"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/430 E., 2023/112 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit (İİK'nın 89 uncu maddesinden kaynaklanan) davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; Konya 6. İcra Müdürlüğünün 2011/7782 Esas sayılı dosyası ile alacaklı davalı ... tarafından borçlu ...'e karşı icra takibi başlatıldığını, alacaklı/davalı vekilinin talebi üzerine müvekkiline İİK 89. maddesi gereğince birinci, ikinci ve üçüncü haciz ihbarnamelerinin gönderildiğini, ancak müvekkilinin icra dosyasının borçlusu ...'e borcu bulunmadığını belirterek icra dosyasındaki borçluya herhangi bir borcu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı, usulüne uygun tebligata rağmen cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece 18.11.2015 tarihli, 2014/267 E., 2015/376 K. Sayılı kararıyla, davacının alacağın varlığı konusunda davalıya yemin teklif ettiği, davalının usulüne uygun yemin davetiyesi tebliğine rağmen mahkemesine gidip yemin etmediği, yemin kesin delil olduğundan davacının, davalının borçlusu ...'e borçlu olmadığının kanıtlandığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 07.03.2018 tarihli, 2016/7277 E., 2018/1615 K. sayılı kararıyla, davalıya yemine davet için çıkarılan tebligatın usulsüz olduğu, bu nedenle yeniden usulüne uygun yemine davet tebligatı çıkarılarak varılacak sonuca göre hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 28.12.2018 tarihli, 2018/246 E., 2018/365 K. sayılı kararıyla, Konya 4.Asliye Hukuk Mahkemesi aracılığı ile davalının alınan yemin beyanında takip borçlusu olan ...'e davacının borcu olup olmadığını bilmediğini, sadece duyuma dayalı olarak davacı hakkında haciz ihbarnamesi gönderilmesi yönünde talimat verdiğini belirttiği, bu durumda dava dışı borçlu ... ile davacı arasında hukuki ilişki bulunmadığı gerekçesiyle verilen davanın kabulüne dair karara karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 19.02.2020 tarihli, 2019/3346 E., 2020/719 K. sayılı kararıyla, somut olayda, davacı tarafından, kendisi ile dava dışı borçlu ... arasında alacak ilişkisi bulunup bulunmadığına dair yemin deliline dayanılarak davalıya yemin teklif edildiği, davacının yemin teklifi, davalının kendisinden kaynaklanan vakıalara ilişkin olmadığı gibi davalının bu hususu
bilebilecek durumda olduğu hususunun da dosya kapsamı gereğince sabit olmadığı, şu durumda davacının yemin teklifi 6100 sayılı Kanun’un 225 inci maddesine aykırı olduğundan davalının yemin delili kapsamında alınan beyanına itibar edilerek hüküm kurulmasının doğru olmadığı, Mahkemece, yemin delili dışında dosyada toplanan deliller dikkate alınarak bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Üçüncü Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 06.10.2021 tarihli, 2020/171 E., 2021/205 K. sayılı kararıyla, bu davada üçüncü şahsın, takip borçlusuna borçlu olmadığını veya malın takip borçlusuna ait olmadığını ispat etmeye mecbur olduğu, davacı yan dava dışı borçluya borçlu olmadığına dair bir delil sunmadığı, yemin deliline dayanabileceği hukuki koşullar da bulunmadığı gerekçesiyle verilen davanın reddine dair karara karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 30.05.2022 tarihli, 2021/25823 E., 2022/7928 K. sayılı kararıyla, somut olayda takip alacaklısı olan davalının, soyut alacak iddiasında bulunduğu ve bu iddiasını herhangi bir belgeye veya ticari ilişkiye dayandırmadığı, davacı üçüncü kişinin iddiasını ispat edebilmesi için davalı alacaklının, takip borçlusunun üçüncü kişiden neden alacaklı olduğunu açıklaması gerektiği, Mahkemece açıklanan yönler gözetilmeksizin eksik incelemeye dayalı hüküm tesisinin doğru görülmediği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, bozma ilamı doğrultusunda davalı vekiline gönderilen muhtıra cevabında davalının herhangi bir açıklamada bulunmadığı, böylelikle iddiasının soyut olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile, davacının Konya 6. İcra Müdürlüğünün 2011/7782 Esas sayılı dosyasında davalının borçlusu ...'e borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; ispat yükünün davacı üzerinde olduğunu, öte yandan mahkemece davalı müvekkilin yemine bağladığı husus kendisinin belirlemediği husus olup yeminin usulüne uygun tevdii edilmediğini, Mahkemenin hangi konuda yemin teklif ettiğinin belirli olmadığını, yemin konusunun karar veren mahkeme tarafından da anlaşılmadığını, zira yemin teklifi olanağının bulunmadığı taraf olan davalı müvekkile davayı ispat yükümlülüğü yüklemenin hukuka aykırı olduğunu beyan ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 89 uncu maddesinden kaynaklanan menfi tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 89/1 inci maddesi.
2.Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
3. Yargıtay Dairesince bozulan bir hükmün, bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme, kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. (04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK).
3.Değerlendirme
Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesine, yukarıda yer verilen hukuk kurallarına göre, mahkemece bozma ilamına uyularak bozma doğrultusunda inceleme yapıldığı, İİK'nın 89/3 üncü maddesinden kaynaklanan menfi tespit davalarında ispat yükü davacı üzerinde olmakla birlikte, davacının ispat faaliyetini yerine getirebilmesi için dosya alacaklısı/davalının dosya borçlusunun üçüncü kişi/davacıdan neden alacaklı olduğu hususunu açıklaması gerektiği, bozma üzerine bu hususta açıklamada bulunması için muhtıra tebliğ edilen davalı vekilinin muhtıraya cevaben verdiği 09.12.2022 tarihli dilekçesinde "...Ne var ki aynı konu Yargıtay bozma öncesi de gündeme gelmiş müvekkil asil Konya 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/249 Talimat sayılı dosyasında beyanda ve açıklamada bulunmuş, müvekkil açıklamasında aynen; " Davacının takip borçlusu Hakkı Akgülle bir borcu var mıdır yok mudur bilmiyorum. Bilecek durumda da değilim. Ben sadece davacının ...'e borcu olduğunu duyduğum için haciz ihbarnamelerini gönderdiğim..." şeklindedir. Açıklama da bu şekilde yenilenmiş veya yinelenmiştir." şeklinde beyanda bulunduğu anlaşılmakla davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,24.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.