebin kabul edilmemesi halinde müvekkilinin ödemiş olduğu miktarın projenin ve müvekkiline ait dairenin katalog ve sözleşmede belirtilen özellikte eksiksiz tamamlanmış olması halinde edebileceği değer ile müvekkilce ödenen bedel arasındaki farkın, müvekkilinin kira gelir kaybının tespit edilerek davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak müvekkiline ödenmesini, Ihlamur apt. 5. Kat 11 nolu dairenin tapusunun 3. şahsa devir edilmesi neticesinde sözleşmenin ifasının imkansız hale geldiğini, bunun da her iki davalının kusurundan kaynaklanması nedeniyle şimdilik 2.000 TL değer üzerinden müvekkilinin daire bedeline karşılık ödemiş olduğu paraları tazmin amacıyla ödemiş olduğu miktarın, ödenen bedel arasındaki farkın ve kira gelir kaybının tespitine ve sembolik 2.000 TL manevi tazminatın müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
10. Davacı vekili 14.06.2021 tarihli ıslah dilekçesiyle de; 06.03.2009 tarihli (J Blok Menekşe Apt. 1,3,6,7 numaralı ve M Blok Ihlamur Apt. 11 numaralı daireyle ilgili) Kozağaç Gedavet Konutları Satış Sözleşmelerinin feshine, toplam 590.000,00 TL sözleşme bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte alınıp davacı müvekkile verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2015/32 E. SAYILI DOSYAYLA BİRLEŞEN KONYA 2. TÜKETİCİ MAHKEMESİNİN 2015/95 E. SAYILI DAVA DOSYASI
11. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, müvekkilinin dava dışı... A.Ş.'den Menekşe Apt. (J) Blok 1. kat 3 nolu daireyi satın aldığını, ancak geçen süre içerisinde müteahhit ve belediye arasında çıkan uyuşmazlıkların neticede sözleşmenin feshi ile sonuçlandığını, müvekkilinin dışında gelişen bu durumlar nedeni ile bedelinin tamamını ödediği bu dairenin kat irtifak tapusunun davalı ... üzerinde kaldığını, davalı ... ile dava dışı... şirketi arasında aktedilen sözleşmede davalı Belediyenin alacağı dairelerin tamamının belirlendiğini, bu dairelerin tapusunun belediye üzerinde olduğunu, bu nedenle belediyenin müvekkilinin dairesi üzerinde bir hakkı bulunmadığını, beyan ederek tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tesciline, bunun kabul görmemesi halinde sözleşmenin feshi tarihinden itibaren yürütülecek avans faizi ile birlikte müvekkiline ödenmesine, davalı ... üzerindeki bu tapuların müvekkil adına tescil olmadığı taktirde yargılama sırasında belirlenecek rayiç bedelin faizi ile birlikte tahsiline ve tüm menfi ve müsbet ve munzam zararları ile ilgili hakların saklı tutulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2012/221 E. SAYILI DAVA DOSYASI
12. Davacı vekilinin; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, müvekkili tarafından... A.Ş.'den 18.01.2011 tarihli sözleşme ile J Blok 3. kat 7 nolu dairenin 1.000,00 TL (100.000,00 TL) bedel karşılığı satın alındığını, sözleşme gereğince dairenin 30.06.2011 tarihinde teslim edilmesi gerekirken halen teslimin yapılmadığını, davalılar arasındaki sözleşmenin, davalı ... tarafından feshedilmesi ve inşaat yapımındaki belirsizlikler nedeniyle müvekkili ile... arasındaki sözleşmenin de ifasının imkansız hale geldiğini, bu durumda davalıların kusurlu olduklarını belirterek; müvekkili ile... A.Ş. arasındaki sözleşmenin feshine, müvekkili tarafından ödenen bedelden şimdilik 10.000,00 TL ile dairenin süresinde teslim edilmemesinden dolayı 1.000,00 TL kira bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, müvekkili lehine 20.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir
13. Davacı vekili 06.04.2021 tarihli dilekçeyle dava değerini 100.000,00 TL olarak ıslah etmiştir. Asıl dava dosyası davacısı tarafından dava konusu taşınmazın davacıya devredildiği kabul edilmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2012/238 E. SAYILI DAVA DOSYASI
14. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, müvekkili tarafından... A.Ş.'den 29.01.2011 tarihli sözleşme ile J Blok 3. kat 6 nolu dairenin 100.000,00 TL. bedel karşılığı satın alındığını, sözleşme gereğince daire 30.06.2011 tarihinde teslim edilmesi gerekirken halen teslimin yapılmadığını, davalılar arasındaki sözleşmenin, davalı ... tarafından feshedilmesi ve inşaatın yapımındaki belirsizlikler nedeniyle müvekkili ile... A.Ş. arasındaki sözleşmenin de ifasının imkansız hale geldiğini, bu durumda davalıların kusurlu olduklarını belirterek müvekkili ile... A.Ş. arasındaki sözleşmenin feshine, müvekkili tarafından ödenen bedelden şimdilik 10.000,00 TL ile dairenin süresinde teslim edilmemesinden dolayı 100,00 TL kira bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, müvekkili lehine 15.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
15. Davacı vekili 06.04.2021 tarihli dilekçesiyle; dava değerini 100.000,00 TL olarak ıslah etmiştir.
16. Asıl dava dosyası davacısı tarafından dava konusu taşınmazın davacıya devredildiği kabul edilmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2012/9 E. SAYILI DAVA DOSYASI
17. Davacı vekili; yukarıda açıklanan aynı sebeplerle, dava konusu dairenin tapu kaydının müvekkil
davacı adına tescilini, tescil talebi kabul edilmezse müvekkilinin ödemiş olduğu bedelin sözleşme fesih
tarihinden itibaren yasal faizi ile davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
ASIL VE BİRLEŞEN DAVA DOSYALARI YÖNÜNDEN
1. Davalı ... vekili; davacının ihtilaf konusu talepleri yönünden müvekkiline dava tarihinden önce başvuru yapılmadığını, dolayısıyla temerrütün oluşmadığını, Meram Belediye Başkanlığının satış sözleşmesinin tarafı olmadığı gibi, müvekkiline herhangi bir satış bedelinin de ödenmediğini, müvekkili Belediye’nin satış aşamasında herhangi bir imzasının da yer almadığını, buna göre müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, davacı ile davalı şirket arasındaki sözleşmenin şekil şartlarından yoksun olup geçersiz olduğunu, müvekkili Belediyenin kefalet sorumluluğunun bulunmadığını, ortada yazılı bir kefalet sözleşmesinin de bulunmadığını, bu nedenle sözleşmenin Belediye yönünden bağlayıcılığının bulunmadığını, davacının ancak yüklenici firmanın edimini eksiksiz olarak yerine getirmesi halinde bu taleplerde bulunabileceğini davalı şirketin müvekkili Belediyeye karşı yüklendiği edimleri eksiksiz olarak yerine getirmediğinden gerek yüklenici şirketin ve gerekse de halefi olan davacının müvekkilinden herhangi bir talepte bulunamayacağını, keza yüklenici şirket müvekkil Belediye ile imzaladığı kat karşılığı inşaat sözleşmesi kapsamında edimlerini gereği gibi ve zamanında yerine getirmediğinden sözleşmenin 17.08.2011 tarihinde feshedildiğini, yüklenici firmanın gerek kat karşılığı inşaat sözleşmesi kapsamında ve gerekse de yapılan süre uzatımlardan kaynaklı olarak müvekkili Belediyeye borçlu olduğunu, alacakların tahsili yönünde başlatılan icra takipleri bulunduğunu, davacının müvekkiline yönelttiği taleplerin idari yargıda çözümlenmesi gerektiğinden mahkemenin görevli olmadığını, davacı taleplerinin zamanaşımına uğradığını belirterek açılan davanın reddini istemiştir.
ASIL DAVA DOSYASI YÖNÜNDEN
2. Davalı ... A.Ş. vekili; müvekkili şirket ile diğer davalı ... arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanarak, Gedavet Konutlarının inşaatına başlandığını, müvekkili şirketçe sözleşmeye dayanılarak konutların satışına başlandığını, sözleşme gereğince müvekkili şirket tarafından diğer davalı ... Başkanlığına daireler teslim edildikten sonra sözleşmenin belediyece feshedildiğini, diğer davalının müvekkili şirkete karşı edimlerini yerine getirmediğini, şirkete hak edişlerini ödemediğini, müvekkili şirket ile sözleşme yapanların aleyhlerine dava açtıklarını, belediyenin edimlerini yerine getirmemesi nedeniyle müvekkili şirketin zarara uğradığını, müvekkili şirketin dairelerin teslim edilmesindeki gecikmede ve tapu kayıtlarına ilişkin gecikmede herhangi bir kusurunun bulunmadığını, ayrıca müvekkili şirketin de davanın açılmasına sebebiyet vermediğini, davacının kira bedeli istemesinin de sözleşmeye göre hukuka aykırı olduğunu, savunarak davanın reddini istemiştir.
BİRLEŞEN 2015/14 E. SAYILI DAVA DOSYASI YÖNÜNDEN
3. Davalı ... A.Ş.'ye dava dilekçesi tebliğ edilmiş, davalı şirket davaya cevap vermemiş ve duruşmalara katılmamıştır. Davalılardan .... yönünden açılan davanın, yargılama sırasında dosyadan tefrikine karar verilmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2017/640 E. SAYILI DAVA DOSYASI
4. Davalılardan... A.Ş. yönünden açılan davanın, Mahkemenin 2012/224 E. sayılı dosyasında yapılan yargılama sırasında 13.12.2022 tarihli ara kararıyla dosyadan tefrikine karar verilmiştir.
BİRLEŞEN 2017/645 E. SAYILI DAVA
5. Davalılardan .... yönünden açılan davanın, Mahkeminin 2012/224 E. sayılı dosyasında yapılan yargılama sırasında dosyadan tefrikine karar verilmiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2013/32 E. SAYILI DAVA DOSYASI
6. Davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili; dava konusu taşınmazların devir sözleşmesi ile Soner Karakuş'a devredildiğini, davacının dava açma hak ve ehliyetinin ortadan kalktığını, asıl davaya ilişkin cevaplarını tekrar ederek müvekkili şirketin dairelerin teslim edilmesindeki gecikmede ve tapu kayıtlarına ilişkin gecikmede herhangi bir kusurunun bulunmadığını, ayrıca müvekkili şirketin de davanın açılmasına sebebiyet vermediğini, davacının kira bedeli istemesinin de sözleşmeye göre hukuka aykırı olduğunu, bu nedenlerle davanın reddini istemiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2012/221 E. SAYILI DAVA DOSYASI
7. Davalı ... A.Ş. vekili; asıl davaya ilişkin cevaplarını tekrar ederek müvekkili şirketin dairelerin teslim edilmesindeki gecikmede ve tapu kayıtlarına ilişkin gecikmede herhangi bir kusurunun bulunmadığını, ayrıca davanın açılmasına sebebiyet vermediğini, davacının kira bedeli istemesinin de sözleşmeye göre hukuka aykırı olduğunu, bu nedenlerle davanın reddini istemiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMİNİN 2012/238 E. SAYILI DAVA DOSYASI
8. Davalı ... A.Ş. vekili 24.10.2011 tarihli cevap dilekçesiyle asıl davaya ilişkin cevaplarını tekrar ederek; müvekkili şirketin dairelerin teslim edilmesindeki gecikmede ve tapu kayıtlarına ilişkin gecikmede herhangi bir kusurunun bulunmadığını, ayrıca müvekkili şirketin de davanın açılmasına sebebiyet vermediğini, davacının kira bedeli istemesinin de sözleşmeye göre hukuka aykırı olduğunu, bu nedenlerle davanın reddini istemiştir.
BİRLEŞEN MAHKEMENİN 2012/9 E. SAYILI DAVA DOSYASI
9. Davalı ... vekili; asıl davaya ilişkin cevaplarını tekrar ederek, müvekkilinin bir daireyi birden çok kişiye satmadığını, bedeli ödenmeyen dairelerin satış sözleşmelerinin feshedilerek başka alıcılara satıldığını ancak asılsız dedikodularla müvekkil şirketin yıpratıldığını, asıl sorumlunun Belediye olduğunu, Belediyenin, kendi dairelerini tamamlattıktan sonra müvekkili ile olan sözleşmeyi feshettiğini, davacının talepte bulunabilmesi için ödemelerini eksiksiz yapmış olduğunu ispat etmesi gerektiğini, davacının dairelerin bedelini isteyebilmesi için aradaki sözleşmenin ortadan kalkması gerektiğini, oysa müvekkile geçerli bir fesih beyanı gönderilmediğini, sözleşmenin geçerliliğini koruduğunu, bu sebeple davacının bedel iadesi talebinde bulunamayacağını, sözleşmenin geçersizliğine karar verilmesi halinde ise davacının kira bedeli talebinde bulunma hakkının olmayacağını, davacının herhangi bir fesih beyanının bulunmadığını ancak böyle bir beyan bulunması halinde de aradaki sözleşmeye göre müvekkilinin %15 kesinti yapma hakkının bulunduğunu, dolayısıyla davacının tüm bedeli talep edemeyeceğini, davacının dilekçesinde mükerrer olarak kira bedeli talep ettiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;
1. Asıl dava dosyası yönünden; J Blok 6 ve 7 nolu bağımsız bölümlerin davacı tarafından 3. kişilere devredildiği bildirilmekle bu taşınmazlar yönünden ödenen bedelden zımnen vazgeçildiği, söz konusu bu iki taşınmaz sözleşme bedelinin 180.000,00 TL olduğu, dolayısıyla 6 ve 7 bağımsız bölümler yönünden ıslah ile talep edilen alacak tutarının reddi gerektiği, diğer 11 adet taşınmaz yönünden; Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 01.06.2022 tarihli ve 2022/3200 E., 2022/5289 K. sayılı emsal kararı uyarınca; davalı ... Belediyesinin sorumluluğunun, sözleşmeye dayalı sorumluluk değil, güven teorisi gereği bir sorumluluk olduğu, güven teorisi gereği bedelin iadesi talebinden, ... A.Ş. ile birlikte diğer davalı ... Belediyesinin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, bu nedenle aynı taşınmazlara 3. kişiler tarafından da dava açılması veya taşınmazların 3. kişilere devrinin davalı belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığı gerekçesiyle; davanın kısmen kabul kısmen reddine, davacı ile davalılardan... Boyacıoğlu İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş arasında imzalanan 05.07.2010, 05.07.2010, 03.06.2010, 08.06.2010, 12.08.2010, 12.08.2010, 05.07.2010 ve 18.03.2011 tarihli Kozağaç Gedavet Konutları Satış Sözleşmelerinin feshine, 1.100.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin, 100.000,00 TL'sine dava tarihinden, 1.000.000,00 TL'sine ıslah tarihi olan 04.06.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine, kira kaybı tazminatı ve ödeme tarihinden itibaren ticari faiz isteği yönünden açılan davanın reddine, manevi tazminatın koşulları oluşmadığından reddine karar verilmiştir
2. Birleşen 2015/14 E. sayılı dava dosyası yönünden; davalı ... A.Ş. yönünden dosyanın tefrik edilerek, dava konusu sözleşmenin ifasının imkansız olduğu tarih itibariyle taşınmazın rayiç değerinin bilirkişi raporuyla tespit edildiği, davacı tarafın da rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 01.06.2022 tarihli ve 2022/3200 E., 2022/5289 K. sayılı emsal kararı uyarınca; davanın kısmen kabulüne tapu iptali ve tescil yönünden açılan davanın reddine, terditli bedel iadesi yönünden açılan davanın kabulüne, 110.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
3. Birleşen Mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/87 E. sayılı dava dosyası yönünden; davacı tarafından dava tarihindeki rayiç değerin ödenmesinin talep edildiği, ifanın imkansız olduğu tarih itibariyle taşınmazların rayiç değerinin bilirkişi raporuyla belirlendiği ancak belirlenen bu bedel üzerinden zamanaşımı süresi içerisinde ıslah yoluna başvurulmadığı ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin emsal kararı uyarınca; davanın kısmen kabulüne, tapu iptali ve tescil yönünden açılan davanın reddine, terditli bedel iadesi yönünden açılan davanın kısmen kabul kısmen reddine, 10.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, müspet zarar ve fesih tarihinden itibaren avans faiz isteğinin reddine karar verilmiştir.
4. Birleşen Mahkemenin 2017/640 E. sayılı dava dosyası yönünden, ... A.Ş. yönünden dosyadan tefrikine karar verildiği, bu nedenle de dosyada sadece Meram Belediye Başkanlığının sorumluluğu yönünden davaya devam olunduğu, davada menfi ve müspet zarar talep edilmediği, denkleştirici adalet ilkesinin uygulanmasının talep edildiği, denkleştirici adalet ilkesinin ancak sözleşmenin geçersiz olduğu durumlarda sebepsiz zenginleşme kapsamında talep edilebilecek bedel olduğu, olayımızda taraflar arasındaki sözleşmenin geçerli olduğu ancak ifasının imkansız hale geldiği, dolayısıyla denkleştirici tazminat isteğinin yerinde görülmediği, kaldı ki; dava konusu sözleşmenin ifasının imkansız olduğu tarih itibariyle taşınmazın rayiç değerinin bilirkişi raporuyla tespit edildiği, davacı tarafça da rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin emsal kararı uyarınca; davanın kısmen kabulüne, tapu iptali ve tescil yönünden açılan davanın reddine, terditli bedel iadesi yönünden açılan davanın kabulüne, 125.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
5. Birleşen 2017/645 E. sayılı dava dosyası yönünden, ... A.Ş. yönünden dosyadan tefrikine karar verildiği, bu nedenle de dosyada sadece Meram Belediye Başkanlığının sorumluluğu yönünden davaya devam olunduğu, davada menfi ve müspet zarar talep edilmediği, denkleştirici adalet ilkesinin uygulanmasının talep edildiği, denkleştirici adalet ilkesinin ancak sözleşmenin geçersiz olduğu durumlarda sebepsiz zenginleşme kapsamında talep edilebilecek bedel olduğu, olayımızda taraflar arasındaki sözleşmenin geçerli olduğu ancak ifasının imkansız hale geldiği, dolayısıyla denkleştirici tazminat isteğinin yerinde görülmediği, kaldı ki; dava konusu sözleşmenin ifasının imkansız olduğu tarih itibariyle taşınmazın rayiç değerinin bilirkişi raporuyla tespit edildiği, davacı tarafça da rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin emsal kararı uyarınca; terditli bedel iadesi yönünden açılan davanın kabulüne, 120.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
6. Birleşen Mahkemenin 2013/32 E. sayılı dava dosyası yönünden, emsal alınan ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulundan onaylanarak geçen Mahkemenin dava dosyalarına göre, ıslah dilekçesiyle 590.000,00 TL ödeme bedeli talep edilmiş ise de; bilirkişi raporu uyarınca ödenen bedelin 583.333,00 TL olduğunun belirlendiği, davacının ödediği güven teorisi gereği bedelin iadesi talebinden, ... A.Ş. ile birlikte diğer davalı ... Belediyesinin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, bu nedenle aynı taşınmazlara 3. kişiler tarafından da dava açılması veya taşınmazların 3. kişilere devrinin davalı Belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, bilirkişi raporuyla belirlenen bedelin talep edilebileceği, manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığından bedel iadesi talebinin ıslah talebi doğrultusunda kısmen kabul kısmen reddine, davacı ile davalılardan .... arasında imzalanan 05.03.2009 tarihli "Kozağaç Gedavet Konutları Satış Sözleşmesi"nin feshine, 583.333,00 TL sözleşme bedelinin 12.000,00 TL'sine dava tarihinden, 571.333,00 TL'sine ıslah tarihi olan 14.06.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, ıslah ile artırılan fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
7. Birleşen Mahkemenin 2015/32 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/95 E. sayılı dava dosyası yönünden; davada menfi ve müspet zarar talep edilmediği, buna ilişkin hakların saklı tutulmak suretiyle davanın açıldığı, davacı tarafından dava tarihindeki rayiç değerin ödenmesinin talep edildiği, ifanın imkansız olduğu tarih itibariyle taşınmazların rayiç değerinin bilirkişi raporuyla belirlendiği ancak belirlenen bu bedel üzerinden zamanaşımı süresi içerisinde ıslah yoluna başvurulmadığı ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin emsal kararı uyarınca; terditli bedel iadesi yönünden açılan davanın kısmen kabul kısmen reddine, 10.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, müspet zarar ve fesih tarihinden itibaren avans faiz isteğinin reddine karar verilmiştir.
8. Birleşen Mahkemenin 2012/221 E. sayılı dava dosyası yönünden, davalı ... Belediyesinin sorumluluğunun, sözleşmeye dayalı sorumluluk değil, güven teorisi gereği bir sorumluluk olduğu, davacının ödediği güven teorisi gereği bedelin iadesi talebinden, ... A.Ş. ile birlikte diğer davalı ... Belediyesinin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, bu nedenle aynı taşınmazlara 3. kişiler tarafından da dava açılması veya taşınmazların 3. kişilere devrinin davalı Belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığından anlaşıldığından davanın kısmen kabulüne davacı ile davalılardan... A.Ş arasında imzalanın 18.01.2011 tarihli Kozağaç Gedavet Konutları Satış Sözleşmesinin feshine, 100.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelinin, 10.000,00 TL'sine dava tarihinden, 90.000,00 TL'sine ıslah tarihi olan 06.04.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, kira kaybı tazminatı ve ödeme tarihinden itibaren faiz isteği yönünden açılan davanın reddine, manevi tazminatın koşulları oluşmadığından reddine karar verilmiştir.
9. Birleşen Mahkemenin 2012/238 E. sayılı dava dosyası yönünden, davalı ... Belediyesinin sorumluluğunun, sözleşmeye dayalı sorumluluk değil, güven teorisi gereği bir sorumluluk olduğu, davacının ödediği güven teorisi gereği bedelin iadesi talebinden, ... A.Ş. ile birlikte diğer davalı ... Belediyesinin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, bu nedenle aynı taşınmazlara 3. kişiler tarafından da dava açılması veya taşınmazların 3. kişilere devrinin davalı Belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığından davanın kısmen kabul, kısmen reddine, davacı ile davalılardan... A.Ş. arasında imzalanın 29.01.2011 tarihli Kozağaç Gedavet Konutları Satış Sözleşmesinin feshine, 100.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelinin, 10.000,00 TL'sine dava tarihinden, 90.000,00 TL'sine ıslah tarihi olan 06.04.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, kira kaybı tazminatı ve ödeme tarihinden itibaren faiz isteği yönünden açılan davanın reddine karar verilmiştir.
10. Birleşen Mahkemenin 2012/9 E. sayılı dava dosyası yönünden, davalı ... Belediyesinin sorumluluğunun, sözleşmeye dayalı sorumluluk değil, güven teorisi gereği bir sorumluluk olduğu, davacının ödediği güven teorisi gereği bedelin iadesi talebinden, ... A.Ş. ile birlikte diğer davalı ... Belediyesinin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, bu nedenle aynı taşınmazlara 3. kişiler tarafından da dava açılması veya taşınmazların 3. kişilere devrinin davalı belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, davacı tarafça sadece ödenen bedelin talep edildiği anlaşıldığından tapu iptali ve tescil yönündeki istemin reddine, bedel iadesi yönündeki istemin kısmen kabul kısmen reddine, 110.000,00 TL sözleşme kapsamında ödenen bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, fesih tarihinden itibaren faiz isteğinin reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl ve birleşen davalarda davalı ... vekili; asıl dava ile birleşen 2015/14 E., 2015/87 E., 2017/640 E., 2017/645 E., 2013/32 E., 2015/95 E., 2012/221 E., 2012/238 E., 2012/8 E. sayılı dava dosyalarında davacı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Asıl dava dosyasında;
1. Davacı vekili, kira kaybı tazminatına, ticari faize ve manevi tazminata hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili, davacı vekilince 15.09.2022 tarihli dilekçe ile; "J Blok 6 ve 7 bağımsız bölüm taşınmazların ... (Birleşen dava davacısı) ve ...’a (birleşen dava davacısı) devredildiği" belirtilmesine rağmen bu taşınmazların bedelleri yönünden de aleyhine karar verildiğini, reddedilen miktarlar yönünden yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulduğunu ve vekalet ücretine hükmedilmediğini, teslimin en geç 04.10.2008'de yapılması gerekirken davacının daireleri bu tarihten sonra satın aldığını, bu nedenle güven ilkesinin geçerli olmayacağını, davacının tüketici değil tacir olduğunu, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen 2015/14 E. sayılı dava dosyası yönünden
3. Davacı vekili, dosyaların tefrik edilmesi gerektiğini, güncel zarara ve faize hükmedilmediğini, uyarlama yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
4. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/87 E. sayılı dava dosyası yönünden,
5. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
6. Davacı vekili; davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığını, tapu iptal tescile, bu mümkün değilse rayiç bedele hükmedilmesi gerektiğini, dairelerin bitmiş değeri üzerinden hakkaniyet indirimi yapılması gerekirken eksik hali ile belirlenen değeri üzerinden hakkaniyet indirimi yapılmasının doğru olmadığını, faiz başlangıç tarihinin davalı ... için 17.08.2011 tarihi olduğunu, zamanaşımı ile ilgili değerlendirmenin yanlış olduğunu, sulh teklifinde taşınmazın rayicinin istendiğinin bildirildiğini, davaların tefrik edilmesi gerektiğini, davalı ... A.Ş. yönünden tefrik kararı verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2017/640 E. sayılı dava dosyası yönünden,
7. Davacı vekili, denkleştirici adalet ilkesi gereği dava tarihi itibarıyla 175.000,00 TL ye hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
8. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen 2017/645 E. sayılı dava dosyası yönünden
9. Davacı vekili, dosyaların tefrik edilmesi gerektiğini, güncel zarara ve faize hükmedilmediğini, uyarlama yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
10. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2013/32 E. sayılı dava dosyası yönünden
11. Davalı ... vekili, satışın mükerrer olduğunu, tapunun dava dışı 3. şahıs adına olduğunu, 6 dairenin satın alınıp 5 daire için dava açıldığını ancak bunların hangi daireler olduğunun bilinemediğini, ticari amaçla daire alındığını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
12. Davacı vekili, kira kaybı tazminatına, rayiç bedel ve manevi tazminata hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2015/32 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/95 E. sayılı dava dosyası
13. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını,güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
14. Davacı vekili; davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığını, tapu iptal tescile bu mümkün değilse rayiç bedele hükmedilmesi gerektiğini, dairelerin bitmiş değeri üzerinden hakkaniyet indirimi yapılması gerekirken eksik hali ile belirlenen değeri üzerinden hakkaniyet indirimi yapılmasının doğru olmadığını, faiz başlangıç tarihinin davalı ... için 17.08.2011 tarihi olduğunu, zamanaşımı ile ilgili değerlendirmenin yanlış olduğunu, sulh teklifinde taşınmazın rayicinin istendiğinin bildirildiğini, davaların tefrik edilmesi gerektiğini, davalı ... A.Ş. yönünden tefrik kararı verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2012/221 E. sayılı dava dosyası yönünden
15. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, peşin ödemeye ilişkin belge bulunmadığını, ...'den devredildiğinin tespit edildiğini, sözleşmedeki temerrüt tarihi dolmadan dava açıldığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2012/238 E. sayılı dava dosyası yönünden
16. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, peşin ödendiği belirtilmişse de bu hususa ilişkin belge bulunmadığını, sözleşme aslının dosyaya sunulmadığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkemenin 2012/9 E. sayılı dava dosyası yönünden
17. Davalı ... vekili, satışların mükerrer olduğunu, ikinci temlikin geçersiz olduğunu, ödeme makbuzu bulunmadığını, güven ilkesinin geçerli olmayacağını, iflas masasına başvuru yapılması gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... A.Ş. ile ... arasında gerçekleştirilen kat karşılığı inşaat sözleşmesi gereği davacılarla düzenlenen gayri resmi taşınmaz satış sözleşmelerinde edimin ifasının imkansızlığı sebebiyle açılan asıl davada sözleşmenin feshi, bedel iadesi, kira tazminatı, manevi tazminat; birleşen 2015/14 E. sayılı dava dosyasında tapu iptal tescil ve alacak; birleşen mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/87 E. sayılı dava dosyasında tapu iptal tescil ve alacak, birleşen mahkemenin 2017/640 E. sayılı dava dosyasında tapu iptal tescil ve alacak, birleşen 2017/645 E. sayılı dava dosyası yönünden tapu iptal tescil ve alacak, birleşen mahkemenin 2013/32 E. sayılı dava dosyası yönünden tapu iptal tescil ve alacak, birleşen mahkemenin 2015/32 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/95 E. sayılı dava dosyası yönünden tapu iptal tescil ve alacak, birleşen 2012/221 E. sayılı dava dosyası yönünden fesih, alacak, kira tazminatı ile manevi tazminat, birleşen mahkemenin 2012/238 E. sayılı dava dosyası yönünden tapu iptal tescil ve alacak, birleşen mahkemenin 2012/9 E. sayılı dava dosyası yönünden tapu iptal tescil ve alacak isteklerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
a. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.05.2019 tarihli ve 2018/13-977 E., 2019/572 K. sayılı kararı,
b. 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun'un, "Ayıplı Mal" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası,
c. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun, "On Yıllık Zamanaşımı" kenar başlıklı 146 ncı maddesi,
d. Belediyenin güven teorisi gereği sorumluluğuna dair Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 01.06.2022 tarihli ve 2022/3200 E., 2022/5289 K. sayılı kararı,
e. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Belirsiz alacak davası” kenar başlıklı 107 inci maddesinin birinci fıkrası,
f. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 109 uncu maddesinin birinci fıkrası,
g. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 07.07.2021 tarihli ve 2021/(22)9-485 E. ve 2021/971 K. sayılı kararı.
3. Değerlendirme
Asıl dava dosyası yönünden;
1. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
2. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; davacı vekilinin 15.09.2022 tarihli dilekçe ile " J Blok 6 ve 7 bağımsız bölüm taşınmazları ...(Birleşen dava davacısı) ve ...’a (birleşen dava davacısı) devredildiği"nin belirtildiği, Mahkemece davacı tarafından 13 adet daire için dava açıldığı ancak bu 2 daire yönünden talebinden vazgeçildiği, ıslahın 13 daire için yapıldığı, taleple bağlı kalınarak 11 daire yönünden hüküm kurulduğu, davanın vazgeçilen 2 adet daire için reddedildiği, buna göre kabul ve ret oranına göre yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedildiği, Asliye Hukuk Mahkemesince tüketici mahkemelerinin görevli olduğu gerekçesiyle, görevsizlik kararı verilip Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 2012/3779 E., 2012/6196 K. sayılı kararıyla onandığı, görev hususunun kesinleştiği anlaşıldığından davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen 2015/14 E. sayılı dava dosyası yönünden;
3. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; dava dilekçesinde denkleştirici adalet ilkesinin uygulanması talep edilmişse de, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibarıyla rayiç değere hükmedilebileceği, bilirkişi raporunda bu tarih itibarıyla rayiç değerin hesap edildiği, ancak davacı tarafça rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği, faiz talebi olamadığı da dikkate alınarak davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
4. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2015/14 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/87 E. sayılı dava dosyası yönünden;
5. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
6. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; dava dilekçesinde taşınmazın rayiç bedeli talep edilmişse de, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibarıyla rayiç değere hükmedilebileceği, bilirkişi raporunda bu tarih itibarıyla rayiç değerin hesap edildiği, ancak davacı tarafça rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği, davacı dava konusu taşınmazın Belediye adına olan tapusunun iptali ile adına tescilini, bunun mümkün olmaması durumunda da dava tarihi itibariyle taşınmazın rayiç bedelinin faizi ile birlikte ve menfi-müspet zararların tahsilini işbu davaya konu etmiş olup; dava değeri olarak 10.000,00 TL göstermiş ve yanında "... fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak üzere" açıklaması yapmış olup, gerek dava dilekçesinde yapılan açıklamalar, gerekse dosya kapsamı incelendiğinde; davanın belirsiz alacak davası olarak açılmadığının ve dava dilekçesinde bu hususa ilişkin açıkça bir beyanın da bulunmadığının görüldüğü, bu nedenle de dava konusu edilen alacağın kısmi davaya konu edilmiş olduğu anlaşıldığından, davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2017/640 E. sayılı dava dosyası yönünden;
7. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; dava dilekçesinde denkleştirici adalet ilkesinin uygulanması talep edilmişse de, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibarıyla rayiç değere hükmedilebileceği, bilirkişi raporunda bu tarih itibarıyla rayiç değerin hesap edildiği, ancak davacı tarafça rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği de dikkate alınarak davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
8. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen 2017/645 E. sayılı dava dosyası yönünden;
9. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; dava dilekçesinde denkleştirici adalet ilkesinin uygulanması talep edilmişse de, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibarıyla rayiç değere hükmedilebileceği, bilirkişi raporunda bu tarih itibarıyla rayiç değerin hesap edildiği, ancak davacı tarafça rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği, faiz talebi olamadığı da dikkate alınarak davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
10. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2013/32 Esas sayılı dava dosyası yönünden;
11. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
12. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; davacıyla yapılan sözleşmenin 6 adet daireyi kapsadığı ancak 5 adet daire için dava açıldığı, Ihlamur Apartmanı M blok 11 nolu dairenin yargılama esnasında değil, dava açılmadan önce dava dışı şahsa devrinin yapıldığı, Asliye Hukuk Mahkemesince verilen görevsizlik kararının Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 2012/11243 E., 2012/13272 K. sayılı kararı ile onandığı anlaşılmakla; davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2015/32 E. sayılı dosyayla birleşen Konya 2. Tüketici Mahkemesinin 2015/95 E. sayılı dava dosyası
13. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
14. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; dava dilekçesinde taşınmazın rayiç bedeli talep edilmişse de, ifanın imkansız hale geldiği tarih itibarıyla rayiç değere hükmedilebileceği, bilirkişi raporunda bu tarih itibarıyla rayiç değerin hesap edildiği, ancak davacı tarafça rayiç değeri geçmeyecek ölçüde denkleştirici adalet ilkesi kapsamında dava değerini ıslah etmediği, davacı dava konusu taşınmazın Belediye adına olan tapusunun iptali ile adına tescilini, bunun mümkün olmaması durumunda da dava tarihi itibariyle taşınmazın rayiç bedelinin faizi ile birlikte ve menfi-müspet zararların tahsilini işbu davaya konu etmiş olup; dava değeri olarak 10.000,00 TL göstermiş ve yanında "... fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak üzere" açıklaması yapıldığı, gerek dava dilekçesinde yapılan açıklamalar, gerekse dosya kapsamı incelendiğinde; davanın belirsiz alacak davası olarak açılmadığının ve dava dilekçesinde bu hususa ilişkin açıkça bir beyanın da bulunmadığının görüldüğü, bu nedenle de dava konusu edilen alacağın kısmi davaya konu edilmiş olduğu anlaşıldığından, davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2012/221 E. sayılı dava dosyası yönünden;
15. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, sözleşmede ödeme kısmında ...'den devredildiğinin belirtildiği, peşin ödeme yazmadığı, ancak bilirkişiler tarafından yapılan incelemede 18.01.2011 tarihli D-73 Seri numaralı tediye makbuzu ile ... A.Ş.'ye 100.000,00 TL ödeme yapıldığının tespit edildiği, şirketin kaşesi ve imza bulunduğu, ... A.Ş.'nin bu hususta bir itirazının olmadığı anlaşılmakla; davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin 2012/238 E. sayılı dava dosyası yönünden;
16. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, sözleşmede ödeme kısmında ...'den devredildiğinin belirtildiği, ayrıca peşin ödeme de yazdığı, ancak bilirkişiler tarafından yapılan incelemede 29.01.2011 tarihli D-76 Seri numaralı tediye makbuzu ile ... A.Ş.'ye 100.000 TL ödeme yapıldığının tespit edildiği, şirketin kaşesi ve imza bulunduğu, ... A.Ş.'nin bu hususta bir itirazının olmadığı anlaşılmakla; davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
Birleşen Mahkemenin2012/9 E. sayılı dava dosyası yönünden;
17. Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi yönünden; tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bilirkişi raporunun açık, anlaşılır ve denetlenebilir olmasına göre, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Asıl ve birleşen davalarda davalı ... vekilinin; asıl dava ile birleşen 2015/14 E., 2015/87 E., 2017/640 E., 2017/645 E., 2013/32 E., 2015/95 E., 2012/221 E., 2012/238 E., 2012/8 E. sayılı dava dosyalarında davacı vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile (asıl ve birleşen davalarda) usul ve kanununa uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalı Belediyeye yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliginden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,07.05.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.